Bilim insanları sudaki "sonsuz kimyasalları" hapsedip yok eden yeni bir yöntem geliştirdi. Işıktan yararlanan teknik, hızlı ve hesaplı olmasıyla öne çıkıyor. 

Per- ve polifloroalkil maddeler (PFAS) adlı sentetik kimyasallar çok zor çözündükleri için genellikle sonsuz kimyasallar diye anılıyor. 

Dayanıklı olmaları nedeniyle yapışmaz tavalardan su geçirmez kıyafetlere kadar pek çok üründe kullanılan bu maddeler, insan sağlığı ve çevreye risk teşkil ediyor. 

Suda, havada ve toprakta bulunan sonsuz kimyasallar, kanser ve karaciğer hastalıklarıyla ilişkilendiriliyor. 

Bu maddelere karşı geliştirilen yöntemler genellikle ya kimyasalları hapsediyor ya da parçalara ayırıyor. 

British Columbia Üniversitesi'nden araştırmacılar yeni bir çözelti geliştirerek ikisini beraber yapmanın yolunu buldu. 

Communications Engineering adlı hakemli dergide yakın zamanda yayımlanan makalenin yazarlarından Dr. Johan Foster "Sistemimiz, su kaynaklarındaki bu maddelerin sağlığımıza zarar vermeden önce çıkarılıp yok edilmesini mümkün kılıyor" diyor. 

Sonsuz kimyasalları sudan çekmek için aktif karbon kullanılıyor. Ancak bu yapıldıktan sonra hapsedilen maddelerin farklı bir işlemden geçerek sudan çıkarılması gerekiyor. 

Yeni araştırmayı yürüten ekip aktif karbonla, kendi geliştirdikleri bir katalizörü birleştiren yeni bir sistem tasarladı. Bu sayede suyun içinde belirli bir yere hapsolan kimyasalların zararsız parçalara ayrıldığı gözlemlendi. 

Sözkonusu katalizör, başka versiyonları gibi ışıkla çalışıyor. Ancak araştırmacılar bu yöntemde daha az ışık kullandıklarını söylüyor. 

Ekip, ışığın düşük seviyede olduğu bir ortamda yeni yöntemin, PFAS grubunda yer alan perflorooktanoik asidin yüzde 85'ini ortadan kaldırdığını ifade ediyor. 

Araştırmacılar ayrıca sürecin hızlı ve hesaplı olduğunu da öne sürüyor. Dr. Foster "Katalizörümüz sudaki sonsuz kimyasalların yüzde 90'ını üç saat gibi kısa bir sürede ortadan kaldırabiliyor; piyasadaki benzer çözümlerden ciddi derecede daha hızlı" diyerek ekliyor: 

Ayrıca orman veya çiftlik atıklarından üretilebildiği için, halihazırda kullanılan daha karmaşık ve maliyetli yöntemlere kıyasla daha ekonomik ve sürdürülebilir.

Bilim insanları yeni yöntemin PFAS dışındaki kirleticileri yok etmede de kullanılabileceğini düşünüyor. Makalenin bir diğer yazarı Dr. Raphaell Moreira şu ifadeleri kullanıyor:

İlk deneyler PFAS bileşiklerine odaklansa da katalizörün çok yönlülüğü, bozunmaya dirençli diğer kirletici türlerini giderme potansiyelini gösteriyor ve acil su kirliliği sorunlarına umut vaat eden bir çözüm sunuyor. 

ReAct Materials adlı bir şirket kuran ekip, geliştirdikleri yöntemin piyasaya sürülme potansiyelini değerlendiriyor.

Independent Türkçe, New Atlas, Knowridge Science Report, Communications Engineering

Derleyen: Büşra Ağaç