İki ihtimal var: Evrende ya yalnızız ya da değiliz. İkisi de eşit derecede dehşet verici.
Tarih boyunca insanlık gökyüzüne bakıp pek çok soru sordu, yanıtları buldukça daha fazla bilmeceyle karşılaştı, giderilen merakı daha fazlasını doğurdu. Hâlâ yanıt bekleyen en temel sorulardan biriyse benzer şeyleri merak eden başkalarının olup olmadığı.
Her ne kadar bilimkurgu filmleri ve kitapları, "uzaylılarla" karşılaşılması durumunda ne yapılacağına dair kapsamlı bir rehber sunarak insanlığı bu fikre alıştırsa da herhangi bir formda yaşam bulunması yalnız bilim değil, bütün dünya gündemini sarsacak bir olay olur.
Evrendeki yaşam arayışına yönelik çalışmaları, konu etrafında dönen tartışmaları derlediğimiz Logos'un bu haftaki bölümüne, meselenin bilimin sınırlarının çok ötesine uzanan doğasını vurgulamak adına Çocukluğun Sonu ve 2001: Bir Uzay Destanı gibi romanların yazarı Arthur C. Clarke'ın meşhur bir sözüyle başladık.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Clarke'ın sözünü ettiği iki ihtimal de henüz elenmedi ve hiçbir zaman elenmeyebilir. İnsanlık bu soruya bir yanıt getirmeden yeryüzünden silinip gidebilir veya bulduğu yanıt sonu olabilir.
Fakat dehşetten ziyade merak ve heyecanın baskın olduğu yaşam arayışı çalışmalarında NASA'nın geçen hafta Jüpiter'in uydusu Europa'ya araç göndermesi önemli bir dönüm noktasına işaret ediyor.
Aynı hafta Mars'taki buzun altında mikroorganizmalar olabileceğini öne süren bir makale yayımlanmasıyla birlikte, Dünya dışı yaşam arayışları bir kez daha gündeme geldi.
Peki bu çalışmaların meyve verme ihtimali ne kadar yüksek? Bugüne kadar neler yapıldı? Farklı gezegenlerde yaşamı aramaktan vazgeçmek mi lazım? Logos'ta bu hafta bu soruların cevaplarını birlikte arayacağız.
1) Güneş Sistemi'nde Dünya dışında yaşam var m?
Dünya dışı veya uzaylı yaşam arayışından söz ederken akla genellikle insanlardan çok daha gelişmiş uygarlıklar geliyor.
Evrenin uçsuz bucaksız genişliğinde uzak gezegenlerle iletişim kurmak için epey ileri seviye bir teknoloji gerektiğinden bu mantıksız bir beklenti olmasa da çalışmalar sadece bu alana odaklanmıyor.
Dünya'daki yaşamın kökeninden yola çıkan bilim insanları, başka gökcisimlerinde mikrobiyal yaşamın izlerini arıyor.
Özellikle Güneş Sistemi'nde süren bu çalışmalarda ilk durağımız Mars.
Mevcut atmosferinin son derece ince ve düşük oksijen oranına sahip olması, yüzey sıcaklığının -150 dereceye kadar düşebilmesi ve bütün gezegeni koruyan bir manyetik alandan mahrum olması gibi özelliklerine bakınca Mars'ın bilinen anlamda yaşama ev sahipliği yapması pek mümkün görünmüyor.
Ancak pek çok bilim insanı Kızıl Gezegen'in bir zamanlar daha kalın bir atmosferin yanı sıra Güneş'in zararlı ışınlarına karşı kalkan görevi gören bir manyetik alanı olduğunu düşünüyor.
Veriler 3-4 milyar yıl kadar önce gökcisminde sıvı halde su olduğuna işaret ediyor. Su yaşamın ortaya çıkması açısından kilit bir rol oynasa da varlığı tek başına bunu kanıtlamaya yetmiyor.
Diğer yandan NASA'nın 2012'de Mars'a inen Curiosity aracının son verileri, gezegendeki suyun sanılandan çok daha kısa süre varlığını sürdürdüğüne işaret ediyor.
NASA'nın bir diğer keşif aracı Perseverance tarihin derinlerinde mikrobiyal yaşamın izlerini aramaya devam ederken, bazı bilim insanları da Mars'ın zorlu koşullarında bugün hayatta kalan canlılar olabileceğini düşünüyor.
17 Ekim Perşembe günü yayımlanan bir çalışmada, gezegenin yüzeyindeki buzun altında mikroorganizmalar yaşayabileceği öne sürüldü.
Dünya'da benzer olayların görülmesinden dolayı, Mars yüzeyindeki buzun altında erimiş su olabileceği ve ışığın buzdan geçmesiyle fotosentezin yaşamı mümkün kılabileceği düşünülüyor.
Fakat bilim insanları, daha önce de ortaya atılan bu fikrin henüz bir teoriden ibaret olduğunu vurguluyor.
Kısacası Mars'ta ne eskiden ne bugün herhangi bir formda yaşam olduğu kanıtladı. Öte yandan bilim dünyası, en çok keşif aracı gönderilen gezegene yönelik çalışmalardan kesin bir cevap alana kadar vazgeçmeye niyetli görünmüyor.
Kızıl Gezegen'i insanların yaşayabileceği bir hale getirerek burada koloni kurma çalışmalarının da hız kazandığı düşünülürse Mars'la ilgili tartışmaların gündemden pek düşmeyeceği söylenebilir.
2) Europa ve Enceladus'un okyanusları yaşamı barındırıyor mu?
Jüpiter'in en büyük 4. uydusu Europa, Güneş Sistemi'nde yaşamı barındırabilecek cisimler arasında yıllardır ilk sıralarda yer alıyor.
Gaz devi gezegenin veya diğer uydularının pek misafirperver koşulları olduğu söylenemez. Özellikle cisimlerin Güneş'ten uzaklığı suyun sıvı halde bulunmasını epey zorlaştırıyor.
Europa'nın yüzeyi de bu nedenle kalın bir buz tabakasıyla örtülü ancak kuvvetli veriler, buzun altında devasa bir su okyanusu olabileceğine işaret ediyor.
Hatta bilim insanları bu sıvı kütlesinin, Dünya'daki bütün okyanusların toplamının iki katı kadar su barındırdığını düşünüyor.
Uydu hakkında bilinenlerin büyük bir kısmı NASA'nın Galileo görevi, Voyager 2 aracı ve Hubble Uzay Teleskobu'ndan geliyor.
Ancak bunların hiçbiri özellikle Europa'ya yönelik görev veya araçlar değildi. Uydunun yaşamı barındıracak koşullara sahip olup olmadığını araştıracak ilk araç nihayet 14 Ekim Pazartesi günü fırlatıldı.
NASA yıllardır planladığı görev için bugüne kadar herhangi bir gezegen keşfinde inşa ettiği en büyük uzay aracını yaptı.
30,5 metre genişliğindeki Europa Clipper'ın, yaklaşık 3 milyar kilometre yol kat ederek Nisan 2030'da uyduya varması bekleniyor.
Clipper'ın Europa'da doğrudan yaşayan organizmalar aramayacağını belirtmekte fayda var. Daha ziyade buzun altındaki okyanusun yaşam için uygun koşullara sahip olup olmadığını inceleyecek.
Gökbilimciler, suyun yanı sıra uydunun kimyasal bileşenler bakımından da önemli bir aday olabileceğini düşünüyor. Bazı veriler, buzun altındaki suyun tuzlu olduğuna işaret ettiği için kayalık bir deniz tabanı ihtimali artıyor. Bu da yaşamı mümkün kılacak kimyasal elementleri sağlayabilir.
NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'ndan Jenny Kampmeier, ABD'nin Florida eyaletinden yapılan fırlatmanın ardından "Bu, keşif yolculuğumuzun başlangıcı" diyerek ekledi:
Europa'dan öğreneceğimiz her şey inanılmaz. Tüm bilimsel disiplinler bundan gerçekten bir şeyler kazanabilir ve eğer bu yaşamı destekleyebilecek bir dünyaysa evrendeki yerimize ilişkin anlayışımızı değiştirecek.
Satürn'ün Europa'ya benzer özellikler gösteren uydusu Enceladus da yaşam arayışında öne çıkıyor.
Buz tabakasının altında okyanus barındırdığı düşünülen Enceladus'un geçen yıl 20 katı büyüklüğünde bir su bulutu fışkırttığını gören bilim insanları şoke olmuştu.
Hem bu bulutta hem de daha önceden organik moleküller içerdiği tespit edilen uydu, yaşam için temel bileşenlere ev sahipliği yapıyor gibi görünüyor.
Jüpiter ve Satürn'ün uydularında yaşamı aramayı planlayan Avrupa Uzay Ajansı bu yıl aldığı bir kararla, Enceladus'u "birinci hedef" haline getirerek 2040'ların başında uyduya araç göndermeyi amaçladığını duyurdu.
Satürn'ün bir diğer uydusu Titan ve Güneş Sistemi'nin cehenneme benzetilen gezegeni Venüs de mikrobiyal yaşama ev sahipliği yapma potansiyeline sahip. Ancak bu gökcisimlerinin güçlü adaylar olmadığını ve bu ihtimal etrafında hararetli tartışmalar döndüğünü belirtmekte fayda var.
Son yıllarda Venüs'le ilgili ters yöne işaret eden veriler gelirken, göğünden metan yağmurları yağan Titan'la ilgili soruların cevabını NASA'nın 2028'de fırlatmayı planladığı Dragonfly aracı verebilir.
3) Herkes nerede?
Aşağı yukarı 4,5 milyar yaşındaki Güneş Sistemi, evrenin tamamına ve Samanyolu Galaksisi'ne kıyasla epey genç sayılır.
Yaklaşık 13,8 milyar yıllık bir geçmişi olan evrende en azından bazı uygarlıkların uzak cisimlere, örneğin Dünya'ya seyahat edecek bir teknolojik gelişim göstermesini bekleyen Enrico Fermi, uzaylıların izinin bulunabilmesi gerektiğini düşünüyordu.
Nobel ödüllü fizikçinin iddiaya göre 1950'deki bir öğle yemeğinde ortaya attığı "Herkes nerede" sorusu 70 yılın ardından hâlâ yanıtlanmayı bekliyor.
Pek çok bilim insanı, Fermi paradoksu diye bilinen bu duruma cevaben çeşitli ihtimalleri değerlendiriyor.
Kısaca bahsetmek gerekirse, evrende pek çok gelişmiş uygarlık olsa da Dünya'ya gelmeyi tercih etmemiş olabilirler veya galaksiler arası ortam buna izin vermemiş olabilir. Bir diğer ihtimal de insanların uzaylıların ziyaretini gözlemleme şansını kaçırmış olması.
Bu senaryolar arasında belki de en ürkütücü olanıysa, gelişiminin son aşamasına ulaşan bir uygarlığın kendi kendini yok etmeye mahkum olduğu düşüncesi.
Evrenin genişliği üzerinden bu konuyu tartışırken sözkonusu uygarlıkların ne zaman var olduğu sorusu da önem kazanıyor. Örneğin bir gün 1 milyar ışık yılı ötede gelişmiş bir uygarlığın izine rastlanması durumunda, bu gözlem 1 milyar yıl önceye ait olacak ve varlıklarını hâlâ sürdürüp sürdürmediklerini öğrenmek için başka çalışmalar gerekecek.
Fermi'nin sorusuna dönecek olursak; çoğu bilim insanı en az 200 milyar galaksiyi barındıran evrende yaşamın sadece Dünya'da ortaya çıktığı ihtimalini pek gerçekçi bulmuyor.
Dünya'da yaşamın yaklaşık 500 milyon yıl gibi kısa bir süre içinde başlaması ve bu sürecin detayları, başka gezegenlerde de benzer koşulların ortaya çıkmasının epey muhtemel olduğuna işaret ediyor.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP) -
2/30
21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP) -
3/30
20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP) -
4/30
19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters) -
5/30
18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters) -
6/30
17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters) -
7/30
16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP) -
8/30
15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP) -
9/30
14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP) -
10/30
13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP) -
11/30
12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters) -
12/30
11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP) -
13/30
10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP) -
14/30
9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP) -
15/30
8 Ekim 2024 - Yokoluş İsyanı Cape Town, Güney Afrika'nın başkentinde gerçekleşen Afrika Petrol Haftası Konferansı'nın düzenlendiği salonun önünde, fosil yakıtların süregelen kullanımını böyle protesto etti (Rodger Bosch/AFP) -
16/30
7 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir çocuk, İsrail saldırıları sonucunda yıkılmış binanın üzerinde. 1 yıl önce bugün Hamas, İsrail'e gerçekleştirdiği saldırıda 1139 kişiyi öldürmüş ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almıştı. Aradan geçen bir senede İsrail, Gazze'de en az 41 bin 870 kişiyi öldürdü ve bu sayının aslında çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Binlerce kişi yıkılan binaların enkazı altında kaldı ya da kendilerinden haber alınamıyor. Binlercesinin daha devam eden bombardıman ve İsrail'in savaşının yarattığı koşullar nedeniyle ölmesi muhtemel. Son 12 aydaki gelişmelerle Ortadoğu bir kez daha topyekün savaşın eşiğine geldi (Mohammed Salem/Reuters) -
17/30
6 Ekim 2024 - İspanya'nın Katalonya bölgesinin Tarragona kentinde düzenlenen 26. İnsan Kulesi Yarışması'nda Colla Vella dels Xiquets de Valls ekibi insan kulesi oluşturuyor. Katalonya'daki festivallerde düzenlenen geleneksel insan kulesi yarışmalarında takımlar kule oluşturup bozarak mücadele ediyor. İlki 1932'de yapılan etkinlik o zamandan beri iki yılda bir gerçekleştiriliyor (Lluis Gene/AFP) -
18/30
5 Ekim 2024 - Binlerce Oromo, Irreecha festivali için Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da bir araya geldi. Irreecha kutlamalarında geleneksel kostümler giyerek suya çiçekler daldırıyor ve kendi üzerlerine su serpiyorlar. Etiyopya'nın en kalabalık etnik grubu olan Oromoların yağmur mevsiminin bitişini kutladığı festival, zaman zaman siyasi protestolara da sahne oluyor. 2016'da polisin hükümet karşıtı protestocuları dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullanması ve havaya ateş açmasıyla festivalde 50'den fazla kişi hayatını kaybetmişti (Tiksa Negeri/Reuters) -
19/30
4 Ekim 2024 - Bir kedi Beyrut'un güneyindeki bir mahallede, İsrail'in hava saldırıları sonucunda hasar gören sokakta dolaşıyor. İsrail, üç gün önce kara harekatı başlattığı Lübnan’a saldırmayı sürdürüyor. Hizbullah'a yakın bir kaynak, AFP'ye İsrail'in Beyrut'un Dahiye bölgesini üst üste 11 kere vurduğunu aktardı. Lübnanlı yetkililer, çatışmalar nedeniyle 1,2 milyon kişinin yerinden edildiğini bildirdi (AFP) -
20/30
3 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Carolina eyaletinin Swannanoa kentinin sakinleri, Helene Kasırgası'nın arkasında bıraktığı yıkımın ortasında. Geçen hafta ülkenin güneydoğusunu vuran kasırganın yol açtığı can kayıplarının sayısı 189'a yükseldi. Toplam 6 eyalette kayıp onlarca kişiyi arama çalışmaları sürerken, 1 milyondan fazla ev ve iş yerinde elektrik hâlâ yok (Eduardo Munoz/Reuters) -
21/30
2 Ekim 2024 - Meksika'da 1968'deki Tlatelolco Meydanı katliamının 56'ıncı yıldönümüde bir eylemci, polisle çatışıyor. Sözkonusu katliamda ordu, öğrencileri vurarak öldürmüştü. Meksika'nın göreve yeni başlayan başbakanı Claudia Sheinbaum, kendisine "1968 çocuğu" diyerek resmi bir özür yayımladı (Daniel Becerril/Reuters) -
22/30
1 Ekim 2024 - İsrail, İran'dan İsrail'e füze saldırısı gerçekleştirildiğini ve Tel Aviv başta olmak üzere ülke genelinde sirenlerin çaldığını duyurdu. İran'ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği'nden "Eğer siyonist rejim cevap vermeye kalkarsa daha yıkıcı bir karşılık gelir" açıklaması yapıldı. Öte yandan ABD Başkanı Joe Biden, ABD ordusuna, İran saldırılarına karşı İsrail savunmasına yardımcı olma ve İsrail'i hedef alan füzeleri vurma talimatı verdi (Ahmad Gharabli/AFP) -
23/30
30 Eylül 2024 - Göçmenlerle dolu bir fiberglas tekne, İspanya'nın El Hierro adasının La Restinga limanında. Dün yine bu adanın açıklarındaki bir göçmen teknesi batmış, 84 kişiden 9’u hayatını kaybetmiş ve 48’i kaybolmuştu. Son yıllarda binlerce göçmen Avrupa’ya ulaşmak için Atlantik’e açılırken hayatını kaybediyor. İspanya'ya doğru düzensiz göçmen sayısı son 1 yılda yüzde 66,2 artarken, El Hierro'nun da bağlı olduğu Kanarya Adaları grubu en çok göçmen alan yer olarak öne çıkıyor (Borja Suarez/Reuters) -
24/30
29 Eylül 2024 - Hizbullah'ın lideri Hasan Nasrallah'ın ölümünün ardından üç gün milli yas ilan edilen Irak'ın Sadr kentinde yas tutanlar sembolik bir tabutla anma töreni düzenledi. İsrail ordusu Lübnan'ın başkenti Beyrut'taki son saldırılarda Hizbullah'ın ana karargahını hedef almış ve Nasrallah'ın öldürüldüğünü duyurmuştu (Ahmad Al-Rubaye/AFP) -
25/30
28 Eylül 2024 - İsrail'in Beyrut'a düzenlediği hava saldırısında Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'ın öldüğünün günün erken saatlerinde duyulmasıyla birlikte muhaliflerin kontrolündeki İdlib'de yaşayanlar toplandı. Sosyal medyada dolaşan videolarda, Esad'ın müttefiki Nasrallah'ın ölüm haberinin İdlib'de pek de üzüntüyle karşılanmadığı görüldü. Lübnan'ın açıkladığı rakamlara göre savaşın başlangıcından bu yana İsrail'in düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 783'e yükseldi (Omar Haj Kadour/AFP) -
26/30
27 Eylül 2024 - Saint Petersburg'de düzenlenen askeri festivaldeki yarışmalara katılan bir askeri-vatanseverlik gençlik kulübü üyesi, taş duvarın üzerinden atlıyor. Rusya'da son yıllarda, gençlerin vatanseverlik duygularını güçlendirmeye ve askeri eğitimine büyük bir yatırım yapılıyor. Etkinlik, özellikle Ukrayna'yla savaşın başlangıcından bu yana, Rus toplumunda görülen geniş çaplı askerileşmenin bir örneği (Olga Maltseva/AFP) -
27/30
26 Eylül 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta Filistinli bir adam, İsrail saldırısında yıkılan evinin altında. Bir yandan Gazze Savaşı sürerken, ABD ve müttefiklerinin acil ateşkes çağrısına karşın, İsrail Lübnan'daki saldırılarını sürdürüyor. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Birleşmiş Milletler 79. Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada, İsrail'in Lübnan halkına da soykırım uyguladığını söyledi (Hatem Khaled/Reuters) -
28/30
25 Eylül 2024 - Ukrayna'nın Donetsk bölgesindeki Kramatorsk kentine Rusya'nın düzenlediği hava saldırısı sonrasında konutlar ağır hasar aldı. Rusya'nın Ukrayna'yı topyekün istilasıyla başlayan savaşta tam 943 gün geride kaldı. Bugün Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne hitap eden Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in uluslararası kuralları çiğnediğini ve "barışa zorlanması" gerektiğini belirtti. Savaşta Kremlin yönetiminin "tek saldırgan" taraf olduğunu söyleyen Zelenski, bu kış Rusya'nın bir kez daha ülkesinin enerji sistemlerini yok etmeye, nükleer santrallerini hedef almaya hazırlandığını ve bu konuda kanıtlara sahip olduklarını savundu (Evgeniy Maloletka/AP) -
29/30
24 Eylül 2024 - İsrail'in hava saldırıları sırasında güneydeki köyünden kaçan Lübnanlı bir kadın, çocuklarıyla birlikte Sidon'daki bir halk plajında. Lübnan iç savaşından bu yana yaşanan en ölümcül saldırıda 50'si çocuk 558 kişinin hayatını kaybetmesinden bir gün sonra, İsrail hava saldırılarını sürdürüyor. Ülkenin güney bölgelerinden başkent Beyrut'a ve kuzey bölgelerine göç dalgası devam ediyor (Mohammed Zaatari/AP) -
30/30
23 Ağustos 2024 - Afganistan'ın Kandehar vilayetinin Daman kentinde bir Afgan kadın pamuk topluyor. Yakın zamanda devreye giren kanunlara göre Afganistan'da kadınların eşleri ve akrabaları haricindeki erkeklerle göz temasında bulunması ve seslerinin toplum içinde duyulması artık resmen yasak. Kız çocuklarının 6. sınıftan sonra okumasının yasaklanması ve kadınların üniversitelere girişinin engellenmesi gibi kararlar, üç yıl önce ABD'nin çekilip Taliban'ın iktidara gelmesiyle birlikte uygulanmaya başlamıştı (Sanaullah Seiam/AFP)
NASA'nın 2009-2018'de faaliyet gösteren Kepler Uzay Teleskobu, Samanyolu'ndaki yıldızların yaklaşık yüzde 20'sinin yaşanabilir bölgede karasal bir gezegene sahip olduğunu gösteriyor.
Örneğin Güneş'e en yakın yıldız olan Proxima Centauri'nin yörüngesinde Dünya'ya yakın boyutlarda bir gezegen dönüyor. Suyun sıvı halde bulunabildiği, yani yaşanabilir bölgedeki Proxima b adlı gezegende yaşam olup olmadığıysa henüz bilinmiyor.
Diğer yandan bazı bilim insanları aslında Dünya'daki yaşamın epey ender rastlanan bir durum olduğunu düşünüyor.
Nadir Dünya Hipotezi'ne göre mikrobiyal yaşamın ortaya çıkması değil ancak buradan, mavi gezegendeki gibi çok daha gelişmiş canlıların evrimleşmesi son derece düşük bir ihtimal.
Fermi'nin sorusuna henüz ikna edici bir yanıt verilemedi. Ancak bilim dünyası, özellikle son 60 yıldır "herkesin nerede" olduğunu bulmak için yoğun bir çaba yürütüyor.
4) Uzaylıların varlığı nasıl fark edilebilir?
Gökbilimci Frank D. Drake'in 1960'ta ABD'nin Batı Virginia eyaletinde elindeki radyo teleskobunu gökyüzüne çevirmesiyle Dünya dışı akıllı yaşam araştırmaları (Search for extraterrestrial intelligence / SETI) tam anlamıyla başladı.
İsmini L. Frank Baum'un "çok uzak, ulaşılması zor, tuhaf ve egzotik varlıkların yaşadığı" hayali Oz Diyarı'nın kraliçesinden alan Ozma Projesi kapsamında yapılan bu deney, başka canlıların izini radyo dalgalarıyla aramayı amaçlıyordu.
O günden beri dünyanın dört bir yanındaki teleskoplar, gelişmiş uygarlıkların gönderdiği "tekno imzaları" arıyor.
İnsanlığın radyo dalgalarını yoğun bir şekilde kullanmasından dolayı genellikle bu türden işaretlere bakılıyor ancak optik sinyaller de taranmaya devam ediyor.
NASA, SETI Enstitüsü ve Planetary Society gibi kuruluşların 1970'lerden beri süregelen SETI Projesi kapsamında gökbilimciler, yabancı uygarlıkların gönderebileceği her türlü sinyali yakalamaya çalışıyor.
Bilim insanları bu doğrultuda tuhaf ve doğal bir kaynaktan gönderilmeyen sinyaller arıyor. 1977'deki Wow! sinyaliyse bu "işaretler" arasında en meşhuru.
ABD'deki Ohio Eyalet Üniversitesi'ne bağlı Big Ear Radyo Teleskobu, 15 Ağustos günü anormal derecede güçlü bir radyo sinyali tespit etmiş, kayıtları inceleyen Jerry Ehman raporun yanına "Wow!" (Vay canına!) yazmıştı.
Sinyalin uzaylılar tarafından gönderildiği iddia edilse de tekrarlanmaması bunun doğrulanmasını engellemişti. Yapılan bazı araştırmalardaysa sinyalin aslında doğal bir kaynaktan geldiği öne sürülüyor.
5) Yaşam arayışı insanlığın sonu olabilir mi?
Wow! sinyali, Liu Cixin'in aynı adlı romanından uyarlanan Netflix dizisi 3 Cisim Problemi (3 Body Problem) izleyicilerine tanıdık gelebilir.
Bilimkurgu dizisinde uzak bir gezegenden gelen sinyal tespit ediliyor ve Dünya dışı yaşamla iletişim kuruluyordu.
Hikayenin devamında, çoğu benzer örnekteki gibi, bu iletişim insanlık açısından pek iyi sonuçlar doğurmuyordu.
Aralarında meşhur fizikçi ve gökbilimci Stephen Hawking'in de yer aldığı çeşitli uzmanlar, benzer tehlikelerden dolayı SETI çalışmalarına karşı uyarıyor.
2018'de hayatını kaybeden Hawking ömrünün özellikle son dönemlerinde, insanların teknolojik açıdan daha az gelişmiş diğer grupları katletmesine işaret ederek ileri seviyedeki başka uygarlıkların da bunu yapabileceğini öne sürüyordu.
Bu düşünceleri kendisini SETI çalışmalarına destek vermekten alıkoymasa da fikirlerini dile getirmeyi de sürdürüyordu. 2015'te başlatılan böyle bir projede yaptığı açıklamada fizikçi "Mesajlarımızdan birini okuyan bir uygarlık bizden milyarlarca yıl ileride olabilir" diyerek eklemişti:
Eğer öyleyse çok daha güçlü bir konumda olacaklar ve bizi, bizim bakterileri gördüğümüzden daha değerli görmeyebilirler.
Ancak pek çok bilim insanı Hawking'le aynı fikirde değil. SETI Enstitüsü'nün ortak kurucusu ve eski direktörü Jill Tarter, 2016'da yaptığı bir açıklamada evrenin uzak köşeleriyle iletişim kurabilecek kadar gelişmiş bir uygarlığın dost canlısı davranacağını söylemişti:
Bizden çok daha uzun süre hayatta kalmayı başarmış bir uygarlık fikri... Bu teknolojinin saldırgan kalması bana mantıklı gelmiyor.
Tarter ayrıca insanlığın da zaman içinde daha nazik bir hal aldığını öne sürmüştü.
6) Bilinmeyen formda yaşam var mı?
Dünya dışı yaşam arayışının temelinde aslında cevaplanmayan daha büyük bir soru var: Yaşam nedir?
Güneş Sistemi'nde yapılan incelemelerde bilim insanları, bilinen yaşamın işaretleri sayılan ve biyolojik bir sürece işaret eden "biyoimzaları" arıyor. Gökcisimlerindeki kimyasal elemenletlere, minerallere, kayalara bakarak tanıdık bir iz bulmaya çalışıyorlar.
Ancak yaşamın veya canlılığın bilinen tek örneği Dünya'dan geldiği için bu tanımın her yerde geçerli olduğunu söylemek pek doğru olmayabilir.
NASA'nın fonladığı ve 2019'da açılan Agnostik Biyoimzalar Laboratuvarı, yaşam arayışı çalışmalarında ufkunu genişleterek biyoimzaların ötesine bakmayı amaçlıyor.
Örneğin biyolojik bir süreç olmadan karmaşık bir şekilde bir araya gelmiş moleküller veya beklenmedik derecede molekül yoğunluğuna sahip olmak gibi dengesizlikler, farklı türde bir canlılığın belirtisi olabilir.
Projenin baş araştırmacısı Sarah Stewart Johnson, "Güneş Sistemi'ni ve uzaktaki ötegezegenleri keşfettikçe, gerçekten yabancı dünyalar buluyoruz" diyerek ekliyor:
Amacımız mevcut anlayışlarımızın ötesine geçerek bilmediğimiz yaşam dünyasını keşfetmenin yollarını bulmak. Bu, bir şeyin ne kadar 'canlı' olabileceğine dair bir spektrum hakkında düşünmek anlamına gelebilir... Ve belirsizliği kucaklıyoruz, biyoimzalar kadar biyoişaretler de arıyoruz.
Dünya dışı biyoloji çalışmalarının önde gelen isimlerinden gökbilimci Carl Sagan da popüler film serisi Yıldız Savaşları'nı (Star Wars) benzer bir yerden eleştirmişti.
Serinin ilk filmi çıktıktan bir yıl sonra, 1978'de The Tonight Show with Johnny Carson programına konuk olan Sagan, başka gezegenlerdeki canlıların insanlara benzemeyeceğini savunmuştu.
1996 hayatını kaybeden bilim insanı, "Yıldız Savaşları başka bir galakside geçtiğini söyleyerek başlıyor ve sonra insanlar görüyoruz" diyerek eklemişti.
Yıldız Savaşları'ndaki baskın canlılar kadar bize benzer canlıların olması son derece düşük bir ihtimal. Ve bir sürü başka şey var; mesela hepsi beyaz.
İnsanlığın belki de en çok merak ettiği sorunun cevabı yakın zamanda verilecek gibi görünmüyor. Ancak onlarca milyar ışık yılı genişliğindeki evrene bakarken Sagan'ın önerdiği gibi geniş bir pence tercih etmekte fayda var.
Haftaya bilim ve teknoloji dünyasından yeni keşifler, dosyalar, listelerle buluşmak üzere, merakla kalın!
© The Independentturkish
