Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi'nde gündeme gelen Türkiye konulu karar tasarısı HDP’li vekillerin bağlı olduğu Birleşik Sol Grup girişimiyle hazırlandı. "Türkiye’de Siyasi Muhalefet Üyelerinin Ağırlaşan Durumu" başlıklı karar tasarısı genel kurulda oylandı ve 20’ye karşı 72 oyla kabul edildi.
Karara ret oyu verenler arasında AK Parti, MHP ve İYİ Parti’li üyelerle birlikte CHP’li vekiller de vardı. CHP'nin muhalefetin ağırlaşan durumuna ilişkin bir tasarıya hayır demesine sol çevrelerden tepki geldi. Büyüyen tartışmalar üzerine CHP bir açıklama yaptı ve ret oyunun gerekçelerini sıraladı.
Açıklamada, karar tasarısında eksikler bulunduğu, "muhalefet politikacıları" olarak anılan isimlerin gerçek durumu yansıtmadığı, tutuklanan CHP’li vekillerden, halen tutuklu olan Eren Erdem’den söz edilmediği belirtildi.
Açıklamanın ilgili bölümü şöyle:
"Bu durum raporun görüşüldüğü izleme komitesindeki temsilcimiz tarafından dile getirilmiş, eski milletvekilimiz Eren Erdem'in durumuna, ayrıca Türkiye'de muhalefete yapılan baskıların sivil toplum mensuplarına da yaygınlaştırıldığına, örneğin Osman Kavala, Metin Akpınar, Müjdat Gezen gibi isimlerin durumuna, CHP Genel Başkanı ve milletvekillerine açılan ölçüsüz tazminat davalarına dikkat çekilmiştir.”
CHP, bu görüşlerin itirazlara rağmen metne yansıtılmadığını, karar tasarısının toplumsal muhalefetin partiler dışı dinamiklerini tamamen görmezden geldiğini öne sürdü, “Muhalefete yapılan baskıyı sadece Öcalan'ın cezaevi koşullarına dayandıran, bir siyasi partinin politik perspektifini muhalefetin diğer tüm bileşenlerini yok sayarak kağıda döken bir metin halinde konseyin oyuna sunulmuştur. Son olarak rapor, Türkiye'nin Demirtaş ile ilgili AİHM kararını uygulamaması halinde Türkiye'nin Avrupa Konseyi üyeliğinin geleceğini Bakanlar Komitesi'nde tartışmaya açacak kadar ileri giden bir hal almıştır” denildi.
Açıklamanın devamında şu ifadeler yer aldı:
“Ülkemizin AKPM üyeliğini sorgulayan bu karar tasarısını bu yönüyle kabul etmediğimizin mutlaka gösterilmesi ve bu yaklaşımın reddedilmesi karar tasarısına olumsuz oy vermemizdeki yukarıda dile getirilen eksikliklerle birlikte en önemli saikleri oluşturmuştur."
Karar tasarısına ret oyu veren CHP’li üyelerden biri de Selin Sayek Böke idi. Böke de eleştiriler üzerine bir açıklama yaptı.
Raporun speküle edildiğini söyleyen Böke, “Söz konusu rapor iddia edildiği gibi ‘Türkiye’de muhalefete yapılan baskı’ raporu değil, toplumsal muhalefetin sol/sosyalist/sosyal demokrat/sanatçı/aydın kesimini görmezden gelen bir rapordu. Öyle olmasaydı nasıl bir tutum alacağım, bugüne kadar parlamenterlerin tutuklanması meselesi başta olmak üzere her zeminde hiç çekinmeden yaptığım mücadeleyle sabittir" dedi.
Tartışılan kararda ne var?
AKPM’de 20’ye karşı 72 oyla kabul edilen karar metninde Türkiye’de demokrasi, hukuk devleti ve insan haklarının gerilediği, dokunulmazlıkları kaldırılan ve hapiste olan parlamenterlerin durumlarının kaygı verici olduğu not edildi.
Tutuklu olan HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve HDP milletvekili Leyla Güven ile AKPM eski üyelerinden Ertuğrul Kürkçü’nün durumuna vurgu yapıldı.
Kararda, "Başta ifade, örgütlenme ve toplantı özgürlükleri olmak üzere, muhalefet partilerine mensup vekillerin haklarına tam anlamıyla saygı duyulması", "Venedik Komisyonu tavsiyeleri temelinde parlamenter dokunulmazlığını güvence altına alınması" ve "dokunulmazlıkları 2016 yılında kaldırılan parlamenterlerin serbest bırakılması" çağrısında bulunuldu.
HDP milletvekili Leyla Güven’in, Yargıtay’ın Enis Berberoğlu hakkında verdiği karar ışığında serbest bırakılması ve Selahattin Demirtaş hakkındaki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının uygulanması istendi.
AKPM kararında Türkiye'den terörle mücadele kanunlarını Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihadına uyarlaması talep edildi.
Türk Ceza Kanunu’nun Cumhurbaşkanına hakareti düzenleyen maddesinin iptal edilmesi istendi.
Yüzde 10 seçim barajının aşağı çekilmesi, AKPM’nin tutuklu milletvekillerini ziyaret etmesine izin verilmesi talepleri de yer aldı.
Oylama yapılırken karara bir ek getirildi ve "Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi’nin Abdullah Öcalan’la ilgili 2018’de yayımladığı raporda yer alan tavsiyelerin uygulanışının takibi" konusunda bir madde eklendi.
Bir diğer değişiklik önergesiyle de, "Türk makamlarının bu karardaki şartları yerine getirmemesi halinde AKPM’nin, AİHS'nin 46’ncı maddesi temelinde Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne başvuracağına" dair bir ibareye yer verildi. Söz konusu madde, AİHS’ye taraf bir devletin AİHM tarafından hükmedilmiş bir karara uygun davranmayı reddetmesi halinde, Bakanlar Komitesi’ne o devletin yükümlülüğünü yerine getirmediği meselesini AİHM’ye intikal etme hakkı tanıyor.
Tartışmalı geçen oturum
Hayli gergin geçen oturumda karar tasarısının mimarı olan Birleşik Sol Grup Başkanı Hollandalı parlamenter Tiny Kox, "Selahattin Demirtaş, Leyla Güven ve Ertuğrul Kürkçü’yü koruma" çağrısı yaptı.
Alman parlamenter Gyde Jensen, Türkiye’nin "liberal olmayan bir demokrasiye dönüştüğünü" söyledi. Bir diğer Alman parlamenter Frank Schwabe ise "Türkiye Avrupa’nın bir parçasıdır ama her geçen gün daha baskıcı bir rejimle yönetiliyor. Sadece HDP değil diğer muhalefet partileri ve sivil toplum da baskı altında” dedi.
Tartışmalı oturumda Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Türk Grubu Başkanı, AK Parti İstanbul Milletvekili Akif Çağatay Kılıç da söz aldı.
Kılıç, hapiste olan HDP’li vekillerin "PKK terör örgütüdür” diyemedikleri ve PKK’yı övdükleri için hapiste olduklarını söyledi. Kılıç, "HDP Kürt halkının temsilcisi değil, solcu popülist bir partidir" diyen Kılıç "Sizin ülkenizde milletvekilleri DEAŞ veya El Kaide terör örgütü değildir dese ne yapardınız?" sorusunu yöneltti.
Urgent debate speech made by Mr.@ackilic76 the Head of Turkish Delegation to the @PACE_News @TBMMresmi @AKPM_TR @coe @Turkey_CoE pic.twitter.com/rRivwwXyQC
— AKPM TÜRK DELEGASYONU (@AKPM_TR) 25 Ocak 2019
Karara 'ret' oyu veren parlamenterlerin listesi:
