Dünya üzerindeki en büyük ve en güçlü Güneş teleskobu, yıldızın yüzeyinin nefes kesici yeni görüntülerini yakaladı.

Hawaii'deki Maui Adası'nda yer alan Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu, Güneş lekelerinin karmaşık ayrıntılarını ve yıldızın atmosferindeki plazmanın hareketini yaklaşık 20 kilometreye kadar yakınlaştırarak gözlemledi.

Güneş'te manyetik kuvvetin çok yoğun olduğu ve bir miktar ısının yıldızın yüzeyine ulaşmasının engellendiği bölgelere Güneş lekesi adı veriliyor. Bu lekeler, çevresine kıyasla daha soğuk olduğu için teleskoplarda daha koyu renkte görülüyor.

Ancak yoğun manyetik alanları nedeniyle Güneş lekeleri çok aktif bölgeler. Yani buralarda sıklıkla patlamalar meydana gelebiliyor. Bu patlamalar sonucunda koronal kütle atımı (CME) adı verilen plazma fışkırması ortaya çıkıyor.

Güneş lekelerini tam olarak neyin meydana getirdiği bilinmiyor. Ancak bu lekelerin yakından gözlemlenmesi çok önemli. Zira bahsi geçen koronal kütle atımı, radyoaktif plazma parçacıklarının uzayda yol alarak Dünya'ya ulaşmasına neden oluyor.

Bu durumda parçacıklar Güneş rüzgarı adını alıyor. Dünya'yı radyoaktif uzay ortamına karşı koruyan manyetik alanla etkileşime giren Güneş rüzgarları, kuzey enlemlerinde kutup ışıklarının oluşmasını sağlarken, etkilediği bölgelerde GPS, navigasyon ve radyo iletişimini sekteye uğratabiliyor. Aynı zamanda yörüngedeki astronotların da hayatını tehlikeye atıyor.

Inouye teleskobundan gelen yeni görüntülerse Güneş lekeleriyle ilişkili birkaç yapıyı tüm incelikleriyle gözler önüne seriyor.

Örneğin görüntülerde "umbra" denen bir özellik de yer alıyor. Bunlar en ortadaki karanlık noktalar.

Umbra içinde görülen parlak yamalarsa umbral noktalar diye biliniyor.

Umbranın etrafındaki daha parlak bölgeye de penumbra adu veriliyor. Bu bölge filamentler diye de adlandırılan parlak ipliksi yapılara ev sahipliği yapıyor.
 

Görüntüde çürüyen bir Güneş lekesini bağlayan bir ışık köprüsü görülüyor. Bir Güneş lekesi çürümeye ve kaybolmaya başladığında ışık köprüleri ortaya çıkıyor (ABD Ulusal Bilim Vakfı)

Bilim insanları Inouye'den gelen etkileyici verilerin, Güneş'te meydana gelen ve gizemi henüz çözülemeyen olaylara dair ipuçları vermesini umuyor.

Teleskobun direktörü, astronom Thomas Rimmele geçen yıl yaptığı bir açıklamada, "Inouye Güneş Teleskobu gibi başka bir tesis yok" demişti:

Araştırmacılara gözlem fırsatları sağlayarak Güneş'e dair bilgimizi ilerletmek, misyonumuzun temel taşı.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org

Derleyen: Çağla Üren