Mısır ve İsrail arasında tırmanan Philadelphia (Salahaddin) Koridoru krizi, Kahire'nin İsrail askerlerinin sınır şeridindeki varlığını reddetmesi ve Tel Aviv'in Hamas'a silah kaçakçılığı yapılmasını önleme gerekçesiyle askerlerin kalmasında ısrar etmesi arasında halen uzlaşıya varılamaması nedeniyle Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşmasına ulaşılmasının önündeki en büyük engel haline geldi.
ABD, ‘uzlaşı’ için bir öneride bulunarak krize müdahale etti. Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, bunu ‘bir atılımın işareti’ olarak değerlendirdiler. Uzmanlara göre Kahire, Gazze’de ateşkes anlaşmasına varılması için İsrail'in Philadelphia Koridoru’ndan kademeli olarak çekilmesini, bunun esir takası anlaşmasının sonraki aşamalarında tam bir çekilmeye yol açması koşuluyla kabul edebilir.
İsrail ordusunun 1967-2005 yılları arasında Gazze Şeridi'ni işgali sırasında oluşturduğu, yer yer 100 metre genişliğindeki 14 kilometrelik Gazze Şeridi ile Mısır sınırı boyunca uzanan bir sınır şeridi olan Philadelphia Koridoru, Kahire ve Tel Aviv arasında 1979 yılında imzalanan Camp David Anlaşması uyarınca tampon bölge olarak kabul ediliyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun geçtiğimiz yılın sonlarında yaptığı ve Kahire'nin ‘iki ülke arasındaki ilişkileri tehdit eden kırmızı çizgi’ olarak gördüğü ‘sınır şeridini kontrol etme’ arzusunu ima eden açıklamalarının ardından bu yana Mısır ve İsrail arasındaki Philadelphia Koridoru krizi devam ediyor. Mısır Devlet Enformasyon Servisi Başkanı Ziya Raşvan tarafından daha önce yapılan resmi açıklamaya göre Kahire, İsrail askerlerinin Philadelphia Koridoru’nda konuşlu olmasını ‘iki ülke arasındaki ilişkileri tehdit eden bir kırmızı çizgi’ olarak değerlendiriyor.
Mısır ve İsrail arasındaki gerginlik mayıs ayında İsrail'in Gazze Şeridi ile Mısır arasında bulunan Refah Sınır Kapısı’nın kontrolünü ele geçirmesiyle tırmanmıştı. Mısır, İsrail'in Philadelphia Koridoru’ndaki askeri varlığını reddettiğini defalarca kez yinelerken, İsrail, askerlerini burada kalmasında ısrar ediyor.
Büyük bir ikilem
ABD Başkanı Joe Biden, krizi çözmek amacıyla Netanyahu'dan İsrail askerlerini Mısır ve Gazze arasındaki sınır bölgesinden çekmesini istedi. ABD merkezli haber sitesi Axios, cuma günü kimliği açıklanmayan üç İsrailli yetkilinin Netanyahu'nun Biden'ın talebini kısmen kabul ettiğini söylediklerini aktardı.
Mısır Düşünce ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Genel Müdür Yardımcısı Muhammed İbrahim ed-Duveyri, Philadelphia Koridoru krizinin Gazze Şeridi’nde ateşkes için yapılan müzakerelerdeki temel ikilem ve anlaşmazlık noktalarından biri olduğunu vurguladı. Krizin çözümünün ‘ateşkes anlaşmasına varılmasının anahtarı’ olarak tanımlayan Duveyri, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Biden’ın Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, Katar Emiri Temim bin Hamed Al Sani ve İsrail Başbakanı Netanyahu ile son dönemde yoğunlaşan temaslarının ‘bu ikilemi çözmeyi amaçladığını’ söyledi.
Reuters'ın Beyaz Saray'a dayandırdığı habere göre Biden, Gazze'de bir türlü sağlanamayan ateşkes için cuma akşamı Katar ve Mısır liderleriyle telefonda görüştü. Bu görüşmeler, Kahire'de başlayan Gazze’de ateşkes için yeni müzakere turuyla aynı zamana denk geldi. Mısır Cumhurbaşkanlığı Sözcülüğü tarafından yapılan açıklamaya göre Cumhurbaşkanı Sisi ve Başkan Biden, Gazze’de ateşkes için anlaşmaya varılması amacıyla ilgili tarafların mevcut engelleri aşmasının ve esneklik göstermesinin önemini vurguladı.
Orta yolun bulunması
Philadelphia Koridoru krizinin çözümü için sadece ABD öneride bulunmadı. İsrail basını, cumartesi günü Yediot Aharonot gazetesi tarafından yayınlanan “Tel Aviv, Gazze Şeridi ile Mısır arasındaki sınırda, Gazze ile İsrail kontrolündeki topraklar arasındakine benzer bir yeraltı duvarı örülmesini öngören bir güvenlik önerisi sundu’ şeklindeki haber de dahil olmak üzere çeşitli çözümleri dolaşıma soktu. Yediot Aharonot gazetesi, bu öneriyle ilgili tartışmaların İsrail ordusunun geçtiğimiz mayıs ayında Philadelphia Koridoru’nu kontrol altına almasından önce başladığına dikkati çekti. Gazete, “Ancak bu çözümün hayata geçirilmesi uzun zaman alabilir. Zira finansman engelini söylemeye bile gerek yok” diye yazdı.
Müzakereleri yakından takip eden Mısırlı bir kaynak, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, İsrail basınında dolaşan kule ya da yeraltı duvarı inşası önerilerinin doğru olmadığını vurguladı. Ancak genel bir yumuşama olduğunu söyleyen kaynak, Kahire’nin, İsrailli ve ABD’li taraflarca sunulan bazı önerilere açık olduğunu ifade etti. İsrail ordusunun konuşlanacağı yerleri belirleyen haritalarla ilgili teknik müzakerelerin yapıldığını açıklayan kaynak, Tel Aviv'in Philadelphia Koridoru ve Refah Sınır Kapısı’ndan çekilmeyi prensipte kabul ettiğini de sözlerine ekledi.
Mısırlı kaynak, sözlerini şöyle sürdürdü:
ABD, Mısır'la İsrail güçlerinin Philadelphia Koridoru’ndan kademeli olarak çekilmesini ve bu konuda garantiler verilmesini ve taahhütlerde bulunulmasını konuşuyor. Bu önerilerden bazıları Kahire tarafından kabul edildi. Pazar günü Kahire'de başlayacak ateşkes müzakerelerinde bu önerilerin üzerine bir şeyler inşa edilebilir.
Müzakerelerin iki aşamalı olduğunu belirten kaynak, bunlardan ilkinin Philadelphia Koridoru’ndaki, ikincisinin ise Refah Sınır Kapısı’ndaki güvenlik düzenlemeleriyle ilgili olduğunu kaydetti.
İsrail heyeti, ateşkesin ilk aşamasında İsrail askerlerinin Gazze Şeridi’nde ve Philadelphia Koridoru’nda konuşlanması için önerilen yerleri gösteren haritaları Mısır'a teslim ettikten sonra cuma günü Kahire'den ayrıldı. Kahire'nin bu haritaları Mısır'daki toplantıları sırasında Hamas heyetine sunması bekleniyor.
Ateşkesin sağlanması
Mısır Düşünce ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Genel Müdür Yardımcısı Duveyri ise Mısır'ın gerek Philadelphia Koridoru’nda gerek Refah Sınır Kapısı’nda olsun, İsrail'in hukuksuz askeri varlığının devam etmesini kesinlikle reddettiğini söyledi. İsrail ya da ABD’nin ateşkes anlaşmasını sonuçlandırmak istemesi halinde Mısır'ın en önemli koşullarından birinin bu olduğunu belirten Duveyri, bunun Mısır’ın taviz kabul etmeyen ve Hamas'ın tutumu ya da görüşüyle bağlantılı olmayan açık ve net duruşu olduğunun altını çizdi.
Duveyri, açıklamasını şöyle sürdürdü:
Nihai hedef olan ateşkes, İsrail'in Philadelphia Koridoru’ndan belirli bir zamanda tamamen çekilmesine yol açması koşuluyla, bu alanda pratik önerilerin tartışılmasına imkan verebilir.
Arap Kalkınma ve Stratejik Araştırmalar Vakfı Başkanı ve strateji uzmanı Samir Ragıb, Biden'ın İsrail'in iki kilometre derinliğe kadar çekilmesini önerdiğini, ancak İsrail'in sadece bir kilometre çekilmeyi kabul ettiğini söyledi. Mısır'ın nihai çözümün bir parçası olarak ara aşamada kademeli bir geri çekilmeyi kabul edebileceğini, ancak hiçbir koşulda İsrail’in sınırda kalıcı varlığını kabul etmeyeceğini belirten Ragıb, Kahire'nin Philadelphia Koridoru’na kule inşa edilmesine karşı çıktığını, Gazze’deki savaştan önce bile sensör yerleştirilmesine itiraz ettiğini ve İsrail'in sınırı güvence altına alma ya da kendi toprakları üzerindeki egemenliğini ihlal etme suçlamalarını reddettiğini belirtti.
Yedioth Ahronoth gazetesinin haberine göre İsrail'in krizi çözmeye yönelik önerileri arasında Mısır-Filistin sınırına sensörler ve kameralar yerleştirilmesi ya da sınıra gözetleme kuleleri dikilmesi de yer alıyor. Gazete, Mısır’ın Philadelphia Koridoru’nda herhangi bir sayıda gözlem kulesinin İsrail'e askeri kontrol sağlayacağı gerekçesiyle her iki öneriyi de reddettiğini vurguladı.
İhtiyatlı iyimserlik
İsrail, zaman zaman Gazze Şeridi sınırından silah kaçakçılığı yapıldığını iddia ediyor. Mısır, Philadelphia Koridoru’ndaki varlığını haklı göstermek için bu iddiaları defalarca reddetti. Duveyri, Kahire’nin bu bölgedeki tüm tünellerin kapatılmasına yol açan entegre önlemler aldığını, bunun da olası kaçakçılık operasyonlarının durdurulduğu anlamına geldiğini söyledi.
Mısır, İsrail'in sınırdaki tünellerin kaçakçılık için kullanıldığı yönündeki iddialarını defalarca kez yalanladı. Mısır Devlet Enformasyon Servisi (SIS) Başkanı geçtiğimiz ocak ayında yaptığı bir basın açıklamasında Mısır'ın Sina Yarımadası’nda yürüttüğü terörle mücadele çabaları çerçevesinde Gazze Şeridi ile arasındaki 14 kilometrelik sınır duvarını yerin 6 metre üstünde ve 6 metre altında beton bir duvarla güçlendirerek Sina Yarımadası ve Refah arasında üç bariyer oluşturduğunu ve böylece yerin üstünde ya da altında herhangi bir kaçakçılık faaliyetini imkansız hale getirdiğini söyledi.
Öte yandan Mısırlı kaynak, Kahire’nin bazı önerileri ve görüşleri kabul ettiğini, Hamas'a detaylar hakkında bilgi verildiğini, İsrail'in çekileceği yerlerin tam bir haritasının sunulduğunu ve önümüzdeki dönemde bu konuların gözden geçirilmesi için çalışmalara başlanacağını belirtti.
İsrail basınında, Kahire ve Tel Aviv'in barış anlaşmasını ya da güvenlik protokolünü değiştirmek istediklerine dair yer alan haberleri yalanlayan Mısırlı kaynak, bu iddiaların doğru olmadığını ve şu anda İsrail ordusunun konuşlanacağı yerlerin ayrıntılı haritaları ile Netzarim ve Philadelphia koridorlarından, Refah Sınır Kapısı’ndan ve Mısır'a sınırındaki stratejik temas noktalarından çekilmeyle ilgili güvenlik düzenlemeleri üzerinde çalışıldığını açıkladı. Kaynak, “Mısır ve İsrail için işler yolunda gibi görünürken, Gazze'de nihai bir ateşkes anlaşmasına varılması konusunda iyimserlik ihtiyatlı bir şekilde devam ediyor” diye ekledi.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Şarku'l Avsat'ın haberlerine ulaşmak için tıklayın
