Nesli tükenen hayvanları hastalıktan koruma çabası kapsamında Kolorado'daki siyah ayaklı dağ gelinciklerine deneysel Kovid-19 aşısı yapıldı.

İnsanlara yapılan ilk enjeksiyonların onaylanmasından aylar önce, gelincik benzeri 120 hayvandan ilki ilkbaharda aşı oldu.

40 yıl önce yok olmanın eşiğinden kurtarılan tür Kuzey Amerika'daki en savunmasız hayvanlardan biri olmaya devam ediyor ve hastalığa karşı da özellikle savunmasız.

Uzmanlar vizonların yakın akrabası olan dağ gelinciklerini aşılamanın insanları da hastalıktan koruduğunu söylüyor.

Geçen ay Danimarka'daki yetkililer, İskandinav ülkesindeki yaklaşık 200 çiftlikte yaşanan Kovid-19 salgınları esnasında 15 milyon vizonu itlaf etmişti.

Vizonlar robdöşambr, palto ve diğer dış giyim parçalarının yapımında kullanılan kalın kürkleri için yetiştiriliyor. 

Danimarka'da itlaf edilen vizonların virüsün mutasyona uğramış bir formunu taşıdığı anlaşılıyor.

Çarşamba günü Kaiser Health News'e (KHN) konuşan, Seattle'daki Bulaşıcı Hastalıklar Araştırma Enstitüsü'nün başkanı Dr. Corey Casper, "Bulaşıcılığı yüksek olan solunum yolu virüsleri söz konusu olduğunda hayvan rezervuarını unutmamak çok önemli" dedi.

Virüs hayvan konağa geri döner ve insanlara yeniden bulaşabilecek şekilde mutasyona uğrar ya da değişirse, insanlar artık o bağışıklığa sahip olmaz. Bu beni çok endişelendiriyor.

Mevcut pandemiye neden olan koronavirüsün de yarasalarda ortaya çıktıktan sonra aracı bir hayvana, daha sonra da insanlara yayıldığı düşünülüyor.

Bilim insanları, kalabalık ağıllarda bir arada barınan vizon gibi çiftlik hayvanları söz konusu olduğunda insanlardan hayvanlara geçen virüsün mutasyona uğrayıp insanlara karşı yeni bir tehdit oluşturabileceğinden endişeleniyor.

Uzmanlar, Danimarka'da yaşanan şeyin de bu olduğunu söylüyor. Danimarkalı yetkililer, insanlarda, çiftlik vizonlarıyla ilişkilendirilen varyantlara sahip 200 Kovid-19 vakası bildirmişti.

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre bu mutasyonların yaklaşık bir düzinesi aşı etkinliğini zayıflatma potansiyeli taşıyor. 

Fakat Danimarka Sağlık Bakanlığı 19 Kasım'daki açıklamasında bu özel varyantın artık "yüksek ihtimalle" yok olduğunu söyledi.

Siyah ayaklı dağ gelinciklerindeki asıl tehlikeyse bağışıklık sistemi zayıf hayvanların kendisine yönelik.

Ulusal Yaban Hayatı Sağlık Merkezi'nde dağ gelinciği aşısını test eden araştırmacı bilim insanı Tonie Rocke, siyah ayaklı dağ gelinciklerinde Kovid-19 vakası bildirilmediğini söyledi. 

Bilim insanı, "Siyah ayaklı dağ gelinciklerinin Kovid-19 riskine açık olduğunu doğrudan gösteren bir kanıtımız yok ama vizonlarla yakından akraba oldukları göz önüne alınırsa, bunu kanıtlamak da istemeyiz" diye ekledi.

ABD Balık ve Yaban Hayatı Servisi'nin siyah ayaklı dağ gelinciklerini kurtarma koordinatörü Pete Gober'in yardımıyla Rocke, ilkbaharda aşı üzerindeki çalışmalarına başladı.

İlk dozlar ilk baharın başlarında bir yaşındaki 18 erkek dağ gelinciğine yapıldı, bunları birkaç hafta sonraki güçlendirici dozlar takip etti.

İkinci aşıdan birkaç hafta sonra hayvanların kanında virüs antikorları ortaya çıktı. 

Sonbahar başlarında ABD Balık ve Yaban Hayatı Servisi merkezinde barınan 180 dağ gelinciğinden 120 tanesine aşı yapılmıştı.

KHN, kafeste genelde 4 ila 6 yıl yaşayan hayvanlarda bir aksilik görülmesi ihtimaline karşı, kalan dağ gelinciklerine aşı yapılmayacağını bildirdi. 

Aşı güvenli görünüyor. Fakat gazete aşının hayvanları Kovid-19'dan koruyup korumadığını gösteren herhangi bir verinin henüz bulunmadığını da belirtti. 

Etkinlik testlerini bu kış gerçekleştirmeyi planlayan Rocke, "Size söyleyebilirim ki işe yarayıp yaramayacağına dair hiçbir fikrimiz yok" dedi.

Rocke aşıda ticari bir üreticiden tedarik ettiği, SARS-CoV-2 virüsüne ait saflaştırılmış bir proteini kullandı. Bilim insanı, sıvı haldeki proteini bağışıklık sisteminin tepkisini güçlendiren, destekleyici bir maddeyle (adjuvan) karıştırdı ve karışımı dağ gelinciklerinin derisinin altına enjekte etti.

* İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/world

Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral