Kısa süre önce Çinli bir diplomat, Tacikistan'ın Pamir Dağları'nın Çin'e ait olduğunu ve hep öyle kalacağını belirtti. Bahsi geçen bölge, Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve 17 Uygur toplama kampının bulunduğu Kaşgar kentiyle sınır komşusu. Çinlilerin hem Uygur Müslümanlarına muamelesi, hem de Pamirlere ilişkin giderek daha yüksek sesle dile getirdikleri tarihi iddiaları, bölgede yaşayanlarla Tacikistan ve yakın müttefiki Rusya yönetimlerini alarma geçirdi.

Bu durum bir dizi soruyu gündeme getiriyor. Çin'in bölgedeki emelleri ne? Gerçekten Tacikistan'ın kendilerine ait olduğunu mu düşünüyorlar? Sınırları boyunca uzanan Pamir topraklarına girmeleri, bölgedeki uzun vadeli bir stratejinin göstergesi ve bölgeye dair son beyanlarına dayanak oluşturan bir eylem mi?

Avrasya uzmanı Paul Goble'ın geçenlerde belirttiği gibi:

Geçen ay, Çin Halk Cumhuriyeti'nin (ÇHC) resmi yayın organları, bir zamanlar Pamir bölgesinin tamamının Çin'e ait olduğunu söyleyen ve dolayısıyla Tacikistan'ın şimdi veya gelecekte bir gün Pekin'e dönmesi gerektiğini ima eden Çinli tarihçi Ço Yao Lu'nun bir makalesini defalarca, tekrar tekrar bastı.

Bu bölgesel iddia, en azından kısmen, Çin'in bölgede M.Ö. 2. yüzyıla kadar uzanan uzun geçmişine dayanıyor. Çin hükümetinin daha önce dile getirilmemiş bu inancı, Orta Asya'da pek çok kişinin duyduğu bir korkuyu besliyor: Çin'in bölgedeki stratejisinin kesinlikle etkileşimsel ve faydacı olmadığı. Aksine, Çin'in amaçlarının coğrafi ve tarihi iddialar üzerinde yükselen, yeni sömürgeci ve emperyalist emellerle dolu daha büyük bir stratejinin parçası olduğundan şüpheleniyorlar.

Çin'in Pamirlerdeki varlığı ve faaliyetleriyle ilgili bölgede 10 yıldan uzun zaman önce başlayan olumsuz yorumlar yerini, Çin'in sınır bölgesini ele geçirdiğine dair zehir zemberek söylentilere ve iddialara bıraktı. Tacikistan yönetimi Çin sınırındaki Pamir bölgesi Murgab'da bulunan Dağlık Bedahşan eyaletinden bir toprak parçası hediye ettiğinde birçok kişi Çin'in niyetleriyle ilgili en korkunç kabuslarının gerçekleştiğini düşünmüştü.

Tacikistan'ın Çin'e 1,2 milyar dolar borcu olduğu söyleniyor. Bu rakam, ülkenin 2,9 milyar dolarlık dış borcunun neredeyse yarısı. Tacikistan yönetimi, borcun bir kısmını ödeyebilmek için 2011'de, Tacikistan Pamirlerinin 1158 kilometrekaresini Çin'e veren bir anlaşma imzalamıştı. 2019'un sonlarında da aynı bölgede kâr getirme potansiyeline sahip bir gümüş madeninin haklarını Çin'e verdi. Bunların ikisi de Tacikistan'daki yeni bir Çin askeri üssünün yakınında bulunuyor. Çin'in Tacikistan'dan aldığı arazi ve kaynaklarla birlikte bu üs, Çin'in bölgedeki askeri ve güvenlik varlığında belirgin bir artışa işaret ediyor.

Rusya da durumu dikkatle izliyor ve bölgede geleneksel olarak kendisine ait olduğunu düşündüğü koruyucu ve güvenlik gücü rolüne Çin'in el uzatmasından hiç memnun değil. Aslında, Rusya'nın etkilediği veya desteklediği sosyal medya kampanyası, Pamirleri orantısız olarak etkileyen borç tuzağı kredi uygulamaları ve Çin'in bölgeye yatırımının artması karşısında Rusya'nın duyduğu hoşnutsuzluğu vurgulama stratejisinin parçası gibi görünüyor.

Çin'in gelişmeye başlayan güvenlik aygıtına ek olarak Çin kamyonları ve ticareti de bölgedeki alanlara akarak yolları dolduruyor. Ayrıca bölge genelindeki daha büyük Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında Çin bölgeye trafik kameraları kurdu, hükümet binalarının onarımını ve yeniden inşasını finanse etti ve Tacikistan'da çok sayıda yol ve tünel inşa etti. Yaklaşık 65 bin kilometrekarelik bu alan neredeyse Sri Lanka büyüklüğünde ya da başka bir şekilde ifade edersek Lübnan'ın 6 katı büyüklükte ve Bedahşan'da sadece yüzde 3'ü tarıma elverişli Tacikistan/Afganistan sınırının her iki tarafında 350 bin kişilik bir nüfusa sahip. Fakat mineral potansiyeli bulunan madenler bakımından zengin olmasıyla biliniyor ve yontulmamış yarı değerli ve değerli taşlarıyla ünlü. Çinli kaynaklara göre sadece Tacikistan'ın yaklaşık 145 tane altın yatağı bulunduğu söyleniyor.

Aynı zamanda hem Tacikistan'ın Dağlık Bedahşan bölgesinde hem de Afganistan'ın komşu Bedahşan bölgesinde birçok kişi Çin'in desteğinin memnuniyetle karşılandığına dikkat çekiyor. Çin hükümeti, yerel liderlerin oğullarına burs veriyor, üsleri ve kalkınmayı finanse ediyor ve sınırın her iki tarafındaki yönetimlerden çok az karşılık talep ediyor. Çin 2015'ten beri Tacikistan ve Afganistan'da (nihayetinde kamuoyuna açıklanan) gizli üsler geliştiriyor, sınır boyunca ortak tatbikatlar yapıyor, istihbarat paylaşıyor, ortak keşif operasyonlarına katılıyor ve ülke içi ordu ve polise askeri ekipman ve güvenlik ekipmanı satıyor ya da sağlıyor.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 2/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 3/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 4/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 5/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 6/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 7/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 8/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 9/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 10/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 11/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 12/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 13/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 14/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 15/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 16/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 17/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 18/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 19/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 20/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 21/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 22/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 23/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 24/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 25/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 26/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 27/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 28/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 29/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 30/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

Ruslar bütün bunları dikkatle izliyor ve iki tarafı da idare ediyorlar. Bir yandan Çin'le faal diplomasi ve ekonomik ortaklık içindeler. Aynı anda yerel varlıklarla bölgedeki bilgilendirme kampanyalarını destekleyerek özellikle Pamirlerdeki Çin mevcudiyetinin ve yeni sömürgeci emellerin olumsuz etkilerine dair mesaj yayıyorlar.

Tacikistan yönetiminin bölgede sesi daha yüksek çıkan ve iddialı Çin'e tepkisi de hem Çin'e boyun eğmeye dair isteksizliklerini hem de Rusya'yla aralarındaki ittifakı ve derin bağları yansıtıyor. Tacikistan'la Çin arasındaki ticaretin, kalkınma ve güvenlik anlaşmalarının ve ortaklıkların artmasıysa, Tacikistan yönetiminin, madencilik anlaşmaları ve bölgesel hediyeler aracılığıyla bölgede Çin etkisinin ve kontrolünün artışını kabul etmeye istekli olduğunu gösteriyor. Tacikistan hükümeti aynı zamanda kendi topraklarındaki Çin işgalini geri püskürtme retoriğiyle Rusya'nın gönlünü alıyor. Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman'ın Çin'in Tacikistan'ın kuzeydoğususu üzerindeki iddiasını kınayan son tepkisi buna örnek gösterilebilir.

Rusya'nın Rahman'a, Çin'i şu anda yaptığından daha fazla geri püskürtmesi için baskı yapması muhtemel. Bu onu biraz zor bir duruma sokacak. Ülkesindeki sayısız proje için Çin hükümetine olan ödenmemiş birçok borcun bir şekilde ödenmesi gerekiyor. Bu arada Tacikistan'ın, Rahman'ın Rus güvenlik bağışçısı Vladimir Putin'i yatıştırma konusunda uzun bir geçmişi var. Rahman stratejik amaçlarına giden yolda uzun zamandır başarıyla birçok tarafı idare ediyor. Öngörülebilir gelecek için de durum muhtemelen böyle olacak. 2012'de, daha önce söylediğimiz gibi Tacikistan Pamirlerinin kuzeydoğu kısmından bir parçayı Çinlilere vermenin yanı sıra Tacikistan'ın tarım merkezindeki araziyi kiraya vererek ülkenin borcunu denkleştirdi. Çok geçmeden Rus askeri danışmanlarının ve bölgedeki Rus mevcudiyetinin artması için bir güvenlik anlaşması imzaladı. Daha sonra Çinlilerin ülkede bir üs inşa etmesine, çeşitli askeri tatbikatlara katılmasına ve ülkedeki varlıklarını sürdürmesine izin vererek Çinlilerle çalıştı.

Bütün bunlar aynı anda kalkınma ve güvenlik/askeri alanlarında çeşitli ortaklıklarda hem ABD'yle hem Avrupa Birliği'yle birlikte çalışırken gerçekleşiyordu.

Şu anda Çin, Tacikistan'da kalkınma finansmanlığı, ekonomik yatırım, güvenlik varlığı ve ortaklık konularında Rusya, ABD ve AB'yi geride bırakıyor. Yakın gelecekte değişecek olan şey Rusya-Çin ilişkileri ve birbirlerinin nüfuzunu sarsmak veya itibarsızlaştırmak için kullanacakları taktik ve mesajlar.

Bunun nasıl son bulacağı ve Çin'le Rusya'nın bölgede ABD ve AB'ye karşı koymak için ortak mı olacağı yoksa birbirleriyle yarışmaya mı başlayacağı, bir süre için bölgedeki olayların gidişatını belirleyecek ve Çin'in niyetleriyle ilgili sorulara biraz ışık tutacak.
 

* Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

lowyinstitute.org

Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral