4 soruda BRICS Zirvesi: Neler tartışıldı, hangi mesajlar verildi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, özel davetli olarak katıldı

Erdoğan, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'la görüşme talebini Putin'e ilettiğini söyledi (AA)

Rusya'ya bağlı Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da gerçekleştirilen 16. BRICS Liderler Zirvesi, Gazze, Lübnan ve Ukrayna'daki çatışmaların gölgesinde yapıldı. 

Dünyanın önde gelen gelişen ekonomilerinin oluşturduğu Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerin yanı sıra bu yıl İran, Mısır, Etiyopya ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) katılmasıyla üye sayısı 9'a çıkan BRICS, Ukrayna savaşının ardından Batılı ülkelerin Rusya'ya yaptırımları nedeniyle son yıllarda daha fazla gündeme geliyor.

22-24 Ekim'de yapılan toplantıya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres özel davetli olarak katıldı. 

Hangi mesajlar verildi?

Erdoğan, zirvenin son gününde yaptığı konuşmada, TUSAŞ'taki saldırıda yaşamını yitirenlerin ve yaralananların yakınlarına taziye dileklerini iletti.

BRICS'in, ekonomik büyümeye hizmet ederek daha adil bir küresel düzenin inşasına katkı sunduğunu söyleyen Erdoğan, Ortadoğu'daki saldırılarla ilgili İsrail'e silah satışının durdurulmasını talep ederek şunları söyledi: 

İsrail'in saldırgan tutumu, hukuk, vicdan başta olmak üzere bütün sınırları aşmıştır. İsrail, Gazze'de soykırım uygulamaktadır. BM nezdinde İsrail'e silah satışının durdurulmasına yönelik bir girişim başlattık. Bu hususta sağlayacağınız desteğe güveniyorum.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de bağımsız Filistin devletinin kurulmasını desteklediklerini belirterek şunları söyledi: 

Ortadoğu'da şiddetin durdurulması gerekli. Çözüm bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasına dayanmalıdır.

Gazze'deki savaşın Lübnan'a sıçradığını ve İran'la İsrail arasındaki gerginliğin Ortadoğu'yu savaşın eşiğine getirdiğini belirten Putin, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'la da görüştü. 
 

putin
Putin, bağımsız Filistin devleti kurulması çağrısını yineledi (AA)


Konuşmasında Ukrayna savaşıyla ilgili açıklamalar da yapan Putin, ABD başta olmak üzere Batılı ülkelerin Ukrayna'yı Rusya'ya karşı "stratejik tehdit yaratmak için" kullandığını savunarak, Kremlin'e uygulanan yaptırımları "yasadışı" diye niteledi.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan da İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki saldırılarının bölgesel ve uluslararası güvenlik için büyük bir tehdit oluşturduğunu belirtti. Riyad yönetimi, geçen yıl kendilerine iletilen BRICS'e katılım davetini değerlendirme aşamasında.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, BRICS ülkelerinin bir "barış komitesi" kurarak ortak güvenliğin savunucusu olması gerektiğini belirterek şunları söyledi:

Gazze'de insani durum kötüye giderken Lübnan'da savaş ateşi yeniden yakılıyor. Taraflar arasındaki çatışmalar artıyor. Gazze'de acil ateşkesi desteklemeli ve Filistin sorununa kapsamlı, adil ve kalıcı çözüm için elimizden gelen tüm gayreti sarf etmeliyiz.

Türkiye'nin BRICS'e üyelik başvurusu ne durumda?

Türkiye'nin BRICS'e katılım için eylülde resmi başvuru yapması Batı'da endişe uyandırmıştı. Bu gelişmeyle, ilk kez bir NATO üyesi ve AB üyeliğine aday bir ülke BRICS'e katılım başvurusunda bulunmuştu. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in Sözcüsü Peter Stano, Erdoğan'ın BRICS zirvesine katılmasına ilişkin yaptığı açıklamada, AB'ye aday ülkelerin "BM Sözleşmesi'ni ihlal eden Rusya'yı uluslararası alanda izole etme" politikasıyla uyumlu davranmasını beklediklerini belirtti. 

Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov ise Türkiye'nin NATO üyeliğinin veya AB üyeliğine adaylığının BRICS için engel teşkil etmediğini söyledi.

Hindistan'ın veto iddiası

Diğer yandan Almanya'nın tanınmış tabloid gazetelerinden Bild, zirvede Hindistan'ın Türkiye'nin BRICS'e üyeliğine karşı çıktığını öne sürdü. Yeni Delhi yönetiminin, bu adımı Türkiye'nin Pakistan'la yakın ilişkilerini gerekçe göstererek attığı savunuldu. Zirvede Türkiye'nin üyeliğinin oylamaya bile açılmadığı iddia edildi. Ancak Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi (DMM) iddiaları yalanladı. DMM'den yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:

Zirvede BRICS topluluğunun genişlemesiyle ilgili süreç ele alınmamıştır. Dolayısıyla Hindistan'ın Türkiye'nin BRICS üyeliğine engel olduğu iddiası gerçeği yansıtmamaktadır. Resmi kaynaklar dışında yapılan açıklamalara itibar etmeyiniz.

Washington merkezli düşünce kuruluşu Brookings Enstitüsü'nün analizinde, Hindistan'ın Çin ve Rusya liderliğindeki BRICS'te kendi pozisyonunu zayıflayabileceği gerekçesiyle hızlı bir genişlemeyi istemediğine dikkat çekiliyor. Nihayetinde Hindistan'ın bu genişlemeye ayak uydurmak için Brezilya ve BAE'yle belli konularda gayrıresmi ortaklıklar kurabileceğine işaret ediliyor. 

Diğer yandan Hindistan'ın sağcı dergilerinden Swarajya'da yayımlanan analizde, Pakistan'ın BRICS başvurusunun Yeni Delhi yönetiminin engeline takıldığı belirtiliyor. Keşmir meselesi dair çeşitli jeopolitik anlaşmazlıklar yüzünden Yeni Delhi ve İslamabad arasındaki ilişkilerin gergin olduğu hatırlatılıyor. Çin ve Rusya'nın desteğini almasına rağmen Hindistan'ın itirazları üzerine Pakistan'ın BRICS'in partnerlerinden biri yapılmadığı yazılıyor
 


Ne tür ekonomik atılımlar planlanıyor?

Putin, BRICS nezdinde tahıl borsasının kurulmasını teklif ederek, bu girişimin ileride tam teşekküllü emtia borsasına dönüştürülebileceğini söyledi.

BRICS ülkelerinin dünyanın tahıl üretiminde önemli bir paya sahip olduğunu hatırlatan Rus lider, bu girişimin piyasaları "olumsuz dış etkenlerden" koruyacağını savunarak şöyle devam etti: 

Zamanla tahıl borsasını tam teşekküllü bir emtia borsasına dönüştürmeyi düşünebiliriz. Değerli metaller ve elmaslar için ayrı bir BRICS platformu oluşturmak da uygun olacaktır.

Rus lider, BRICS'te bir yatırım platformu kurmayı da teklif etti. BRICS'in nüfus ve sermaye artışı, şehirleşme ve teknolojik girişimler sayesinde küresel ekonomideki konumunu daha da güçlendireceğini söyleyen Putin, olası yatırım platformuna ilişkin şu ifadeleri kullandı: 

Bu, ulusal ekonomilerimizi desteklemek ve Küresel Güney ve Doğu ülkelerine mali kaynak sağlamak için güçlü bir araç haline gelecektir.

Putin, zirvede ABD dolarının küresel ticaretteki hakimiyetini kırmak için BRICS üyeleri arasında yerel para birimlerini kullanma yönünde daha fazla adım atılmasını da istedi. Zirve kapsamında birliğin bünyesindeki Yeni Kalkınma Bankası (NDB) Başkanı Dilma Rousseff'le bir araya gelen Putin, şunları söyledi:

Yerli para birimlerinin uluslararası ödemelerdeki payını artırmak, siyasetin ekonomik kalkınma üzerindeki etkisini azaltıyor. Bu sayede BRICS üye ülkelerinin mali bağımsızlığı artarken, jeopolitik riskler azami düzeyde azalıyor.

Batı'dan gelen ekonomik baskılara karşı BRICS'i bir "sığınak" olarak konumlandırması, Putin'in zirvede izlediği en önemli stratejiydi
 

brics
Zirvede 32 ülke temsil edilirken, 24 ülkenin devlet lideri toplantılara katıldı (AA)​​​​​​​


Kazan Bildirgesi neleri içeriyor?

BIRCS Zirvesi'nin ardından üye ülkeler arasında Kazan Bildirgesi imzalandı. Bildirgede, Gazze Şeridi'nde ateşkes sağlanması, rehinelerin serbest bırakılması ve bölgeye yardım ulaştırılması çağrısı yapıldı. Ayrıca Lübnan'a düzenlenen saldırılar da kınandı ve bölgede diplomatik çözümden yana olunduğu belirtildi.

Ukrayna savaşıyla ilgili de tüm devletlerin BM ilkelerine uygun hareket etmesi, çatışmaların diyalog ve diplomasi yoluyla barışçıl şekilde çözüme ulaştırılması istendi.

Bildirgede, Rusya'nın BRICS nezdindeki ekonomik atılım planlarına destek verildiği belirtilerek, "uluslararası finansal yapıda reformla sistemin daha kapsayıcı ve adil hale getirilmesi" gerektiği vurgulandı.


Independent Türkçe, Reuters, CNBC, RT, AFP, RFERL, Swarajya, AA

DAHA FAZLA HABER OKU