Çin'in Vuhan şehrinden dünyaya yayılan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını, hayatın tüm alanlarında olduğu gibi futbol endüstrisine de büyük kayıplar yaşattı.

Geçen haftalarda yayımlanan Deloitte'nin "Futbol Para Ligi" raporuna göre 2019-20 sezonunda dünya futbolunun en çok gelir elde eden kulüplerinin ve liglerinin bu yılki kayıplarının 2 milyar euroyu geçmesi öngörülüyordu.

Futbol endüstrisinde yaşanan gelir düşüşü bu sezon ara transfere de yansıdı.

Avrupa'nın beş büyük ligi olarak nitelendirilen Premier Lig, La Liga, Bundesliga, Ligue 1 ve Serie A ekipleri, 2019-20 sezonu ara transfer döneminde 930 milyon euro harcama yaparken, rakam bu yıl yaklaşık 4'te 1 oranında azalarak 262 milyon euroya indiği gözlemlendi.

Süper Lig'de ise Türkiye Futbol Federasyonu'nun açıkladığı maliyetler göz önüne alındığında durum tam tersi görünüyor.

Geçen sezon 18 kulübün yer aldığı organizasyonda 122 oyuncu transfer edilmiş ve kulüplere bunun maliyeti maaşlar ve diğer giderlerle birlikte 251 milyon lira olarak gerçekleşmişti. 

Bu sezon ise 21 takımın yer aldığı Süper Lig'de 152 transfer yapılırken kulüplere toplam maliyetinin ise 288 milyon lira olduğu duyuruldu.

Geçen sezon ara transferde en çok harcama yapan Premier Lig, bu yıl da listenin ilk sırasında yer aldı.

Transfer için 85 milyon 560 bin euro harcayan Premier Lig ekiplerini, 77 milyon 680 bin euro ile Serie A ve 48 milyon 400 bin euro ile Bundesliga takip etti.

Premier Lig'de en çok West Ham, en az Liverpool harcadı

Dünyanın en prestijli organizasyonlarından Premier Lig'de bu sezon ara transfer döneminin en çok harcama yapan takımı West Ham United, en az harcayan ise Liverpool oldu.

West Ham United, kadrosuna 4 isim katması karşılığında kasasından 26 milyon 400 bin euro ödeme yaparak listenin zirvesinde yer aldı.

Geçen sezon ara transfer döneminde Bruno Fernandes'i 55 milyon euroya kadrosuna katan Manchester United, bu sezon 21 milyon euro harcamasıyla ikinci olurken, listenin üçüncü sırasında ise 15 milyon 800 bin euro ile Aston Villa yer aldı.

Premier Lig'in son şampiyonu Liverpool ise sessiz bir ara transfer dönemi geçirdi. 

Aralarında milli futbolcu Ozan Kabak'ın da olduğu 3 isimle kadrosunu güçlendiren "Kırmızılar", yapılan takviyeler için 1 milyon 670 bin euro ödeme ile organizasyonun en az harcama yapan takımı oldu.

Serie A'da ara transferde en çok harcayan takımı 18 milyon euro ile Juventus ve Genoa, Bundesliga'da 20 milyon euro ile Leipzig oldu.

İspanya'da Real Sociedad, Sevilla'dan transfer ettiği Carlos Fernandez için ödediği 10 milyon euro ile listenin ilk sırasında yer alırken, Fransa'da ise Marsilya, 8 milyon euro harcama yaptı.

Futbol ekonomisi alanında çalışmalarıyla bilinen Dr. İsmail Güneş, Independent Türkçe'ye Kovid-19'un spor endüstrisine yaptığı olumsuz etkiyi ve çözüm önerileni anlattı.

İsmail Güneş: "Sektörün kendine gelmesi 2023 sonu 2024 başına kadar sürebilir"

"Kovid-19'un sporda ve özelde futbol endüstrisinde yarattığı etkiyi bir tür deprem dalgasına benzetebiliriz" diyen Güneş, "Devam eden salgın, kulüpler, oyuncular ve taraftarlar için bugüne kadar deneyimlemedikleri koşullarda alışkanlıkları ve iş görme şekillerini kökten değiştirdi. Bu süreçte kulüpler marka ve amaç konusunda önceliklerini değiştirirken tüm dünyada dijital pazarlama platformları ön plana çıktı ve dijital ortamda geliştirilen iş görme modelleri yeni döneme uyarlandı" değerlendirmesinde bulundu.

Futbol endüstrisi için bu sürecin uzun ve zorlu geçeceğini vurgulayan Güneş, şu ifadeleri kullandı:

Kovid-19'un etkileri kısa ve orta dönemde hissedilecektir. Kısa dönem kayıplar çok üst düzeydedir. Kovid-19'un kontrol altına alınması ve kitlelerin buna ikna olması ve normal yaşama dönmesi sonrasında ancak spor, kültür, sanat gibi endüstriler gelişme kaydedecektir. Bu süreçte koronavirüs sonrası yeni benzer vakaların olmayacağı varsayımı altında sektörün kendine gelmesi 2024 sezonunu bulacaktır. Bunun nedeni aşının yaygınlaşması, kontrol altına alınması sonrası yeniden güvenin tesis edilmesi gibi ek bir süreye gerek duyulmasıdır. Birinci aşama 2022 sonunda realize edilebilir. İkinci aşama ise 2023 sonu 2024 başına kadar sürebilir. 

Dr. İsmail Güneş, aynı zamanda Adana BŞB Gençlik Spor Daire Başkanlığı ve Genel Sekreter Yardımcılığı görevlerini yürütüyor / Fotoğraf: Independent Türkçe

"Geleneksel futbol seyircisi yerini yeni nesle bıraktı"

Geleneksel futbol seyircisinin yerini her geçen yıl yeni nesle bıraktığını ancak pandeminin futbol endüstrisinin de yönünü değiştirdiğine işaret eden Güneş, "Futbolun z kuşağı ile yakınlaşmasını kaçınılmaz kıldı. Yeni koşullarda tüm kulüpler hayran kitlesini çeşitlendirmeye ve küresel hayranlarla daha fazla etkileşim arayışına odaklandı. Kurumsal dünyadan dersler alınabilir. Kısıtlamalar sırasındaki başarı öykülerinin çoğunda dijital teknoloji, veriler, müşterilerinizi tanımak ve onları nasıl hedefleyeceğiniz olayın merkezinde yer alıyor. Futbol kulüpleri bu stratejinin uygun unsurlarını gelecekteki yaklaşımlarına uygulayabilirler" şeklinde görüş belirtti.
 
"Pandemi sonrası kulüpler ve ligler, taraftar ilişkileri yönetimi için daha ayrıntılı ve davranışsal bir yaklaşım benimsemelidir" diyen Güneş, sektörün yakın gelecekteki yaşayacağı deneyimleri ise şöyle anlattı:

Futbolda 'Evde' deneyimlere olan talep yakın gelecekte daha da önemli olacak. Futbol seyircisi stadyumu dolduran kitle olmanın ötesinde tek tek bireysel tercihleri olan, bilinen müşteriye dönüşecektir.

"Son 10 yıldır ilk kez alınan ve satılan oyuncu sayısı düşüş gösterdi"

Koronavirüs salgını nedeniyle kulüplerin gelirlerinde azalmalar olduğunu, stadyum kapılarının taraftarlara kapanmasıyla beraber ekonomik krizin sponsorları da tetiklediğini dile getiren Güneş, sözlerini şöyle sürdürdü:

Dünya futbol kulüpleri oyuncu transferleri için harcamalarını azalttı. Bonservisi elinde olan oyuncular ile anlaşma şekli ön plana çıktı. Son 10 yıldır ilk kez alınan ve satılan oyuncu sayısı düşüş gösterdi. Kuşku yok ki taraftar yenilik ister, yeni yüzler ister buna rağmen çok sayıda kulüp bu dönemde oldukça temkinli davranıyor. Bu tür travmatik dönemler zaman zaman fırsatlar ve dönüşümler için şans olabilir.

"Altyapı oyuncuları, kulüpler açısından yeni fırsatlar olacak" 

Mevcut durum nedeniyle iş modellerinin, kulüplerin, oyuncuların ve menajerlerin sürdürülebilirliklerini korumak adına yenilenmesi gerektiğini hatırlatan Güneş, şöyle konuştu:

Altyapı oyuncularını öne çıkarabilecek kulüpler açısından yeni fırsatlar olacaktır. Avrupa Kulüpler Birliği'nin, oyuncu maaşlarının önümüzdeki yıl kulüplerin ortalama bütçesinin yüzde 70'inden fazlasına ulaşabileceğini öngören rakamları sürdürülebilir görünmemektedir. Bu tür köklü çözüm bekleyen alanlara neşter vurulması için en doğru zamandır.

"Kulüpler, pandemi nedeniyle yayın haklarında yüzde 30 gelir kaybetti"

Avrupa futbolunda yaşanan daralmanın Türk kulüplerine de yansıyacağını bildiren Güneş, şunları söyledi:

Türk futbol endüstrisi geç tanıştığı mali disiplin olgusunun krizini ve yeniden yapılanma sancısını yaşarken karşı karşıya kaldığı Kovid-19 krizi ile kökten sarsıldı. Türkiye Süper Lig futbol kulüplerinin, pandemi nedeniyle bu sezon televizyon yayın anlaşmalarından yüzde 30 oranında gelir kaybıyla karşı karşıyalar. Sportif liglerin 3 temel gelir kaynağı bulunduğunu ifade etmektedir. Bunlar; 'yayın gelirleri', 'sponsorluk ve reklam gelirleri' ile 'maç günü gelirleri'. Büyük spor ligleri yayıncılık gelirlerine güvenmektedir.

Pandemi nedeniyle ortaya fırsatların çıktığını ve kulüplerin bu fırsatlardan yararlanmak için, mobil teknolojileri benimsemeleri gerektiğini savunan Güneş, şunları kaydetti:

Spor etkinliklerine eğlence unsurları eklemek, müşterileri eğlendirmek için farklı etkinlikleri birleştirmek, gelişen ekonomilerde genişlemeyi, rekabetçi fiyatlar sunmak sektörü genişletecektir. Büyük markalarla ortaklık yapmak ve diğerlerinin yanı sıra kadınlara ürün ve hizmetler sunmak sektöre katkı yapacak diğer alanlardır. 2021 spor organizasyonları için önemlidir çok kanallı dijital çözümlere yatırım yapmak ön plana çıkacaktır ve seyircilerin davranışını etkileyebilecektir.

"Liyakate dayalı, yeterli profesyonellere yetki verilmeli"

Kovid-19 nedeniyle ortaya çıkan olumsuz tabloyu ortadan kaldırmak için gelir yaratma modellerinin yeniden şekillendirilmesi ve genişletilmesi önerisinde bulunan Güneş, "Birçok geleneksel gelir akışı ile pandemi nedeniyle azalmış ya da durma noktasına gelmiştir.  İleriye dönük olarak kulüpler, federasyonlar, sponsorlar, taraftarlar, oyuncular başta olmak üzere kuruluşlar dahil olmak üzere geniş tabanlı uzlaşılmış çözümler yaratılması gerekmektedir" dedi.

Bu süreçte Türk Futbol kulüplerinin finansal, yönetsel ve mali konularda yapısal değişimleri sağlamak ve gelirleri çeşitlendirerek artırmak zorunda olduklarını vurgulayan Güneş, sözlerini şöyle noktaladı:

Altyapıyı ve maliyet yönetimini esas alan bir yönetim anlayışı yerleştirmek, borçlanmanın kontrol altına alınmasını sağlamak, liyakate dayalı ehliyetli-yeterli profesyonellere yetki verilmesi, denk bütçe, şeffaflık ve hesap verilebilir yönetim oluşturmak konularında başarı sağlayacak adımları atabilirlerse kalıcı ve sürdürülebilir bir yapıya dönüşebilirler.