Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 19 Mart’ya planlanan Para Politikası Kurulu’nu sürpriz bir kararla bugüne çekti.
Murat Uysal başkanlığında toplanan Kurul, Merkez Bankası’nın politika faizi kabul edilen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını yüzde 10,75’ten yüzde 9,75’e indirdi.
“Koronavirüs salgını öncesi dönemde Türkiye ekonomisine ilişkin makroekonomik göstergelerde belirgin bir iyileşme kaydedilmiştir. Enflasyonda hızlı bir düşüş sağlanmış, cari işlemler dengesinde önemli bir düzelme gözlenmiştir” denilen yazılı açıklamada bu durumun bir miktar tersine döndüğü şu ifadelerle açıklandı:
Küresel ticaret hacmindeki zayıflama ve seyahat kısıtlamaları gibi önlemlere bağlı olarak toplam talep koşullarının enflasyonu sınırlayıcı etkisinin bir miktar arttığı değerlendirilmektedir. Bu gelişmelerle birlikte yıl sonu enflasyon tahmini üzerindeki aşağı yönlü riskler artmıştır.
Açıklamada, “Salgın hastalığa bağlı gelişmelerin Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerinin sınırlandırılması açısından finansal piyasaların, kredi kanalının ve firmaların nakit akışının sağlıklı işleyişinin devamı büyük önem arz etmektedir” denildi ve Merkez Bankası’nın finansal istikrarı desteklemek amacıyla kapsamlı bir tedbir seti uygulayacağı duyuruldu. Bu tedbirlerden bazıları şöyle:
İhracatçının kredi ödemesinde vade uzatıldı
Merkez Bankası’nın en önemli kararlarından biri, küresel çapta düşen taleple birlikte tedarik zincirinin bozulmasından en fazla etkilenen ihracatçılarla ilgili.
İhracatçılara kullandırılan reeskont kredilerinde 90 güne kadar vade uzatım imkânı getirildi. Hâlihazırda, Türk Eximbank tarafından verilen ve “en ucuz kredi” olarak bilinen reeskont kredileri vadesi 360 güne kadar çıkıyor.
TCMB tarafından alınan diğer bir karara göre 7,6 milyar dolar karşılığa kadar reeskont kredisi geri ödemesi de ertelenebilecek.
Halihazırda kredi taahhüdü açık olan reeskont kredileri ile 18 Mart 2020'den 30 Haziran 2020'ye kadar kullanılacak reeskont kredilerine 12 ay ek taahhüt kapama süresi veriliyordu. Bu süre, 24 aydan 36 aya çıkartıldı.
Açıklamada “Mevcut reeskont kredisi azami vadeleri, 20 Mart 2020'den itibaren geçerli olmak üzere, kısa vadeli kullanımlar için 120 günden 240 güne, daha uzun vadeli kullanımlar için ise 720 güne çıkartılmıştır” ifadesi yer aldı.
Reeskont kredisi nedir?
Reeskont, bankalarca iskonto edilmiş bir senedin merkez bankasınca yeniden iskonto edilmesine deniyor.
Örneğin, A şirketinin, ticari bir alışveriş karşılığında B şirketinden borç senedi aldığını kabul edelim. Paraya ihtiyacı olan A şirketi, aldığı borç senedini çalıştığı ticari bankaya götürerek iskonto ettirip (kırdırıp) parasına kavuşuyor.
Piyasaya para sürmek isteyen bir merkez bankası da ticari bankaların borç senetlerini bir kez daha iskonto edip, bu yolla piyasaya ek likidite sağlıyor.
91 gun vadeye kadar repo ihalesi
İhracatçıların yanı sıra diğer bir tedbir de bankacılık sektörü için açıklandı.
Bu kapsamda küresel belirsizliğin Türkiye ekonomisi üzerindeki olası olumsuz etkilerinin sınırlandırılması için bankaların Türk lirası ve yabancı para likidite yönetiminde esneklik sağlanmasına ve reel sektöre kredi akışının kesintisiz devamını teminen bankalara hedefli ilave likidite imkanları tanınmasına karar verildi.
“Hazır imkânlar çerçevesinde bankalara ihtiyaç duydukları tüm likidite sağlanacak” diyen Merkez Bankası, temel politika aracı olan ve faizi tek haneye düşürülen 1 hafta vadeli repo ihalelerine ilave olarak, ihtiyaç duyulan günlerde piyasaya 91 gün vadeye kadar repo ihaleleriyle likidite sunulacağını duyurdu.
Yabancı para cinsinden zorunlu karşılıklarda indirim
Merkez Bankası'nın dolaşımdaki para miktarını kontrol edebilmek amacıyla hazine bonosu, tahvil ve hisse senedi alım satımına gitmesi olarak da açıklanabilen “Açık Piyasa İşlemleri”nde ikidite imkânına ilişkin limitler artırıldı.
Mevcut durumda 1, 3 ve 6 ay vadeli olarak geleneksel yöntemle gerçekleştirilen ABD doları karşılığı swap ihalelerine devam edilecek. Ancak söz konusu ihalelerin euro ve altın karşılığı da düzenlenebilecek.
“Bankaların bünyelerinde tuttuğu mevduatlara karşılık olarak, merkez bankasında tutmaları gereken miktarın kanunen saptanmış oranı” şeklinde açıklanabilecek zorunlu karşılıklar da tedbir paketindeki diğer bir kalem.
Yeni karara göre zorunlu karşılıklar uygulamasında reel kredi büyüme koşullarını sağlayan bankalar için yabancı para (YP) zorunlu karşılık oranlarının tüm yükümlülük türlerinde ve tüm vade dilimlerinde 500 baz puan indirileceği belirtildi.
Alınan bu kararla, reel kredi büyüme koşullarını sağlayan bankalara yaklaşık 5,1 milyar dolar karşılığı döviz ve altın cinsi likidite verilmesi bekleniyor.
Söz konusu değişik, 20 Mart 2020'de başlayacak olan 6 Mart 2020 tarihli yükümlülük döneminden itibaren geçerli olacak.
Zorunlu karşılıklar arttıkça bankaların, Merkez Bankası’nda kalan parası artıyor, yani kullanabileceği mevduat miktarı azalıyor.
Dolar kaç oldu?
Pazartesi gününü 6,43 seviyesinde kapatan ve gün içerisinde 6,48 lirayı aşan Dolar/TL, kararın ardından önce 6,47 liraya geriledi ancak tekrar 6,49 seviyesinin üzerine çıktı.
Gün için en yüksek 7,20 lira seviyesine çıkan Euro/TL ise 7,15 liradan işlem görüyor.
Haftanın ilk işlem gününü yüzde 8 değer kaybederek 87 bin 888 puandan kapatan BIST 100 endeksinin kaybı yüzde 2,5’in üzerinde. Endeks, 86 bin puan seviyesine kadar geriledi.
