Hayati öneme sahip bazı kimyasal elementler, kullanılıp bir kenara atılan cep telefon tüketimindeki artış yüzünden yeryüzünden silinme tehlikesiyle karşı karşıya.
Avrupa Kimya Kongresi’nin (EuChemS) yürüttüğü proje için bir araya gelen bilim insanları, telefon yapımında kullanılan bazı değerli elementlerin dünyada ulaşılabilirlik seviyesini araştırdı. Buna göre söz konusu elementlerin, çıkarılacakları kaynakların çatışma bölgelerinde yer alması, geri dönüşüm imkânlarının olmaması ve sınırlı tedarik gibi nedenlerle zor bulunur hale geldiği tespit edildi.
Çalışmaya katılan bilim insanları, bu sorunla mücadele etmek için telefonları her yıl değiştirme alışkanlığından vazgeçilmesi tavsiyesinde bulundu.
160 binin üzerinde kimyagerin temsil edildiği EuChemS’e ait projeye katılan araştırmacılar, pek çoğu telefon ve televizyon gibi cihazların üretiminde kullanılan 90 elementteki azalışı gösteren periyodik bir cetvel çizdi. Araştırmacıların modernize ettiği yeni cetvelin hazırlanması, 1869 yılında çizilen orijinal halinin 150. yıldönümüne denk geldi.
St Andrews Üniversitesi’nden kimyager Profesör David Cole-Hamilton, “Dünyadaki her şeyin yapıtaşının, doğal olarak oluşmuş 90 kimyasal elementten kaynaklanması şaşkınlık verici. Her biri doğada sınırlı miktarda. Onları o kadar hızlı tüketiyoruz ki 100 yıldan daha kısa bir süre içinde dünya üzerinden silinecekler” dedi.
Bu elementlerin çoğunun tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu vurgulayan Cole-Hamilton, “O halde telefonlarımızı iki yılda bir değiştirmeye gerçekten gerek var mı?” sorusunu yöneltti.
Araştırmacıların ortaya koyduğu periyodik cetvel, milletvekilleri Catherine Stihler ve Clare Moody tarafından Avrupa Parlamento’sunda tanıtılacak. Aynı gün ayrıca, St Andrews Üniversitesi’nde geçtiğimiz yıl bulunan dünyanın en eski periyodik cetveline ait duvar şeması da paylaşılacak.
Periyodik cetvelin 150. yılını kutlarken, 21. yüzyıl için geliştirilmiş versiyonunu görmenin etkileyici olduğunu belirten milletvekili Stihler, şu ifadeleri kullandı:
“Cep telefonları için kullanılanlar da dahil, çok sayıda elementin tükenmek üzere olanlar listesinde yer aldığını görmek endişe verici. İçinde yaşadığımız dünyaya özen göstermek hepimizin görevi. Doğal yollarla oluşmuş bu elementler, bizler küresel düzeyde geri dönüşümü artırmadıkça ve hükümetler de gerçek bir döngüsel ekonomi geliştirmedikçe sonsuza kadar var olamayacak.”
Hesaplamalara göre, Avrupa Birliği’nde (AB) her ay 10 milyon kadar akıllı telefon ya atılıyor ya da yenisiyle değiştiriliyor.
Akıllı telefonları üretmek için bakır, altın, gümüş, lityum ve kobaltın da içinde olduğu 30 kadar farklı element kullanılıyor. Telefonlarda görüntünün parlak olmasını sağlayan renkler içinse itriyum, terbiyum ve disprosyum gibi dünyada oldukça ender bulunan elementlerden istifade ediliyor.
Tükenen rezervlerle ilgili sorunların yanı sıra akıllı telefon üretmek için bazı elementlerin çıkarıldığı madenler de endişelere yol açıyor.
Çin’de nadir toprak elementlerinin çıkarılmasının çevreye büyük ölçüde zarar verdiği biliniyor. Demokratik Kongro Cumhuriyeti’ndeki kobalt madenleri de yaşanan geniş çaplı insan hakları ihlalleri nedeniyle tepki çekiyor.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/news/science
Independent Türkçe için çeviren: Elvide Demirkol
© The Independent
