2021 başından bu yana yatırımcının gündemi, 17 dolardan 347 dolara kadar fırlayan, daha sonra tekrar 50 dolar seviyelerine gerileyen GameStop hisseleri, bir yılda yüzde 360'ın üzerinde değerlenen Tesla ve 50 bin doları aşan Bitcoin, 45 günde yaklaşık yüzde 9 değer kaybeden altın ile dolu.
Bu yoğun gündemde gözden kaçan iki emtia var: Bakır ve platin.
2020'nin mart ayında, pandeminin yarattığı belirsizlikle 4 bin 774 dolara gerileyen bakırın ton fiyatı, 8 bin 400 dolar seviyesini aşmış durumda. Bu, 2012'den bu yana bakır fiyatlarının çıktığı en yüksek seviye.
Benzer şekilde 11 ay önce 644 dolardan işlem gören platinin ons fiyatı, yüzde 90'ın üzerinde artışla 1244 dolara kadar yükseldi.
Uluslararası derecelendirme kuruluşu S&P'nin 18 Ocak'ta yayımladığı rapora göre bakırdaki yükselişin birkaç nedeni var:
- Her ABD vatandaşına 1400'er dolar nakit desteği ve küçük işletmelere 440 milyar dolarlık desteği de içeren 1,9 trilyon dolarlık yeni koronavirüs teşvik paketini açıklaması beklenen Joe Biden'ın seçilmesi
- Dünyanın en büyük iki bakır üreticisi Şili ve Peru'da pandemi nedeniyle bakır üretiminin azalması ve bu durumun fiyatları artırması
- Günlük vaka sayısının 15'e kadar gerilediği Çin'de endüstriyel faaliyetin artmasıyla bakır talebinin de yükselmesi
- Aşı haberlerinin piyasadaki olumlu yansıması ve aynı zamanda dolardaki zayıflama
En büyük iki üreticinin üretiminde gerileme
Şili Bakır Komisyonu'nun verilerine göre 2019'daki 5,78 milyon tonluk bakır üretimi 2020'de 5,73 milyona geriledi. Komisyondan 28 Ocak'ta yapılan açıklamada ise 2021 bakır üretimi tahmini 6 milyon ton olarak açıklandı.
Peru Enerji ve Madencilik Bakanlığı ise 8 Şubat'ta yaptığı açıklamada bakır üretiminin 2020'de yüzde 12,5 gerileyerek 2,15 milyon tona düştüğünü duyurdu.
Üretimin gerilemesi ve lojistikteki aksaklıklar ile birlikte Şili ve Peru'da üretilenin Çin'e getirilmesi de gecikti.
En büyük tüketicinin envanterinde tarihi düşüş
Dünyanın en büyük bakır alıcısı Çin'in her yıl şubatta kutladığı yeni yıl öncesi bakır talebinin hafiflemesi pandemi öncesi normaliydi.
Ancak bu yıl geçen yıla göre seyahatlerin daha az olması, göçmen işçilerin çalışmaya devam etmesi sonucu bakır talebi artmaya devam ederken, Çin'in bakır envanteri de tarihi düşük noktaya çekildi.
Şangay Vadeli İşlemler Borsası kayıtlarına göre 11-17 Şubat arası resmi tatile çıkan Çin'de şubat başında bakır stoku 68 bin 588 tondu. Bu, 2011'den bu yana görülen en düşük seviye.
ABD merkezli fon yöneticisi şirket WisdomTree'in yatırım yönetimi analistlerinden Nitesh Shah, Reuters'a yaptığı açıklamada "Envanterlerin bu derece düşük olması, bakır için üretim talebinin hâlâ var olduğunu ve bunun spekülatif bir hikaye olmadığını gösteren önemli bir işaret" ifadelerini kullandı.
Citi Group Emtia Stratejisti Tracy Liao ise Nasdaq'a verdiği röportajda Çin'de ihracata dayalı üretim yapanların gelecek üç ayki siparişlerinin çok güçlü olduğunu, Çin Yeni Yılı öncesi bile satın alımlara devam ettiklerini söyledi. Liao, "Bu yıllardır görmediğimiz bir şey" diye konuştu.
Petrol çağı kapandıkça bakıra ilgi artıyor
S&P'nin bakır fiyatlarındaki artışa gerekçe olarak gösterdiği bir başka durum ise hükümetlerin yeşil politikaları kapsamında sürdürülebilir enerjiye dönüşümün giderek daha da yaygınlaşması.
"Elektriğin üretimi, taşınması, depolanması ve tüketimi için bakıra ihtiyaç var" küresel varlık yönetimi ve yatırım bankacılığı şirketi Stifel'in analistlerine göre uzun vadede bakır talebi, "yeşil enerji" trendiyle birlikte destekleniyor.
"Yeşil enerji" başlığının en üst sırasında ise elektrikli araçlar geliyor.
15 Şubat'ta KITCO News'a konuşan Kanada merkezli CopperBank CEO'su Gianni Kovacevic, Tesla gibi elektrikli bir aracın üretiminde yaklaşık 2 ons gümüş bulunurken, 100 kilogramdan fazla da bakır kullanıldığını hatırlatarak yeşil ekonomi politikalarının bakır talebini katlayacağını söyledi.
Kovacevic, "1890'dan bugüne dünyaya yerleştirdiğimiz bakırı düşünün… Bunu, 30 yıl içerisinde ikiye katlamamız gerekecek ve bu, ABD'nin trilyon dolarlık yeni teşvik paketiyle birlikte er ya da geç olacak" değerlendirmesini yaptı.
S&P raporunda görüşüne yer verilen Bank of America analistleri de iklim değişikliği ile mücadele politikaları arttıkça hükümetlerin bakır gibi metallere ilgisinin artacağını söyleyerek, fiyatların 10 bin dolar üzerine çıkacağını öngördü.
Ancak aşının etkili olmaması, ekonomilerin açılmasının gecikmesi ve daha sıkı para politikaları, bakır piyasasının karşı karşıya olduğu riskler arasında.
Ocak ayı sonunda Bloomberg'e konuşan Şili Madencilik Komisyonu Direktörü Joaquin Villarino, "Pandemi altı ay veya bir yıl daha devam ederse, madenlerde aldığımız kovid önlemleri nedeniyle üretim de sekteye uğrayabilir" demişti.
Üretim açığı 2023'e kadar sürebilir
Reuters'ın 3 Şubat'ta yayımladığı habere göre bakırı daha fazla talep edecek tek yer dünyanın en büyük metal tüketicisi Çin değil.
Zira pandemiyle durma noktasına gelen tüketimin, 2021'de yeniden yükselişe geçmesi durumunda çamaşır makinasından buzdolabına, donduruculardan otomobillere kadar pek çok ürüne talep, Çin dışında da artacak. Batı Avrupa'nın bakır talebi önem kazanacak.
Citi Group Analisti Oliver Nugent, Reuters'a yaptığı açıklamada, daha önce tatillere, restoranlara para harcayanların evde kalmasıyla inşaat, tüketim ürünleri ve otomotiv sektörlerinde tüketiminin arttığını, dolayısıyla bakır piyasasında talebin güçlenmeye devam edeceğini söyledi.
2021'de piyasanın daha çok Çin'in eski talebine odaklanacağını belirten Nugent, piyasadaki üretim açığının 2022 ve 2023'te de devam edebileceğini aktardı.
Bank of America Menkul Kıymetler Analisti Michael Widmer ise Reuters'a yaptığı açıklamada geçen yıl yüzde 1,3 azalan küresel bakır tüketiminin yüzde 6 oranında (24,76 milyon ton) artacağını tahmin ettiklerini söyledi.
Goldman Sachs'tan 10 bin dolar hedefi
Uluslararası yatırım bankası Goldman Sachs'tan ocakta yapılan açıklamada, küresel ekonomi, "emtiadaki süper döngünün" şafağında.
Ancak bu döngünün şeklini, pandemi sonrası toparlanma döneminde "yeşil endüstriyel devrimin" nasıl izleneceği ve ne gibi politikalar oluşturulacağı belirleyecek.
ABD Başkanı Joe Biden'ın önceki Başkan Donald Trump'ın çıktığı Paris Antlaşması'na geri dönme vaadi, Çin'in 2060'da karbon-nötr politikaya geçileceği yönündeki vaatleri ile birleşince bu durumdan yalnızca bakır değil, emtia üreten tüm ülkeler ve küresel istihdam piyasası da etkilenecek.
Tüm dünyadaki yasa koyucuların pandemi sonrası dönem için tam istihdam ve düşük gelirliler için gelir artışı sözü verdiğini hatırlatan Goldman Sachs, bunun emtia fiyatlarına olumlu yansıdığını çünkü düşük gelirli kişilerin, varlıklı kişilere oranla harcama eğiliminin daha yüksek olduğunu belirtti.
Goldman Sachs 12 aylık bakır fiyat hedefini ton başına 10 bin dolara yükseltti.
Bakırla birlikte artan diğer bir emtia ise platin
Bulunması altından 30 kat daha zor olan platin, madeni paralar ve mücevheratın yanı sıra sera gazı emisyonunu azaltmak için içten yanmalı motorların katalizörlerinde kullanılıyor.
Gübre ve hidrojen üretiminde de kullanılan platin, duyma cihazları, kalp pili, stent, diz ve kalça implantları gibi tıbbi ürünler için de gerekli.
Dünya Platin Yatırımı Konseyi'nin verilerine göre 2021'de sadece mücevherat sektörünün platin talebi yüzde 13 artacak. Çin'in bu talebin yüzde 45'ini oluşturacağı öngörülüyor.
Konsey'in 2020'nin üçüncü çeyreğinde yayımladığı raporda platinde hem arzın hem talebin toparlanmaya başladığı ancak yüksek yatırım talebi karşısında arzın hâlâ yetersiz kaldığı belirtildi.
Rapora göre otomotiv sektörünün platin talebi 2021'de yüzde 24 oranında toparlanacak ve 2 milyon 996 bin ons olacak. Bu, 2019 seviyesinin bile yüzde 4 üzerinde.
İngiltere merkezli, kimyasal ve sürdürülebilir teknoloji üreticisi Johnson Matthey'nin Şubat 2021 raporuna göre küresel platin piyasasındaki arz açığı 2020'de 390 bin oldu.
Emtia piyasası ile ilgili veri ve haber yayımlayan Metals Daily'nin CEO'su Ross Norman, MarketWatch'a yaptığı açıklamada "Platin yeniden yatırımcıların radarında" dedi ve ekledi:
Otomobil satışları bir yılda yüzde 30 artan Çin'de güçlü talep devam ederken platin, arz açığında üçüncü yılına giriyor. Diğer yandan emisyon standartları da sıkılaştırılıyor. Bu durum, platin grubu metallere talebi yükseltiyor.
© The Independentturkish
