Jüpiter'in devasa fırtınası Büyük Kırmızı Leke'nin belirli aralıklarla genişleyip büzüştüğü ortaya çıktı. Bilim insanları anlam veremedikleri bu gözlem karşısında şaşkına döndü.
19. yüzyıldan beri gözlemlenen Büyük Kırmızı Leke, Dünya'yı yutabilecak kadar geniş bir antisiklon fırtına.
15 bin kilometreye yakın bir genişliği olduğu tahmin edilen hava olayının, ne kadar eskiye dayandığı tam olarak bilinmiyor ancak en az 300 yıldır devam ettiği düşünülüyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Uzaktan hiç değişmiyormuş gibi görünen Büyük Kırmızı Leke'nin en azından onlarca yıldır küçüldüğü biliniyor.
Ancak fırtınanın, gezegen etrafında yol alırken 90 günlük döngüler içinde büzüşüp genişlediğini tespit eden bilim insanları şaşkına döndü.
The Planetary Science Journal adlı hakemli dergide 9 Ekim Çarşamba günü yayımlanan çalışmayı yürüten araştırmacılar, NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu'nun çektiği Büyük Kırmızı Leke görüntülerini inceledi.
Aralık 2023 ila Mart 2023'te alınan kayıtlar, fırtınanın sıkılıp genişleyen bir "stres topu" gibi davrandığını gösterdi.
Makalenin başyazarı Amy Simon, Büyük Kırmızı Leke'nin boyutunda böyle bir salınım görmeyi beklemediklerini söyleyerek "Çok şaşırdık" diyor. NASA'nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden Simon şu ifadeleri kullanıyor:
Hubble'ın yüksek çözünürlüğü sayesinde Büyük Kırmızı Leke'nin bir sıkışıp bir genişlerken bu sırada daha hızlı veya yavaş hareket ettiğini kesinlikle söyleyebiliriz.
Çalışmada yer almayan gezegen bilimci James O'Donoghue, bu davranışı sümüklüböceklerin hareketine benzetiyor.
Araştırmayı yürüten ekip fırtınanın bu 90 günlük salınımında en büyük haline ulaştığı zaman çekirdeğinin en parlak halini aldığını da kaydetti.
Kaliforniya Üniversitesi Berkeley kampüsünden ve çalışmanın yazarlarından Mike Wong, "Büyük Kırmızı Leke hızlanıp yavaşlarken, kuzey ve güneyindeki rüzgarlı hava akımlarına karşı baskı yapıyor" diyerek ekliyor:
Ortasında çok fazla malzeme olan bir sandviçte ekmek dilimlerinin dışa doğru dönmeye zorlanmasına benziyor.
Bilim insanları Büyük Kırmızı Leke'deki bu tuhaf büzüşüp genişlemeye neyin yol açtığını henüz bilmiyor. Ekip, fırtınanın boyutunun muhtemelen bir noktada sabit bir hal alacağını tahmin ediyor ancak bunu doğrulamak için daha fazla veriye ihtiyaç var.
James Webb Uzay Teleskobu'yla fırtınayı incelemeyi planlayan Simon, içindeki rüzgarların hızının da değişip değişmediğini bulmayı umuyor.
Independent Türkçe, Space.com, NASA, New York Times, The Planetary Science Journal
Derleyen: Büşra Ağaç
