Çin’in kontrolden çıkan devasa roketi, kimseye zarar vermeden okyanusa düşmüş olsa da çok önemli bir sorunu gündeme getirdi: Uzayda giderek büyüyen enkaz yığını.

Nisan sonunda fırlatılan Uzun Yürüyüş 5B (Chang Zheng 5B / Long March 5B) isimli roket, kontrolden çıkınca dünya genelinde endişe yaratmıştı. Çin'in yerli uzay istasyonu inşaatı için yörüngeye fırlattığı yaklaşık 20 tonluk roket, sonunda Hint Okyanusu’na düşmüş ve herkes rahat bir nefes almıştı.

Yine de bilim insanları yörüngedeki diğer enkazın yarattığı tehlikelerin devam ettiğini vurguluyor. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden astrofizikçi Jonathan McDowell'e göre bu olay tarihteki en büyük 4. kontrolsüz düşüş oldu.

Bir numarada 1979'da Skylab uzay istasyonunun düşüşüyle ABD yer alıyor. İkinci sırada Saturn V roketinin 1975’te düşen S-II-13 parçasıyla yine ABD var. Üçüncü sırada 1991’de atmosfere kontrolsüzce giren, Salyut 7 uzay istasyonuna ait bir modülle Rusya bulunuyor.

Bu durum, yörüngedeki uzay aracı parçalarının Dünya’yı sıklıkla tehdit ettiğini gösteriyor. Ancak uzay çöpleri, yeryüzüne düştüğünde değil, aynı zamanda yörüngede de sorun yaratıyor.

Örneğin geçen yıl yapılan bir araştırma, Dünya yörüngesindeki en tehlikeli 50 uzay çöpünü ortaya çıkarmıştı. Listedekilerin 35'i roket, 8'i ise uydu. İlk 20 sırada yer alan cisimler Sovyetler Birliği ve Rusya'nın 1987 ile 2007 arasında uzaya yolladığı büyük roketlerden oluşuyor. 

Üstelik bu cisimlerden herhangi ikisi çarpışırsa sonuçlar felakete yol açabilir ve binlerce yeni tehlikeli uzay çöpü yaratabilir.

Avrupa Uzay Ajansı’na göre şu anda Dünya yörüngesinde ıskartaya çıkarılmış yaklaşık 3 bin uydu bulunuyor.

Yörüngede ayrıca 10 santimetreden büyük, 900 bin, bir santimetreden büyük 128 milyon, bir milimetreden büyük 34 bin nesne mevcut.

Çok sayıdaki nesnelerden herhangi biri, yörüngedeki çalışan uydulara veya uzay araçlarına ciddi şekilde zarar verme potansiyeli taşıyor.

Örneğin 2009’da Iridium isimli aktif bir ABD uydusuyla Kosmos adlı ıskartaya çıkarılmış Rus uydusu çarpışmış ve yeni, tehlikeli bir enkaz bulutu oluşmuştu.

İşte bu nedenle Çin’in uzay çöpü okyanusa düştüğüne bilim insanlarının aklında bir soru bıraktı:

Bir sonraki de okyanusa isabet edecek mi?

Buradan hareketle McDowell, "Görünüşe göre Çin kumarı kazandı" diye konuştu.

Ancak ülkeler ve şirketler, uzaydaki çöplerini temizleyemezse bu kumar devam edecek.

Independent Türkçe, Forbes, Planet 4589

Derleyen: Çağla Üren