Suriye hükümeti tarafından kontrol edilen bölgelerdeki boğucu ekonomik kriz ve halkın çoğunluğunun yaşam koşullarının görülmemiş bir şekilde kötüye gitmesi, evliliğin masrafları ve gerekliliklerinin karşılanamaması nedeniyle evlilik oranlarında düşüşe yol açtı.
Şarku’l Avsat, adli bir kaynaktan 2021 yılında Şam Medeni Hukuk Mahkemesi tarafından düzenlenen nikah akdi sayısının 20 bin 129 olduğunu, 2022 yılında 15 bin 731 kayıt ile düşüş oranının yüzde 25 civarında olduğunu ve bu yılın başından Mayıs ayı sonuna kadar 5 bin 536 evliliğin kaydedildiğini söyledi.
Kaynak, geçen yılın ilk 5 ayında kaydedilen evliliklerin sayısını açıklamadı, ancak sayının bu yılın aynı dönemine kıyasla daha fazla olduğunu belirtti.
Bu durum, savaşa bağlı olarak ABD ile Batı’nın ekonomik yaptırımları sebebiyle Suriye Lirasının ABD doları karşısında sürekli değer kaybetmesinin yanı sıra, Suriye hükümeti bölgelerinde yakıt, temel gıda maddeleri, enerji, su, ilaç, un ve ulaşım dahil olmak üzere yaşanan krizlerin ve artan enflasyonunun ortasında geldi.
Bu krizlerin şiddetlenmesinin yanı sıra, tüm fiyatlarda halkın büyük çoğunluğunu uzun süreli bir yoksulluk durumuna iten art arda gelen artış dalgalarına tanık olunuyor. 5 kişilik bir aile, ayda 4 milyon Suriye Lirasına ihtiyaç duyuyor. Bir devlet çalışanının maaşı 150 bin lirayı geçmezken, Birleşmiş Milletler raporları da Suriyelilerin yüzde 90’ından fazlasının yoksulluk sınırının altında yaşadığını belirtiyor.
Bu durumun gölgesinde, salonlarda ve mahallelerde yapılan düğünlerin önemli ölçüde azaldığına dikkat çekiliyor.
Küçük bir ayakkabı dükkanı sahibi olan 28 yaşındaki Samir, evlenmek istediğini ancak ‘yaşam koşullarının zorluğunun buna engel olduğunu’ anlatıyor. Samir Şarku’l Avsat’a “Evlilik bir evi, eşyaları, günlük ihtiyaçları karşılamayı gerektiriyor ve ben bunu yapamam. En küçük ev için aylık kira 500 bin, ucuz bir yatak odasının fiyatı 6 milyon, bir buzdolabı 4 milyon... Evi ve eşyalarını halletseniz bile masraflar çok fazla” dedi. “Şu anda bekar kalacağım ve koşullar düzelirse evleneceğim” ifadelerini de sözlerine ekledi.
Aynı kurumda çalışan Tevfik ve Sara, hayatın zorluğuna rağmen, 4 yıl önce nişanlandı sonra da cesaret edip evlendi. Çift damadın ailesiyle aynı odada kalarak ve ikinci el eşya alarak evliliklerindeki ihtiyaçlarını karşılamaya çalıştı. Tevfik Şarku’l Avsat’a “İki seçeneğimiz vardı. Ya nişanı bozar ya da riske girip evleniriz ve ikincisini seçtik ama birbirimize yardım edip hayatın zorluklarına katlanmak ve çocuk yetiştirmenin yüksek maliyeti nedeniyle sadece bir çocukla yetinmek konusunda anlaştık” dedi.
Tevfik ve Sara’nın durumunun aksine birçok ilişki, evlilik masraflarını ve geçim ihtiyaçlarını karşılayamama nedeniyle nişanlarını bozduklarını anlattı. Buthaina, Şarku’l Avsat’a iki yıl süren nişanı boyunca nişanlısından ‘makul mobilyalarla küçük bir daire’ tutma sözü aldığını, ancak nişanlısının bunu yapmadığını ve ayrıldıklarını söyledi.
Diğer yandan mehir değerinin yüksek olması ve bazı ailelerin yaşam koşullarını dikkate almayan istekler sunması da, genç erkeklerin evlenme konusunda isteksiz olmasına neden oluyor. Mahmud adlı bir genç, Şarku’l Avsat’a komşularının kızına evlenme teklif ettiğini ancak istediklerine şaşırdığını ve ‘Suriye'de değil de başka bir dünyada yaşıyorlarmış gibi’ olduklarını anlattı. Mahmud “Kızları için mehir olarak 20 altının yanı sıra giyecek, nezih bir daire ve güzel mobilyalar için 10 milyon lira istediler. Durumumun iyi olduğu doğru ancak bu talepleri karşılayamam” dedi.
Şarku’l Avsat’a konuşan bir sosyal araştırmacı, evlilik oranlarındaki düşüşü başta yoksulluk olmak üzere çeşitli nedenlere bağladı. Bu bağlamda “Maaşlar ile hayatın gereklilikleri arasında çok derin bir uçurum var ve ailelerin büyük çoğunluğunu bu yoksulluk durumuna sokan da bu. Bu durum evlenmek isteyen genç erkekler için büyük bir engel teşkil ediyor. Çünkü evlilik için yapılacak masraflar artık yüzbinlerce lira değil, yüz milyonları buluyor. Bunlar bir gencin aylık maaşı bir milyonu iki milyonu bulsa bile karşılayamayacağı meblağlar. Bir gecekondu mahallesindeki mütevazi bir dairenin fiyatı yarım milyarı buluyor. Evlendikten sonraki hayat masrafları buna dahil değil” ifadelerini kullandı.
Araştırmacı, evlenme konusundaki isteksizliğin sebepleri arasında ‘mehirlerin yüksekliği ve başarısızlık korkusunun’ da olduğunu açıklıyor. Çoğu gencin daha iyi bir gelecek arayışıyla göç etmeyi düşünmesinin yanı sıra, hayat zorluğu nedeniyle birkaç aylık evlilikten sonra erken boşanma oranlarındaki artışa da dikkat çekti.
Geçen yıl yayınlanan raporlarda, Suriye Sosyal İşler Bakanlığı’ndaki bir kaynağın, 30 yaşın üzerindeki yaklaşık 3 milyon bekar Suriyeli genç kızla birlikte, bekar kadın oranının yüzde 70’e yükseldiğini söylediği aktarıldı. Kaynak, bunun nedenlerini ‘savaş, göç, yoksulluk ve maliyetler’ olarak nitelendirdi.
Şam’da bir hakim olan Halid Cundiye, geçen yıl Mayıs ayında yerel bir radyoya Şam’da kaydedilen boşanma oranlarının son dönemde arttığını açıkladı. Bu durumu yüksek yoksulluk oranlarına bağladı. Şam’da 2020’de 30 bin evlilik ve 10 bin boşanma kaydedilirken, 2019’da 26 bin evlilik ve 9 bin 500 boşanma kaydedildiğini belirtti.
Şarkul Avsat
