Mercimek ve yağlık ayçiçeği tohumunda gümrük vergileri düşürüldü. Cumhurbaşkanı Kararı'nda mercimek ve yağlık ayçiçeği tohumunda uygulanan gümrük vergileri yeniden düzenlendi.
Mercimekteki yüzde 19,3 gümrük vergisinin 1 Ocak 2021'e kadar yüzde 9 olarak uygulanmasına karar verildi.
Türkiye'de sadece Güneydoğu'da yetişen kırmızı mercimek, proteini, lezzeti ve kalitesi ile dünyaya nam salmış durumda. Ancak bu mercimeği Türkiye sofralarında görmek pek mümkün değil. Mersin Limanı'ndan en çok Kanada, Ortadoğu ve Avrupa'ya ihraç edilen mercimekte en çok tercih edilen ise Diyarbakır'daki tarlalarda yetişen ürün. Türkiye'deki marketlerde ise tarladan 60 cente alınıp 3 dolara satılan Diyarbakır mercimeği yerine dünyanın en kalitesiz ürünü diye bilinen Kanada mercimeğini tüketiyoruz.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Türkiye'deki mercimek rekolte şampiyonu olan Diyarbakır, dünya mercimek piyasasında parmakla gösterilirken, ithalat ve ihracata yansıyan rakamlar, bu kentteki üretime hak edildiği değerin verilmediğini gösteriyor. Artuklu Üniversitesi'nden Doç. Dr. Ferhat Kızılgeçi, kırmızı mercimeğin anavatanlarından birinin Diyarbakır olduğunu ifade ederek, buna karşın Türkiye'de kalitesiz Kanada mercimeğinin satıldığını söyledi. Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Ali Sağır ise, daha fazla para uğruna organik Diyarbakır mercimeğinin Kanada ve Avrupa ülkelerine ihraç edildiği düşüncesinde. Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanı Engil Yeşil ise Diyarbakır mercimeğini hak ettiği yere getirmek için uluslar arası arenada markalaşacaklarını söyledi.
Türkiye'de üretimi gerçekleştirilen 8 çeşit baklagil arasında sırasıyla en fazla kuru fasülye, nohut ve mercimek üretiliyor. Baklagil üretimi ülke geneline yayılmış olmakla beraber 2 milyon 700 bin dekarlık bir alanda üretim yapan Güneydoğu Anadolu (% 42) üretimde ilk sırayı alırken, Batı Anadolu (% 16) ikinci, Orta Anadolu ve Akdeniz (% 14) üçüncü sırada. Genel olarak kırmızı mercimek Güneydoğu Anadolu'da, yeşil mercimek, nohut, kuru fasulye Orta Anadolu ile geçit bölgelerinde, bakla ve bezelye ise Ege ve Güney Marmara'da yetişiyor.
Doç. Dr. Kızılgeci: En kaliteli ürün bizde, kalitesizini tüketiyoruz
Independent Türkçe'ye konuşan Artuklu Üniversitesi Kızıltepe Meslek Yüksek Okulu'nda görev yapan Doç. Dr. Ferhat Kızılgeçi, kırmızı mercimeğin anavatanının "Verimli Hilal" olduğunu ifade ederek, Diyarbakır'daki ürünün kalitesinin dünyada bir numara olduğunu söyledi. Buna karşın Türkiye'de ve dünyanın birçok ülkesinde kalitesiz Kanada mercimeğinin satıldığını ifade eden Doç. Dr. Kızılgeçi, şunları anlattı:
"Diyarbakır, buğdayın ilk kültürünün alındığı yerdir. Arpa keza öyledir. Kırmızı mercimek, nohut ve bezelyenin anavatanı olduğu için birçok tür buradan dünyaya yayılmıştır. Kanada'da, kırmızı mercimeğimiz geliştirerek bize pazarlıyorlar. Diyarbakır mercimeğine göre kalitesi, proteini düşüktür. Özellikle Şanlıurfa ve Diyarbakır'ın mercimeği Türkiye pazarına girmiyor. Kanada ve Avrupa'ya satılıyor. Çünkü bunun işlenmesi sonrası mercimek pazarda para ediyor. Dış ülkeler verime değil, kaliteye ve özellikle tarımsal ürünlerin organik olup olmadığına bakıyor. Dolayısıyla ihracatçılarımız, ürüne daha çok para vereni tercih ediyorlar. Yani dünyanın en iyi kaliteli mercimeğini biz üretiyoruz, ama en kalitesiz olanı da ithal edip tüketiyoruz."
TSÜAB: Kanada mercimeğinin iç piyasaya sunulmasının tek sebebi Mersin Ticaret Borsası
Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Ali Sağır, Kanada mercimeğinin iç piyasa hakim olmasında sorumluluğun Mersin Ticaret Borsası'nda olduğunu söyledi.
Independent Türkçe'ye konuşan Sağır, şunları anlattı:
"Mercimekte tek büyük sıkıntımız tek alıcımızın olması. Gerçi iki yıl önce Toprak Mahsulleri Ofisi mercimeği alım bandına aldı ancak şu ana kadar tek bir kg çiftçiden ürün almadı. Mersin Ticaret Borsası ne fiyat belirlerse çiftçi onu kabul etmek durumunda. Borsa yanıltıcı işler yapıyor. Çünkü ilk etapta fiyatı düşük tutuyor, TMO yönetimi da onu baz alıyor. TMO fiyatı sabit tutunca Borsa daha sonra fiyatı yükseltiyor. Satacağı başka yer olmayan çiftçi, ürününü Mersin Ticaret Borsası'na satmak zorunda kalıyor. Örneğin TMO, Borsa'nın bu yıl açıkladığı kg başına 3.5 TL fiyatını sabitledi. Ama Borsa bu rakamı hasat zamanına yakın 6.5-7 TL'ye çıkardı. 60 cent alınan 1 kg mercimek, 3 dolara Kanada ve Avrupa ülkelerine satılıyor.
Bu nedenle dünya ülkeleri, Türkiye'nin mercimeğin Mersin'den üretilip pazarlandığını biliyor. Dünyanın bütün alımcıları her yıl Mersin'e gidip, alım yapıyor. Oysa durum öyle değil. Üreten Diyarbakırlı çiftçi, satıp kar eden Mersin Ticaret Borsası. Dahilde işlem rejimi ile vergisiz Kanada'dan mercimeğini alıp iç piyasaya satıyor."
DTB Başkanı Engil Yeşil: Diyarbakır mercimeğini tescilleyeceğiz
Independent Türkçe'ye konuşan Diyarbakır Ticaret Borsası (DTB) Başkanı Engin Yeşil, Diyarbakır'ın mercimek üretimi bakımından yüzde 33 ile Türkiye'de ilk sırada yer aldığını belirterek, DTB olarak Diyarbakır Mercimeği'ni tescilleyerek markalaşmasını sağlayacaklarını söyledi. Diyarbakır mercimeğinin çok kaliteli ve çok lezzetli olduğunu da anlatan Yeşil, son üç yılda Diyarbakır'da hem üretimin hem de kalitenin artığını belirtti.
Yeşil, şunları söyledi:
"İlimiz Diyarbakır'da son yıllarda tarımsal araştırma, üniversitemiz ve tohumcularımızın yaptığı ARGE çalışmaları ile yerli tohum da üretilmeye başlandı. Bu tohumlarda verim ve kaliteye olumlu etki yaparak, bölge ekonomisine kazanç sağladı.
Ancak mercimek üretmekle iş bitmiyor. Sanayileşmek gerekiyor. Bu nedenle hükümetimizin de bakliyat tesislerini desteğini artırmasına yönelik politikasını sürdürmesi gerekmektedir. Önceki dönem Tarım ve Hayvancılık Bakanımız Sayın Mehmet Mehdi Eker'in çabalarıyla ve Bakanlık desteğiyle ilimiz Organize Sanayi Bölgesinde mercimek işleme ve paketleme fabrikası ilk olarak kuruldu. Bugün gelinen noktada bu fabrikalarımızın sayısı 6'ya çıkmış bulunmaktadır. Bu tesislerin kurulması ve mercimeğin ilimizde markalaşmasıyla, ilimizin mercimek üretiminde dünyada bir numara olacağına inanıyorum."
Diyarbakır İl Tarım Müdürü: Ekim ve verim arttı
Independent Türkçe'ye konuşan Diyarbakır Tarım ve Orman Müdürü Mustafa Ertan Atalar, 2019 Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) verilerine göre Diyarbakır'da 584 bin 896 dekar alanda mercimek üretimi yapıldığını söyledi. Ekili alanın 405 bin 912 dekarında yerli sertifikalı tohum kullanıldığını ifade eden Atalar, "Tarımsal Ürünler Maliyet Sistemi'nden alınan verilere göre 2019 yılı dekara verim 173 kg'dır. 2020 yılı mercimek ekimi yapan çiftçiler hem verim olarak hem de ürün fiyatı olarak iyi bir sezon geçirmiş olup, 2021 yılında mercimek ekiliş alanlarında Bakanlığımızın destekleri ile beraber ekiliş alanında %15-20 artış öngörülmektedir" dedi.
Ertan Atalar / Fotoğraf: Independent Türkçe - Veysi Polat
DOSİAD: Mercimekte bir numarayız, devlet desteği bekliyoruz
Independent Türkçe'ye konuşan Diyarbakır Organize Sanayi İş Adamları Derneği (DOSİAD) Başkanı Abdurrahman Aslan ise, Diyarbakır mercimeğinin gelişmesi için devlet desteği istediklerini söyledi. Aslan, şunları ifade etti:
"Tarım ürünleri sanayi alanı ile buluşmadığı sürece bir katma değer kazanmaz. Diyarbakır, hayvancılıkta 3, tarımsal anlamda ise mercimekte ise 1'nci sırada. Bir de sertifikalı tohumculuk gelişti. Kaliteli ürün elde etmek için. Mercimeğin daha da gelişmesi için devlet desteği şart. Maliyet düşürülürse, özellikle enerji alanında devlet desteği olursa bu alana yönelim daha fazla olacaktır. OSB'mizde tarım ürünlerinin sanayi ayağı tam olarak oluşturulabilirse pazar alanımız genişler kent ve ülke için ciddi bir katma değer kazanacaktır. Diyarbakır, Türkiye'nin Ortadoğu'ya açılan kapısıdır. Bu pazarı kimseye kaptırmayabiliriz tarım ürünleri konusunda. Çiftçilere pozitif bir yaklaşım gösterilirse tarımsal ürünlerde dünyada bir numara oluruz. Ziraat Bankası'nın çiftçilere verdiği kredi desteği arttırılabilir. Ödemelerde zorlananlara esneklik tanınabilir."
Türkiye, üretimde dünya üçüncüsü
Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) "Bakliyat Sektör 2019 Raporu"na göre, dünyada 21 milyon ton kuru fasulye, 13.8 milyon ton nohut, 5.6 milyon ton da mercimek üretimi yapıldı. Bu yıl ki rakamlar açıklanmasa da yağışların iyi olması nedeniyle yüzde 3-4'lük ürün artışı söz konusu.
Dünya mercimek piyasası, üretim alanı ve miktarı ile birlikte Kanada'nın elinde. Onu sırasıyla Hindistan ve Türkiye izliyor. Kanada'da 2020/21 kırmızı mercimek üretiminin %1 artarak 2,2 milyon ton gerçekleşmesi, Hindistan'da ise 2020 yılında önceki yıla göre %13 artışla 1.4 milyon ton üretim bekleniyor. Yüzde 7'lik oranla Avustralya ile yarışan Türkiye'de ise bu yıl rekolte beklentisi 350 bin ton. Geçen yıl Türkiye'de elde edilen 310 bin ton ürünün 102 bin tonunu Diyarbakır çiftçisi üretmişti.
© The Independentturkish
