Dünyada, özellikle Ortadoğu'da art arda halk ayaklanmalarının meydana geldiği ülkelerden biri İran.
Meşhed kentinde “Diktatöre ölüm” sloganı ile başlayan eylemlerin ardındaki en büyük nedenin ekonomik darboğaz olduğu söyleniyor.
Gösterilerde 731 banka, 140 hükümet tesisinin ateşe verilmesi bunun kanıtı.
ABD yaptırımlarının da etkisiyle ekonomik açıdan zor günler geçiren İran halkı, 15 Kasım'da benzine yüzde 300 zam yapıldığının açıklanmasının ardından protestolara başlamıştı.
Petrol fiyatlarındaki yükselişin ardından başlayan eylemlerde 7 binden fazla insan gözaltına alındı.
Resmi rakamlara göre gösterilerde yer alan eylemci sayısı 200 bin.
Ancak protostecolar kendilerini tehlikeli bir kompolunun baş rol oyuncu olarak gören Tahran yönetiminin bu sayıyı bilerek bu şekilde açıkladığını, asıl eylemci sayısının çok daha fazla olduğu kanaatinde.
İran İslam Cumhuriyeti İstihbarat Bakanlığı'na göre ise o göstericiler arasında CIA ajansları mevcut.
İran resmi devlet ajansı IRNA'da yayımlanan haberde CIA ajanı olduğu iddiasıyla 6 kişi protestolar sırasında, 2 kişi ise ülkeden çıkış yaptıkları sırada gözaltına alındı.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ülkesindeki protestolara ilişkin, "İran, düşmanların komplolarına teslim olmayacak" dedi.
Gösterilerin başlangıcından bu yana hayatını kaybedenlerin sayısı ile ilgili resmi bir açıklama yok.
Konuyla ilgili Uluslararası Af Örgütü'nün paylaştığı bilgi ise en az 143 eylemcinin polis ve güvenlik güçlerinin müdahelesi sonucu yaşamını yitirdiğine işaret ediyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Ruhani: Halkın itiraz hakkı var ama
İran Cumhurbaşkanı Ruhani, yaptığı son açıklamada halkın eleştiri ve itiraz etme hakkı olduğunu ancak "dış güçlerin paralı askerleri ve bozguncuların tahripkar eylemlere kalkışması durumunda güvenlik güçlerinin gereken cevabı vereceğini" dile getirdi.
İsim vermeden, "düşmanların" benzin zammından sonra tüm güçleriyle sahneye çıktığını savunan Ruhani, "Düşman; iç savaş, ölümler, bankaların ve diğer yerlerin yağmalanması ile halkın özgürlüğü ve bağımsızlığını ellerinden alacağını zannetti. İran, düşmanların komplolarına teslim olmayacak ve kendi yolunda yürümeye devam edecek." ifadelerini kullandı.
İran Cumhurbaşkanı, 2016'da bakanların benzin zammına itiraz ettiğini, 2017'de Meclis Başkanı ve komisyonların buna engel olduğunu, 2018'de yaptırımlar nedeniyle artırım olmadığını ve 2019'un ortalarında da bir haber ajansı birkaç gün önceden duyurduğu için zammı ertelediklerini aktardı.
Ruhani, "Benzin zammının açıklandığı zamandan benim de haberi yoktu. Artış ile ilgili talimatı İçişleri Bakanı'na verdim ve zamanı Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi ile belirlemelerini istedim. Hatta bana da haber vermeyin dedim. Devlet televizyonu ve diğer mecralardan gerekli propaganda faaliyetlerinin ardından münasip zamanda bunu ilan edin dedim." diye konuştu.
Independent Türkçe, Ajanslar
