Hindistan'ın kuzeydoğusundaki Ladakh bölgesinde, Hint ve Çin askerleri arasında çıkan çatışmada en az 20 askerin öldüğü bildirildi. Bu, on yıllardan beri ara ara gerginliğin tırmandığı sınırda, 1975’ten sonra duyulan ilk ölüm haberi.
Pazartesi akşamı Ladakh'daki Galwan Vadisi'nde gerilimin düşürülmeye çalışıldığı bir süreçte, devriye gezen Hindistan askerleri Çin güçleriyle dar bir sırtta karşı karşıya geldi. Çıkan kavga sırasında Hindistan tarafından bir komutan itilerek dere vadisine düşürüldü. İki taraf da yüzlerce asker çağırdı ve çıkan taşlı, sopalı kavgada çok sayıda asker aşağı düştü.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
İki tarafın da kayıplar verdiğini duyuran Hindistan ordusu, ilk başta üç askerini kaybettiğini belirtse de, sonradan ağır yaralanan 17 askerinin daha öldüğünü açıkladı. Yeni Delhi yönetimi, çatışmada ateşli silahların kullanılmadığının altını çizdi.
Hindistan’ı sınırları iki kere ihlal ederek Çinlilere saldırmakla suçlayan Pekin ise, askerlerinin ölümünü kabul etse de sayı vermedi. Ancak Çin Komünist Partisi'nin resmi yayın organlarından Global Times gazetesinin yazı işleri müdürü, Çinli askerlerin de öldüğünü anladığını fakat ordunun halkı provoke etmemek için sayı vermekten kaçındığını ifade etti.
Birleşmiş Milletler iki tarafa da itidal çağrısında bulunurken, Hindistan çatışmanın ardından iki tarafın da bölgeden çekildiğini bildirdi.
Neden şimdi?
Nisan sonundan bu yana iki ülke arasındaki gerginlik arttı. Ladakh bölgesinin doğusunda ve Sikkim eyaletinde, iki ülke askerlerinin karşı karşıya gelmesinin ardından gözler bu bölgeye çevrildi.
Hint yetkililer, Çin askerlerinin üç noktadan Ladakh bölgesine girdiğini, burada çadır ve askeri karakollar kurduklarını Mayıs başında açıkladı. Askerlerin, "bölgeden ayrılmaları" yönünde defalarca yapılan sözlü uyarılara aldırış etmediği ifade edildi.
Hindistan ve Çin, Ladakh'ta yer alan Demchok, Chumar, Daulat Beg Oldie, Galwan Vadisi ve Pangong Tso Gölü çevresine ek güvenlik gücü konuşlandırdı. Çin askerleri, Galwan Vadisi'nde yaklaşık 100 çadır kurarken, Pangong Tso Gölü'ndeki devriye botlarının sayısını da artırdı.
Galwan Vadisi gibi tartışmalı alanlardan çekilmeyen askerler taşlı, sopalı ve yumruklu kavgalara girişti, ancak bu haftaya kadar hiçbir ölüm haberi gelmedi. Bu ay başında iki tarafın komutanları bir araya gelerek çatışmanın kesilmesi için birbirlerine söz verdi.
Çatışmanın geçmişi ne?
Himalayalardaki tartışmalı sınır bölgesi, Çin ve Hindistan’ın 1962’de savaşa girişmesine neden oldu. Ateşkesle biten savaşın sonucunda Fiili Kontrol Hattı (LAC) şeklinde adlandırılan yaklaşık 3 bin 500 kilometrelik fiili bir sınır oluşturuldu.
Seyrek nüfuslu ve yüksek rakımlı bölgede iki tarafın da kabul edeceği resmi bir sınırın oluşturulmaması, o dönemden bu yana zaman zaman küçük çaplı çatışmaların yaşanmasına yol açtı.
Fiili Kontrol Hattı’nın sınırlarının netleştirilmesi için özellikle son 20 yılda pek de çaba gösterilmeyince, son olarak 2013 ve 2017’de de benzer arbedeler yaşandı.
Fiili Kontrol Hattı’nda Ladakh, Arunaçal, Himachal ve Uttarakhand çevreleri olmak üzere 23 adet tartışmalı ve hassas bölge bulunuyor. Ayrıca, iki ülkenin iddiasına göre sınırın her iki tarafından birbirlerinin topraklarına geçiş ihlalleri yaşanıyor. Bu noktada, Hindistan her yıl Çin askeri birliklerince ortalama 300-400 civarı sınır ihlalinin yaşandığını ileri sürüyor.
Bundan önce iki ülke arasında yaşanan son ölümlü olay, Çin askerlerinin Hindistan’ın kuzeydoğusundaki Arunaçal Pradeş’te 4 Hint askerini öldürdüğü 1975’te yaşandı.
Taraflar ne istiyor?
İki taraf da asker göndererek ve altyapı kurarak bölgede daha fazla toprağı kontrol etmek istiyor. Çin Himalayaların doğusundaki 98 bin, batısındaki 38 bin kilometrekare toprağın kendisine ait olduğunu iddia etse de, Hindistan buna net bir şekilde karşı çıkıyor.
Geçen sene Ladakh’ı tartışmalı Keşmir bölgesinden ayırarak federal bir bölge ilan eden Hindistan’ın tek taraflı bu hamlesine, Çin konuyu BM Güvenlik Konseyi’ne taşıyarak tepki göstermişti.
Şimdi ne olacak?
Dünyanın en kalabalık nüfusa sahip iki ülkesinde de nükleer silah var. İki ülkenin de ordularını milli gururlarına dayanak olarak görmesi; sadece bölgeyi değil, tüm dünyayı tehdit eden bir milliyetçiliğin nüvesi.
İki taraf da gerginliği yatıştırmaya yönelik çabalar sergilese de, askerlerin ölmesi çatışmaları başka bir boyuta taşıyabilir.
Ancak pek çok başka sorunla boğuşan iki ülkenin sonu görülemeyecek bir gerginliği tırmandırmak istemeyeceğini ifade eden uzmanlar da var.
Çarşamba günü açıklamaya yapan Çin Dışişleri de, Yeni Delhi yönetimiyle barışçıl çözüm için anlaştıklarını ve daha fazla sorun yaşamak istemediklerini belirterek, bu uzmanların öngörüsünü doğruladı. Fakat yine de on yıllardır süren sorunun bir anda çözülmesini beklemeyenler de haklı çıkabilir.
Independent Türkçe, The Guardian, AP, AFP, AA
