Zamlar sigara üretimini yaktı

Sanayi üretiminin ağustos karnesinden istihdam umudu çıkmadı. Fiyat artışları ise gıda, içecek, dayanıklı tüketim ürünlerinde düşüşe neden oldu. Zamların art arda geldiği sigara üretimi yüzde 18.7’lik düşüşle en fazla gerilemeyi gösterdi

Fotoğraf: Reuters

Sanayinin ağustos karnesi parlak gelmedi. Ekonomik büyümenin öncü göstergesi sanayide üretim, istihdam ve çalışılan saat verileri, özellikle istihdam cephesi için umutlu bir tablo ortaya koymuyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yapılan belirlemelere göre, sanayi üretimi aylık yüzde 2,8, yıllık yüzde 3,6 ile beklentilerin üzerinde düştü. Beklenti yıllık yüzde 0,7 düşüş yönündeydi.  

İstihdam cephesinde de sanayi üretimine benzer bir görünüm var. 

İstihdam endeksi, yıllık yüzde 6,1 düştü. Böylelikle son 12 aydır kesintisiz düşüşünü sürdürmüş oldu.

Sanayide çalışılan saat miktarı da gerilemeye devam etti ve yüzde 9,2 azaldı.

Geçen yılın ikinci çeyreğinde ise minimal bir artış göstermiş ve sadece yüzde 0,2 artmıştı.

Gerek sanayi üretimindeki düşüş, gerekse çalışma sürelerindeki azalış, sanayide istihdam artışına dair umutları zayıflatıyor. 
 

Sanayi üretimi 12 aydır kesintisiz küçülüyor
2019 Ağustos -3,6
2019 Temmuz -1,1
2019 Haziran -3,6
2019 Mayıs -1,3
2019 Nisan -3,8
2019 Mart     -1,9
2019 Şubat     -5,0
2019 Ocak     -7,4
2018 Aralık     -9,9
2018 Kasım     -7,0
2018 Ekim     -6,2
2018 Eylül     -3,5
2018 Ağustos     1,0


Sermaye malı üretimi geriliyor

Yatırım iştahının göstergesi sermaye malı üretiminde de gerileme söz konusu.

Geçen yıl ağustos ayında yüzde 4,1 artış gösteren sermaye malı üretimi, bu yılın aynı ayında yüzde 5 küçüldü.

Sanayi ana gruplarında, yıllık en fazla düşüş yüzde 26,9’luk azalışla diğer madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe.

Sanayi alt kırılımlarına bakıldığında tüketim ürünleri düşüşte.

Sigaraya art arda gelen maktu ve ÖTV artışlarının sanayi üretimine yansıdığı belirlendi.  

Tütün ürünleri imalatı yıllık yüzde 18,7 geriledi.

2018’in aynı ayında yüzde 3 artış gösteren tütün ürünleri üretimi, bu yıl ocak ayından itibaren yıllık bazda sırasıyla yüzde 7,7, yüzde 24,1, yüzde 12,8, yüzde 24,7 ve yüzde 2,4 büyümüştü.  

Bu artış hazirana gelindiğinde yıllık yüzde 11’lik düşüşle kesintiye uğramıştı.

Sigarada ocak ayında nispi ÖTV yüzde 63’ten yüzde 67’ye çıkartılmış, daha sonra ağustos ayında Resmi Gazete’de yayımlanan kararla paket başına alınacak en düşük vergi 5,79 liradan 7,8 liraya çıkmıştı.

Böylelikle en düşük sigara fiyatı 11, en yüksek 18,50 lira yükselmişti.

Diğer taraftan, TÜİK’in açıkladığı perakende satış endeksi de üretimdeki düşüşü destekledi.

Tütün ve gıda satışları 9 ay aradan sonra ilk defa yüzde 5 düşüş gösterdi.

ÖTV indirimi bitti üretim eksiye döndü

Hükümetin yerli üreticiyi desteklemek ve satışları canlandırmak için geçen yıl aralık ayında başlattığı ve 30 Haziran’a kadar uzattığı vergi indirimli ürünlerde, indirimin sona ermesiyle üretimlerinde sert düşüşler yaşandığı görüldü.

Bu sektörlerden biri mobilya. KDV’nin yüzde 18’den yüzde 8’e düşürüldüğü mobilya imalatı yüzde 14 düşüş gösterdi.

İndirimin son ayı olan haziranda ise üretimin yıllık bazda yüzde 24,5 artış kaydettiği belirlendi.

Buzdolabı, bulaşık ve çamaşır makinesi gibi dayanıklı tüketim malları üretimi de yüzde 6,7 ÖTV indirimi sonrasında frene bastı ve yüzde 9 küçüldü.  

ÖTV’nin son ayı olan haziranda, sıfır ÖTV’den yararlanmak isteyenlerin oluşturduğu taleple bu ürünlerin imalatında yüzde 14,6 artış görüldü. 

Tüketici boğazından kısmaya başladı

Motorlu taşıtların imalatındaki düşüş devam etti ve yüzde 6,1 azaldı. Böylelikle bu ürünlerin imalatı düşüşünü 13’üncü aya taşımış oldu.

Bu sektörde imalat, geçen yıl mayıs ayında yüzde 1,7, sonraki iki ayda yüzde 0,8 ve yüzde 0,7 minimal bir artış göstermişti. Takip eden ağustos ayında ise yüzde 7,2 ile sert fren yapmıştı.

Bu dönemde vatandaşın gıda ve içecek ürünlerden de kıstığı belirlendi.

Geçen yıl ağustos ayında yüzde 12,5 artış gösteren gıda ürünleri imalatı, bu yılın aynı ayında yıllık yüzde 3,8 geriledi.

Söz konusu gıda imalatı, bu yıl nisan ayındaki yüzde 1’lik artış hariç, 2018 Temmuz’dan bu yana gerileme gösterdiği görüldü.

İçecek ürünleri ise aynı dönemde yüzde 7 büyümesini yüzde 1,8 daralmaya bıraktı.

Makine ve ekipman imalatı yüzde 8,6, elektrikli teçhizat imalatı yüzde 6,4 azaldı.

Sanayi üretimini yukarı çeken bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı oldu.

Söz konusu sektörde üretim yüzde 46,6’lık oranla en yüksek artışı gösterdi.  

Yüksek teknoloji üretiminde de artış kaydedildi. Ancak geçen yıl ağustosta yüzde 25 büyüyen yüksek teknoloji ürün imalatı, bu yıl aynı ayda yüzde 16,1’de kaldı.

Tüketicinin harcamayı kıstığı gıda ve içecek üretimi düşerken, giyimde yüzde 5,3’lük artış görüldü.

2018 Ağustos’ta giyim eşyaları imalatı yüzde 3,8 daralmıştı.

Üretimini yıllık bazda artıran bir diğer sektör deri. Deri ve deri mamulleri imalatında yüzde 13,6’lık gerileme, yerini yüzde 1,3 artışa bıraktı. 

Fiyat artışları tüketimi düşürüyor

Galatasaray Üniversitesi İktisat Bölümü’nden Dr. Selin Pelek, beklentilerin üzerinde gelen sanayi üretimindeki düşüşte fiyat artışları ve kur şoklarının etkili olduğunu söyledi.  

Pelek, şunları söyledi:

İnsanlar artan fiyatlar dolayısıyla çok fazla tüketmiyorlar.

Sanayi üretimindeki bu düşüşte kur şokunun etkisi var ve talep düşük.

Bakıldığında dayanıklı tüketimde de düşüş var, bu da talepteki düşüşü doğruluyor.

Sermaye mallarındaki azalış ise önümüzdeki dönemde de sanayide düşüşün devam edeceğini gösteriyor, eğer çok ciddi bir değişiklik olmazsa.

Sanayideki daralma, daha sürekli işsizlik getirir. O nedenle buradaki daralmanın uzun dönemde iş piyasasına kötü etki yapacağı muhakkak.


“Dipten toparlanma sinyali yok, hedeflerin tutması zor görünüyor”

İstihdamda payı yüksek olan imalat sanayinde ise yüzde 3,3 düşüş olduğunu anımsatan Dr. Selin Pelek, şu değerlendirmede bulundu:

İmalat sanayinin büyümeye etkisi büyük. İmalatın daralması büyümenin küçülmesi demek.

Üretim neden düşer? Satılmayacağını düşünüyordur ya da stok fazladır bu nedenle düşer.

Rakamlara baktığımızda dipten toparlanma gibi görünmüyor.  

Kurda dalgalanma devam ediyor, dolayısıyla bu toparlanma sinyali değil.

O nedenle hedeflerin tutması zor görünüyor.


Talepte artış olması için gelirlerin de artması gerektiğine vurgu yapan Selek, “Ücretlerin enflasyonun altında kalmaması lazım. İç talep canlı görünmüyor” diye konuştu. 

“Tütün üreticisinin azalması ve vergi artışından kaynaklanıyor”

Sanayide, tütün ürünleri imalatındaki düşüşün vergi artışlarından ileri geldiğini söyleyen Sendika Uzmanı Çağdaş Küpeli, sonraki aylarda da bu durumun üretime yansıyabileceğini söyledi.

Tütünde üreticilerinin azaldığını, özellikle Tekel’in özelleştirilmesi sonrasında üreticilerin zarar etmeye başladığını, böylelikle 200 bin tütün üretici sayısının 50 binlere kadar gerilediğini vurgulayan Küpeli, üretimin desteklenmemesi ve karın ortadan kalmasıyla tütün üreticisinin başka alanlara yönelebileceğine işaret ederek, “Bu da üretimdeki azalışın bir diğer faktörü” dedi.  

Üretimde düşüşün diğer aylarda da görülebileceği öngörüsünde bulunan Çağdaş Küpeli şu değerlendirmede bulundu:

Ciddi vergi artışları oldu ve fiyatlar vergiyle birlikte çok yükseldi.

Şimdiki dağıtım sisteminde satış bayileri stoklama işine giremiyor.

Dolayısıyla satış düşse bile vergi yükseltildiği için toplanan vergi yüksek kalabilir.

Sanayide sonraki aylarda da bu durum üretime yansıyabilir.


Sadece sigarada değil, genel olarak tüketim ürünlerinde vergilerin yüksek olduğuna işaret eden Çağdaş Küpeli şöyle devam etti:

Vergiler yükseldikçe işçiden, emekçiden daha çok vergi alınmış oluyor.

Vergilerin düşürülmesi halkın alım gücünün artması ve vergi yükünün hafifletilmesi gerekiyor.

 

Beyaz eşya ve mobilya üretimi vergi indirimi sonrası düşüşe geçti
Üretim faaliyeti 2018 Ağustos 2019 Haziran 2019 Ağustos
  (%) (%) (%)
Ara malı imalatı -1.3  -7.8 -6.5
Dayanıklı tüketim -10,7 14,6 -9,0
Dayanıksız tüketim 2,9 -1,67 0,9
Sermaye malı 4,1 -5,8 -5,0
Yüksek teknoloji     25,0 -4,6 16,1
Gıda ürünleri         12.5 -1.0 -3.8
İçecekler 7,0 -0,2 -1,8
Tütün ürünleri 3,0 -11,0 -18,7
Giyim eşyaları -3,8 -2,8 5,3
Deri ve deri ürünleri -13,6 0,4 1,3
Temel eczacılık -3,8 7,9 9,4
Bilgisayar, elektronik 12,4 -6,6 46,6
Motorlu kara taşıtları -7,2 -4,5 -6,1
Diğer ulaşım araçları 58,5 10,0 -11,7
Mobilya -13,2 24,5 -14,0
(Takvim etkisinden arındırılmış yıllık değişim)
Kaynak: TÜİK

 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU