24 Aralık Salı günü parlamentoya gelen seçim yasa tasarısında ‘çoklu çevre’, ‘bireysel adaylık’ ve ‘en çok oyu alan aday milletvekilinin kazanması’ gibi ilkelere dayanan 15'inci madde, seçim çevrelerinin ilçe bazında belirlenmesini ve her ilçede en çok oyu alan adayın milletvekili seçilmesini öngörüyor.
Iraklı hukuk uzmanları yeni seçim yasasının büyük partilerin meclisteki hegemonyasını ortadan kaldıracağını belirterek gençlere yeni seçimlere hazırlık yapmaları çağrısında bulundu.
Güvence altına alınmayan talepler
Yeni seçim yasasında,meydanlardaki protestocuların çifte vatandaşlığı bulunanların ve silahlı bir grubun siyasi kanadına üye olan isimlerin aday olamaması çağrıları ise göz ardı edildi.
Bazı illerdeki meydanlarda göstericiler yeni seçim yasasını protesto etti. Göstericiler doğrudan temsil yasasının çıkarılması çağrısında bulundu.
Yeni seçim yasasının formatının nasıl olması gerektiği hususunda göstericiler arasında bir uzlaşıdan söz etmek ise mümkün değil. Bazı aktivist ve gözlemciler yeni seçim yasasının arzu edilen ölçüde olmasa da belli ölçüde talepleri karşıladığını belirtiyor.
Yeni seçim yasası, seçim çevrelerinin illerin yerine ilçeler olarak belirlenmesini öngörüyor. Yasada liste sistemi yerine ‘bireysel adaylık’ sitemi olduğuna dikkat çeken gözlemciler, bu adımın bağımsız adayların siyasi partilerle rekabet etmesinin önünü açacağını vurguluyor.
Yasa ‘anlaşmalı siyasete’ son veriyor
Hukukçular, yeni yasanın toplumun farklı kesimlerine rekabet fırsatı sunacağını ve bu durumun da siyasi partilerin parlamento üzerindeki hegemonyasını azaltacağını belirterek ‘çok çevreli’ sistemin halkın gerçek temsilcilerinin meclise gönderilmesine imkan sağlayacağını vurguluyor.
Şarku'L Avsat'ın Independent Arabia'dan çevirdiği haberde açıklamalarda bulunan hukuk uzmanı Ali et-Temimi konuya dair şunları söyledi:
“Yeni seçim yasası anlaşmalı siyasete son veriyor. Çok çevreli sistem aracılığıyla da halkın gerçek temsilcileri gelecek. Yasa ayrıca siyaseten başarılı olamayan büyük partilerin hegemonyasını ortadan kaldıracak ve yetkin milletvekilleri görev alacak.”
Yeni siyasi örgütlenmeler
Yeni yasanın getirdiği birçok yenilik olsa da uzmanlar kanunların tek başına yeterli olmayacağını, bu nedenle de meydandaki gençlerin bizzat yeni siyasi örgütlenmelere yönelmeleri gerektiğini savunuyor.
Seçim sistemleri üzerinde çalışan Mazhar es-Saidi, Independent Arabia’ya yaptığı açıklamada “Yeni yasa partilerin nüfuzunu azaltıyor ve bağımsızlara meclis yolunu açıyor. Yeni yasa, göstericiler ile dini mercinin (Ali es-Sistani) talepleriyle uyumludur” dedi
Saidi, açıklamasının devamında şu ifadeleri kullandı:
“Seçim çevrelerinin küçültülmesi, seçim kampanyası döneminde propaganda faaliyetlerinin maliyetleri açısından en büyük fırsatı bağımsızlara tanıyor. Gençlerin ve bağımsızların örgütlenmesi, siyasi partilere karşı gerçek anlamda bir rekabet imkanı sağlayacaktır. Gençlerin karşısında büyük bir meydan okuma var. Şimdiden örgütlenme faaliyetlerine başlamaları gerekir. Bağımsızların bundan sonra herhangi bir bahanesi kalmadı. Yasa, bireysel adaylığı esas alıyor. Onların da örgütlenmeleri ve seçeneklerini belirlemeleri gerekir.”
‘Gecikmeli’ seçimler
Uzmanlar yeni yasanın bir erken seçime neden olabileceği görüşünü ise uzak bir ihtimal olarak değerlendiriyor. Nitekim seçim çevreleri konusunda yapılan değişiklik ve Seçim Komiserliği’nin lağvedilmesi gibi nedenlerin seçimlerin gecikmesine yol açabileceği öne sürülüyor.
Seçim sistemleri üzerinde çalışmalar yapan Abbas eş-Şerifi, Independent Arabia’ya yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Yeni yasayla ilgili sorunlar daha çok seçim çevresinin daraltılarak ilçelerin baz alınmasından kaynaklı teknik konularda yaşanacaktır. 2003 sonrasında ilçelerde bir dizi değişik yapıldı. Planlama Bakanlığı’nda bu değişikliklerle ilgili veri bulunmuyor.”
Yeni yasanın erken seçimlere yol açabileceği görüşünü uzak bir ihtimal olarak değerlendirdiğini Şerifi, “Söz konusu yeni yasa ve seçim komiserliğinin lağvedilmesi göz önüne alındığında seçimin 1 yıldan önce düzenlenmesi mümkün değil” dedi.
Şerifi, yeni yasada seçim çevresinin 100 bin kişiyle sınırlandırılması konusunda bir sorun oluşup oluşmayacağı sorusunu şöyle cevapladı:
“Bazı ilçelerin nüfusu 100 binin altında. Ancak bunun çözümü diğer yasalarda var. Söz konusu ilçenin kendisine en yakın ilçe ile birleştirilmesi bu sorunu ortadan kaldıracaktır. Ancak bu durumda temsiliyet sorunu ortaya çıkıyor. Nitekim bu birleştirme sırasında bazı ilçelerdeki azınlıkların oyları tam olarak karşılık bulmayabilir.”
Makbul yasa
Göstericiler arasında yeni yasayla ilgili farklı görüşler dillendirilse de genel kabul, yeni yasanın öncekine göre daha iyi olduğu yönünde. Zira önceki yasa rekabetin sadece yönetimdeki partiler olmasına imkân sağlıyordu.
Independent Arabia’ya konuşan aktivist Ali el-Miyah “Yeni seçim yasası arzu edilen ölçüde olmasa da belli ölçüde taleplerle uygun ve makbul bir yasa” dedi.
Sadr’dan destek
Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, yeni yasayı desteklediğini duyurdu.
Sadr, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Oylanan seçim yasası bütün yozlaşmış partileri ortadan kaldıracak” dedi.
Sadr, açıklamasında ayrıca ‘tartışmalı ve denenmiş’ adayların başbakanlık koltuğuna oturmasına da karşı olduğunu vurguladı.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Halil Erdoğan
© The Independentturkish
