Yapılan bir araştırmaya göre uyku eksikliği beyinde hafıza kaybına ve alzaymır hastalığında algısal azalmaya neden olan toksik maddelerin oluşumunu hızlandırıyor.
Washington Üniversitesi’nden bir ekibin yürüttüğü araştırmada, denekler uykusuz bırakıldıklarında, nöronlara zarar verebilecek yapışkan kümeler ve yumaklar oluşturabilen ve tau olarak bilinen anormal protein moleküllerinin hızla çoğaldığı görüldü.
Sağlıklı insanların beyinlerinde tau proteini bulunuyor ve bu protein, nöronlar birbirlerine sinyal gönderirken açığa çıkıyor. Ancak alzaymır hastalığında tau proteini beynin hafızayla ilgili bölümlerinden başlayarak zarar verici seviyelerde büyüyor ve beynin geneline yayılıyor.
Araştırmaya göre, tau proteini beyin düşünürken ve günlük işlerle meşgulken üretiliyor ancak gece derin uyku sırasında yok oluyor. Bu sürece uzun süre engel olmak tau proteinin hızla büyümesine ve zarar verici yumakların ortaya çıkma ihtimalinin artmasına neden oluyor.
Zarar verici tau yumakları ilk olarak beynin hipokampus ve entorhinal korteks adı verilen hafıza merkezlerinde ortaya çıkma eğiliminde oluyor. Ancak beynin diğer bölgelerine yayıldıklarında hastalığın giderek artan etkilerine sebep oluyorlar.
Araştırmanın sonucuna göre, uyku kalitesini geliştiren teknikler, hastalık sürecini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Science dergisinde yayınlanan araştırmanın başyazarı Profesör David Holtzman, şunları söyledi:
“Bu araştırmanın ilginç yanı, uyku gibi gerçek hayat faktörlerinin, hastalığın beyinde ne kadar hızlı yayıldığını etkileyebileceğini öngörmesi.”
Demans hastalarının az uyuduğu biliniyor ancak uyku ile hastalığın yayılma hızı arasındaki fiziksel bağ daha önce beta amiloid olarak bilinen ve tau kadar zararlı olmayan farklı bir protein türünde görülmüştü.
Profesör Holtzman ve ekibi bu etkileri test etmek için ilk olarak gececil olan fareler kullandılar ve geceleyin hareket halinde oldukları sırada tau seviyelerinin iki katına çıktığını gördüler. Gündüz de hareket halinde olmalarını sağlamak için uyumaları engellenen farelerin beyinlerindeki tau seviyesinin yine iki katına yükseldiği ortaya çıktı.
Araştırma süresince, sekiz hastadan önce iyi bir gece uykusu çekmelerinin ardından, sonra da uykusuz bir gece geçirmelerinin sonrasında beyin omuriliği sıvıları alındı. Sıvılar üzerinde yapılan testler, uykusuz gecenin tau seviyesini yüzde 50 yükselttiğini gösterdi.
Ekip, bu sonucun sebebinin uyumamanın neden olduğu stresten kaynaklanmadığından emin olmak için, stres hormonlarında bir artış olmadan uzun süreler boyunca uyanık kalabilen genetiği değiştirilmiş farelerde de testler yaptı.
Profesör Holtzman, araştırmayla ilgili şunları kaydetti:
“İyi bir gece uykusu çekmek hepimizin denemesi gereken bir şey. Beyinlerimizin gün içindeki stresten kurtulmak için zamana ihtiyacı var. Yaş ilerledikçe yeterli uyku uyumanın insanları alzaymır hastalığına karşı koruyup korumayacağını henüz bilmiyoruz. Ama bir zararı olamaz. Bu ve diğer bilgiler yeterli uyku uyumanın hastalık başladıysa sürecin ertelenmesine ve yavaşlamasına yardımcı olabileceğini ortaya koyuyor.”
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/news/health
Independent Türkçe için çeviren: Sezin Bala
© The Independent
