Zarif, dün ve bugün

Kapsamlı Ortak Eylem Planı’nı (KOEP) imzalarken halkı temsil eden İran Dışişleri Bakanı Zarif bugün sadece Ayetullah Hamaney’i temsil ediyor

İran Dışişleri Bakanı’nın ABD’ye seyahat talebi İran’ın hala ABD’yle diyaloga dayalı diplomasi yürütme peşinde olduğunu gösteriyor (Reuters) 

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, 14 Temmuz’da Birleşmiş Milletler (BM) Ekonomik ve Sosyal Konseyinin yıllık toplantısına katılmak için New York’a gitti. 

Bundan daha üç hafta önce, Haziran başlarında, ABD Hazine Bakanlığı bir hafta içinde İran Dışişleri Bakanı’na yaptırım uygulayacağını açıklamıştı. 

Zarif’in New York ziyareti talebi, ABD-İran ilişkilerindeki gerginliğin ve krizin boyutunu saptayabilmek adına güzel bir sınavdı. 

BM her hafta ve ay irili ufaklı sayısız toplantı düzenliyor. Özellikle BM Genel Kurulu’nun Eylül’deki yıllık toplantısı önde gelen yabancı diplomatlardan oluşan trafiğin en yoğun dönemine tanıklık ediyor.  

Dolayısıyla dışişleri bakanlarının kritik konular üzerine Güvenlik Konseyi toplantılarına katılmak gibi farklı nedenlerle New York’a gitmesi görülmemiş bir durum değil. Yine de bu yıl insanların güçlenmesi ve kapsayıcılık ve eşitliğin sağlanması temasıyla toplanan BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi toplantısı İran için Zarif’in katılımını gerektiren bir siyasi öncelik değildi. 

ABD’yle İran arasındaki durumun vehameti ve İran’a uygulanan yaptırımların giderek ciddileşmesi göz önünde bulundurulduğunda, ABD’ye seyahat edebilmenin öneminin uzun süre orada yaşamış ve İran’ın BM elçisi olarak görev yapmış Zarif için gayet açık olduğunu düşünebiliriz.

Aynı şekilde, İran Dışişleri Bakanı’nın ABD’ye seyahat talebi İran’ın hala ABD’yle diyaloga dayalı diplomasi yürütme peşinde olduğunu gösteriyor.  

Bu bakımdan, Zarif’in yaygınlaşan ABD ziyaretleri İranlı yetkililerin BM zirvelerine katılma ilgilerinden ziyade ABD yetkilileriyle müzakere etme ve görüş alışverişinde bulunma imkanı sağlamaları açısından değerlendirilmeli.  

Nisanda New York’a yaptığı bir ziyarette Zarif, Demokrat Parti’nin Kaliforniya Senatörü Dianne Feinstein’la buluşma ve yemek yeme fırsatı yakaladı. 

Feinstein, Trump’ın özellikle de İran’a karşı olan dış politikasını eleştiren isimlerden. Şu anki zor durumda savaş ihtimalini engelleyip yaptırımlardaki artışı durdurarak Tahran’a destek verebilecek ABD’li siyasetçilerle iletişim kanallarını açık tutmak İran için önemli. 

Söz konusu buluşma ve yemekle ilgili Feinstein’ın ofisinden yapılan açıklamaya dayanarak Politico buluşmanın “Dışişleri Bakanlığı’na danışılarak ayarlandığını” aktardı. 

 

 

New York Times’ın 14 Temmuz’da aktardığına göre Zarif’in BM zirvesine katılmak için kullandığı vize  KOEP’in 2015’teki yıldönümünde ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun katılımıyla verilmişti. 

Pompeo, Zarif’in New York ziyaretinde kendisiyle doğrudan görüşmese de, hem senatonun hem de Temsilciler Meclisinin dış ilişkiler komitelerinden ABD Dışişleri Bakanlığı’na iki ülke arasındaki müzakere ihtimallerine dair ilk elden gözlemlerini aktaracak ve ABD Dışişleri Bakanı’na İran’ın ABD ile müzakere şartlarını ve taleplerini iletecek üyeler var. 

Diğer yandan, Zarif’in ABD’yi ziyaret talebi İran’a Amerikan siyasetçileriyle diplomatik kanalları açık tutarak Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile birlikte BM Genel Kurulu için eylülde New York’a dönebileceğinin garantisini veriyor. 

Ama Zarif’e ve ona eşlik eden heyete verilen vizeler sadece BM Genel Merkezi, ondan 6 blok uzaklıktaki İran Temsilciliği ve İran’ın BM elçisinin Beşinci Cadde’de bulunan Metropolitan Sanat Müzesi’nin karşısındaki evi arasında hareket edebilmek için geçerli. Yani İranlı diplomatlar BM Genel Merkezi’nin merkezinde olduğu, çapı yalnızca 40 kilometre olan bir alana erişebiliyor. 

ABD Dışişleri Bakanı pazar günü The Washington Post’a verdiği bir telefon röportajında “Amerikalı diplomatlar Tahran’da ortalıkta dolaşmıyor, dolayısıyla biz de İranlı diplomatların New York’ta serbestçe dolaşması için herhangi bir sebep görmüyoruz” demişti. 

Dışişleri bakanları için olan BM zirvesi gündeminde “sürdürülebilir kalkınma, toplumsal cinsiyet eşitliği, çatışma ve açlık” maddeleriyle 19 Temmuz Cuma günü toplanacak. Dolayısıyla pazartesiden cumaya kadar hem İran’ın hem de ABD’nin 40 km çapında belirlenmiş alanda dahi mevcut siyasal çıkmazdan kurtulmalarını sağlayacak bir yol bulmak için bol bol fırsatı olacak.

Fakat bir farklılık var. Obama yönetimi ve John Kerry ile müzakerelerde bulunan Zarif, İran’ın dünyayla ilişkilerinin normalleşmesi ve Batıyla bir anlaşmaya varılması için Hasan Ruhani’ye oy vermiş 20 milyondan fazla insanı temsil ediyordu. Bugün ABD’de olan ve Pompeo dahil ABD yetkilileriyle buluşabilecek Zarif ise Ayetullah Hamaney’i temsil ediyor. Bu yüzden daha fazla otoritesi olabilir - ki bu da, Trump yönetiminin göz ardı ettiği bir şey değil. 

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

https://www.independentpersian.com/node

Independent Türkçe için İngilizce'den çeviren: İrem Oral

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU