Ankara, S-400 hava savunma sistemi yüzünden başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere NATO ile krizin eşiğinde.
ABD, Türkiye'yi F-35 projesinden çıkardığını resmen Ankara'ya bildirdi. Ama Türkiye hala F-35'ye parça üretiyor.
Teknoloji ve Sanayi Bakanı Mustafa Varank, bu durumu şu sözlerle açıkladı:
"Biz sadece alıcısı değildik. F-35 programının bir ortağıydık. Motor parçaları da dahil olmak üzere uçağın bine yakın parçasını Türkiye üretiyordu. Tek tedarikçi olduğumuz için halihazırda bazı parçalarını hala üretiyoruz."
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Bütün taahhütleri yok hükmünde sayan Washington yönetiminden, yeni açıklamalar geldi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, dün yabancı medya mensuplarıyla düzenlediği çevrimiçi basın toplantısında gündemi değerlendirerek S-400'lere ilişkin de mesaj verdi.
Rus S-400'lerin alınmaması konusunda açık olduklarını ve bunun kimseyi şaşırtmaması gerektiğini belirten Blinken, "S-400'lerin alınması ABD'nin güvenliğine, müttefik askeri teknolojiye, personele tehdittir aynı zamanda. ABD ve Türkiye'nin uzun zamandır ittifak ettiği NATO içindeki uyumun altını oyuyor" iddiasında bulundu.
Peki gerçekten S-400'ler ABD ve NATO için tehdit mi? S-400'lerden vazgeçilmesi halinde Türkiye'nin uğrayacağı zarar ne olur?
Konunun uzmanları, S-400 hava savunma sistemlerini ve sistemin Türkiye'ye olası maliyetini Independent Türkçe'ye değerlendi.
"Türkiye'nin S-400'lerden vazgeçeceğini düşünmüyorum"
Türkiye'nin S-400'lerle ilgili duruşunun net olduğunu kaydeden Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurşin Ateşoğlu Güney, ABD Dışişleri Bakanı Blinken'ın açıklamasına anlam veremediğini söyledi.
Washington yönetiminin de S-400'lerin ihtiyaca binaen alındığını bildiğini belirten Güney, "Şu an birtakım nedenlerden dolayı aktif edilmediler ama artık onlar Türkiye'nin malı. ABD'nin kendi algısı doğrultusunda Türkiye'yi F-35'lerin projesinden çıkarması doğru bir tutum değildir" dedi.
F-35 ve S-400'lere ilişkin tutumun ABD yeni yönetiminin Türkiye'ye yönelik tam olarak netleştirdiği politikasının da ipuçlarını verdiğini kaydeden Güney, Ankara'nın geri adım atmayacağını düşündüğüne inandığını dile getirerek şunları söyledi:
"S-400'lerden vazgeçileceğini sanmıyorum. Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan defalarca açıkladı. Hava savunma sistemi bağlamında bir ihtiyaçtı. Tabii bunun bir maliyeti olduğu kesin. F-35 anlaşmasını bozup haksız davranan taraf ABD. Bu yapılmaması gereken bir davranıştı ancak bu tercih ettiler. Kar-zarar meselesi iki ülke arasındaki ilişkilerin nasıl evrileceği ile ilgilidir. Burada zarar edersiniz ama başka projede kar edersiniz. Dolayısıyla konunun hepsini tek parçada değerlendirmek gerekir."
"ABD'nin hasımlarından silah alan her ülke yaptırımlara maruz kalır"
Uluslararası ilişkiler uzmanı Doç. Dr. Burak Bilgehan Özpek, S-400 hava savunma sisteminin ABD için bir tehdit olduğu görüşünde.
ABD yönetiminin başından beri S-400'lerin tehdit olduğunu söylediğini dile getiren Özpek, "Çünkü NATO sistemlerine sızma ve hackleme ihtimali var. Ayrıca Rus menşeli silahların alınması için ABD CATSA (Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası) kanununu çıkardı" dedi.
ABD'ye hasım devletlerden silah alan ülkelerin yaptırım ile karşılaştığını vurgulayan Özpek, "Washington ekstra bir şey söylemiyor. Kendi çıkardığı yasasında ne yazıyorsa onu söylüyor. ABD'nin hasım olarak tanımladığı devletlerden silah alan her ülke bu yaptırımlara maruz kalır" yorumunu yaptı.
"Türkiye'nin şu an büyük bir zararı var" diyen uluslararası ilişkiler uzmanı Özpek, devamında şu ifadelere yer verdi:
"Türkiye'nin zararı büyük. Türkiye hem S-400'lerden vazgeçmiş olacak yani 2,5 milyar dolar parayı çöpe atmış olacak hem de F-35'den yaklaşık 9 milyar dolarlık bir gelir bekliyordu, bu paradan fedakarlık yapmış olacak. Türkiye'nin F-35 projesine tekrar geri dönememesi, yaklaşık 12 milyar dolarlık bir zarar tekabül ediyor. Sadece bu 100 milyarlık bir zarara tekabül ediyor."
"'Patriot alacaktık ama ABD vermedi' algısı doğru değil"
NATO üyesi Türkiye'nin başta ABD olmak üzere çoğunlukla NATO silahını kullandığını belirten emekli Tuğgeneral Osman Aydoğan, "Çocukluğumda karşı komşumuz bakkal işletiyordu. Çarşıya indiğimizde oradan değil de başka yerden alışveriş yaptığımızı gördüğünde küsüp aylarca konuşmazdı. ABD ve NATO'nun da yaptığı böyle bir şey" dedi.
Kamuoyunda "Patriot alacaktık ama ABD vermedi" paylaşımı için "Böyle bir şey yok, bu siyasilerin propagandası" diyen Aydoğan, "2014'te Çin, Fransa-İtalya ortaklığı ve ABD yapılan ihaleye girdi. Türkiye'nin iki kıstası vardı, birincisi düşük fiyat, ikincisi de yerli katkı payıydı. Rusya sıfır yerli katkı payı ve 9 milyar dolar fiyat sunduğu için ihaleye alınmadı" diye konuştu.
Çin'in yüzde 28, Fransa-İtalya ortaklığının yüzde 8 ve ABD'nin de yüzde 30 katkı payı katıldığı ihalenin Savunma Sanayi Başkanlığı tarafından iptal edildiğini ifade eden Aydoğan, "Yerli katkıdan kastımız rampa, taşıyıcı v.s… Yoksa hiçbir ülke füze teknolojisini başka bir ülkeye vermiyor. Ancak 2018'de sıfır yerli katkı ile ihale yapılmaksızın sistem Rusya'dan alındı. ABD Patriotları bize vermedi değil, yüzde 30 yerli katkı ile verdi ama biz almadık. Patriot verilmedi söylemi külliyen yanlış" ifadelerini kullandı.
"Zararın hesabını çıkarmak çok zor, bu 60-70 milyar dolar ile ifade edilemez"
Türkiye'nin Patriot alacak diye Boinglere monte edebilen radar sistemi Awacs'lardan 6 tanesi 1,5 milyar dolara aldığını ve bunların Konya'da depolarda bekletildiğini söyleyen Aydoğan, ülke olarak kayıplarının çok olduğunu belirterek, sözlerine şöyle devam etti:
"Bir uçağın ömrü 20 yıldır, çünkü teknolojik olarak geri kalıyor. F-16'ları ilk 1980'lerde kullandık. 40 yıl oldu. Bugün 40 yaşındaki otomobile kimse binmek istemiyor. F-16'ların yerine kurucu ortağı olduğumuz F35'leri koyacaktık. Aynı zaman kurucu ortak olarak binlerce parçasını Türkiye'de üretecektik. Daha önemlisi Eskişehir Avrupa'nın F-35 bakım üssü olacaktı ve bu sözleşmede yer alıyordu. Bakımdan kazanılan para çok daha yüksek olacaktı. Zararın maddi hesabını çıkarmak çok zor, bu 60-70 milyar dolar ile ifade edilmez."
S-400 hava savunma sisteminin Türkiye'ye çok pahalıya mal olacağını vurgulayan Aydoğan, sözlerini şöyle tamamladı:
"CATSA yaptırımları çerçevesinde alınana kararları ABD müttefikleri de uyuyor. Mesela Almanya izin vermediği için Altay tanklarının motorlarını alamıyoruz, niye S-400'lerden dolayı, ortak Sikorsky üretecektik kaldı yapamıyoruz, Fransa ve İtalya ile kısa menzilli hava savunma füzesi üretecektik anlaşma da yapıldı ama üretemiyoruz, savunma sanayi konusunda ne kadar ABD ortaklığı iş varsa yapamadık, yapamıyoruz. Neden? S-400 yüzünden. Türkiye'ye çok pahalıya mal olacak. Şimdide yeni nesil Türk yapımı savaş uçağı yapacağız deniliyor. Bu öyle sanıldığı kadar değildir. ABD bile artık tek başına yapamıyor. F-35 projesini bile ABD, Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya gibi birkaç ülke bir araya gelerek ancak yapabildi."
© The Independentturkish
