Kars’ın Sarıkamış İlçesi'ne bağlı Şehitler Mahallesi'nde yaşayan 70 yaşındaki Abdullah Özden, 18 Eylül'de yakacak odun ve kozalak toplamak için at arabasıyla gittiği Acısu bölgesindeki ormanlık alanda bir ayının saldırısına uğradı.
Çevreden yetişenlerin yardımıyla vücudunda kırıklar ve pençe darbeleriyle ayıdan yaralı bir şekilde kurtulan Özden, Kars Devlet Hastanesi’ndeki tedavisinin ardından yaptığı açıklamada yaşadığı olayı şu sözlerle anlattı:
Birden ağacın dibinden ayı çıktı ve bana vurmaya başladı. Yere düştüm ve bağırmamla çevrede kesim yapanlar yardıma koştu. Onları gören ayı bölgeden uzaklaştı. Sonra hastanede tedavi edildim şimdi evde yatıyorum.
Muhtar artan ayı sayısına karşı çözüm istedi
Olayın ardından Özden’in de yaşadığı Şehitler Mahallesi Muhtarı Mehmet Kılıç da son zamanlarda ayı sayısının artığını, ilçenin her tarafında ayı ile karşılaşılabileceğini öne sürerek, yetkililerin çözüm bulmalarını istedi.
Ayı saldırısında ağır yaralandı
Bu olaydan bir hafta sonra yine Kars’ta ancak bu sefer Kağızman İlçesi'nden bir başka ayı saldırısı haberi ajanslara düştü.
25 Eylül'de yabani erik toplamak için Tunçkaya Köyü kırsalındaki ormana giden İsrafil Kaya, üç yavrusuyla gezen ayının saldırısına uğradı.
Kaya'nın bağrışları üzerine köylüler olay yerine gelince ayı bölgeden uzaklaşırken, ağır yaralanan 68 yaşındaki Kaya, önce Kağızman Devlet Hastanesi’ne kaldırıldı, ardından Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi Hastanesi'ne sevk edildi.
En çok ayı saldırısı Karadeniz ve Doğu Anadolu’da
Net bir istatistik olmamakla birlikte basına yansıyan haberlere bakıldığında Türkiye’de her yıl 10’dan fazla ayı saldırısı yaşanabiliyor.
Bazen ölümle veya ağır yaralanmayla da sonuçlanabilen bu saldırılar daha çok da Türkiye’nin doğu ve kuzey bölgelerinde yoğunlaşıyor.
Peki ayı saldırıları en çok hangi dönemlerde olur? Ayılar neden saldırır? Ayı saldırılarından korunmak için neler yapmalıyız?
Bu konuyu WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Yaban Hayat Kıdemli Uzmanı Ahmet Emre Kütükçü ile konuştuk.
Ayı saldırıları daha çok kış uykusu öncesi ve sonrasında yaşanıyor
Aynı zamanda veteriner hekim de olan Kütükçü, ayı saldırılarının yılın belli dönemlerinde özellikle de ilkbaharda nisan, mayıs ayları ile sonbaharda eylül, ekim dönemlerinde daha sık yaşandığını belirterek, bunun nedenlerini şöyle anlattı:
Yılın belli dönemlerinde ayılar ihtiyaçlarını karşılamak için daha aktif oluyorlar. Kış uykusu sonrasından ilkbaharda ayılar hem yavrularını korumak, beslemek için daha stresli ve hassas olabiliyorlar. Bu süreçte yavruları da yanlarında olduğu için daha korumacılar.
“Orman meyveleri sonbaharda insan – ayı karşılaşmalarını artırıyor”
Kütükçü, sonbaharda ise eylül–ekim aylarında orman meyvelerinin tüketilebilecek hale geldiğinden insanların da bunları toplamak için ormanlık alanlara gelebildiğini kaydederek sözlerini şöyle devam ettirdi:
Ayılar da kış uykusu öncesi yüksek enerji veren bu besinlerden yemek istiyor. Hem insanların hem ayıların aynı yemişlere, meyvelere ilgi duyması bu dönemde insan ve ayı karşılaşmalarını artırıyor.
“Türkiye’deki ayılar, insanlardan uzak durmaya çalışıyor”
İnsanların ayılar açısından besin zinciri içinde olmadığını söyleyen Kütükçü, şöyle konuştu:
Ayı için insan yenebilir bir şey değil. Normalde insanla karşılaştığında ayının ilk yaptığı oradan uzaklaşmak olur. Türkiye’deki ayılar, Alaska ve Sibirya’dakilerden farklı. Yıllarca avlanmalarının da etkisiyle kalanlar insanlardan çekiniyor ve karşılaşmamaya çalışıyorlar. Bu nedenle gececi bir hayvan olmamakla birlikte Türkiye’de ayılar insanla karşılaşmamak için daha çok gece hareket ederler. Ancak ayı saldırıları daha çok gündüz yaşanır.
Kütükçü, ayıların normal şartlarda insanlara yaklaşmaktan çekindiğini belirterek, “Ayı saldırıları daha çok anlık karşılaşmalarda, ayı ile insan arasında belli mesafenin olmadığı, ayının kaçmak veya yavrusunu korumak için karşısındaki hedefi geçmesi gerektiğini düşündüğü anlarda olur” dedi.
Bölgelere göre ayı saldırılarının nedenleri
Türkiye’de doğal ortamda 2 bin civarında ayının olduğunu belirten Kütükçü, ayı saldırılarının da bu hayvanların daha fazla bulunduğu Doğu Anadolu illeri ile Doğu Karadeniz ve Batı Karadeniz bölgelerinde yaşandığını belirterek, bölge bölge yaşanan ayı saldırılarının nedenlerini şöyle anlattı:
Karadeniz bölgesinde yoğun bitki örtüsünden dolayı insanlarla ani karşılaşmalar çok olabiliyor. Buralarda ayılar dinlenmek için daha çok vadilere ve dere yataklarına iner. Kars civarındaki ayılar gündüz dinlenmek için ormana gider. Ormanlar ayıların yatak odalarıdır. Ancak bu bölgede ormanlar az. İnsanlar gündüz meyve veya kozalak toplamak için ormana girdiğinde burada yine ani karşılaşmalar olabiliyor. Dinlenmekte olan ayılar ani karşılaşmalar nedeniyle kendilerini huzursuz hissebiliyor.
Sarıkamış çöplüğünde ayılarla insanların olağan dışı ilişkisi
Geçen hafta bir ayı saldırısının yaşandığı Sarıkamış İlçesi'nin kent dışında olan çöplüğü köpeklerin yanı sıra ayı ve yaban domuzlarının da uğrak yerine dönmüş durumda.
Kütükçü, buradaki ayı sayısının zaman zaman 40-50’ye ulaştığını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:
Burada hem ayılar hem insanlar karşılıklı birbirlerine karşı çekingenliklerini kaybetmiş durumdalar. Ayılar insanların kendilerine yaklaşmasından çok tedirgin olmayabiliyor. İnsanlar da bunun etkisiyle ayı ile korumaları gereken mesafeyi ayarlamıyor. Ancak Sarıkamış çöplüğündeki bu durumun farklı bir alanda örneğin ormandaki bir karşılaşmada da geçerli olacağını sanan insanlar aradaki mesafeyi korumayınca da sorun yaşanabiliyor.
“Ayının olabileceği alanlara giderken düdük ötürün”
Kütükçü, ayıların yaşadığı tahmin edilen olası ormanlık alanlara veya dere yatağına giden insanların yanlarında bir düdük bulundurması gerektiğini belirterek, “Alana girmeden önce düdüğü ötürerek ayıya yaklaştığınızı duyurarak uzaklaşmasını sağlayabilir, böylece ani karşılaşmalardan korunabilirsiniz” dedi.
Ayıların yaşam alanlarında nasıl davranmalıyız?
WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), geçen yıl “Dikkat Ayı Çıkabilir” üst başlığı, “Ayıların yaşam alanlarında nasıl davranmalıyız” alt başlığı ile olası ayı saldırılarına karşı nasıl davranılması gerektiğini çizimler eşliğinde anlatmıştı.
İşte o broşürde yer alan bilgilere göre neler yapılmalı?
Sesli konuşun, şarkı söyleyin
Eğer ayıların yaşadığı bir bölgede yürüyüş veya kamp yapıyorsanız:
- Açıkta yemek artığı ve çöp bırakmayınız. Kesinlikle ayıları beslemeyin
- Sizi fark etmesini sağlayın (orada olduğunuzu bilsin). Örneğin sesli konuşun veya şarkı söyleyin. Böylelikle beklenmedik karşılaşmaların önüne geçmiş olursunuz. Çünkü ayılar insanlardan uzak durmak ister. Sizi fark edince mesafesini koruyacaktır.
Ani hareketlerden kaçının, ayıdan hızlı koşamazsınız...
Bir ayı görürseniz..
- Yavaşça ve sakince geri çekilin. Ona yaklaşmayın. Onun bulunduğu yönün aksi yönüne gidin.
- Sakin konuşarak ve yavaş hareket ederek onun dikkatini çekin (Sakin ve soğukkanlı olun. Ani hareketlerden kaçının).
- Ayının bulunduğu noktayı biliyorsanız, farkettiyseniz ya etrafından büyük çember oluşturarak geçin veya geri çekilin.
- Kesinlikle ayıya yaklaşmayın. Onu rahat bırakın ve kesinlikle onunla selfie çekileyim düşüncesine kapılmayın. Ayı kendini sıkıştırılmış ya da baskı altında hissedip savunmaya geçebilir.
- Bir ayıdan koşarak uzaklaşmaya çalışmayın. Zaten ondan hızlı koşamazsınız. Ayılar saatte 50 km hızla koşabilir. Koşmanız onu rahatsız edebilir ve avlanma-savunma dürtüsünü tetikleyebilir.
Eğer bir ayı saldırısı kaçınılmazsa veya ayı saldırısına maruz kaldıysanız
- Düz bir şekilde elleriniz ensenizde yüzükoyun yatın (karın organları ve göğüs kafesini korumak için). Sırt çantanız varsa sizi koruması için sırtınızda dursun.
- Veya dizüstü çöküp teslim pozisyonunda bekleyin. Ellerinizle ensenizi koruyun. Sırt çantanız var ise çantanızla sırtınızı koruyun.
- Sizden yeterince uzaklaşana kadar bu şekilde bekleyin
© The Independentturkish
