Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) tarafından hazırlanan birinci proje, reform programıyla Peşmerge'nin konumunun daha da güçlendirilmesini hedeflerken, ikinci proje ise Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi’nin yayınladığı kararnameden ilhamla Haşdi Şabi’yi orduya entegre etme talimatının Peşmerge Güçleri'ne de uygulanmasını talep ediyor.

Birinci proje: Reform programıyla Peşmerge'nin konumunun güçlendirilmesi

Bu projenin temeli Kasım 2018’de Almanya, İngiltere, İtalya ve ABD tarafından atıldı. Geçtiğimiz günlerde ise bu projenin kadrosuna yeni bir ülkenin eklenmesi gündeme geldi. Hollanda Hükümeti söz konusu ülkelerin yanında reform programına katılma talebinde bulundu.

Reform programı, Irak yasalarında ülkenin savunma mekanizması olarak meşruiyeti kabul edilen Peşmerge güçlerini yeniden organize edip profesyonel bir orduya dönüştürmeyi hedefliyor.

Hollanda’nın talebi resmi bir ağızdan dile getirildi

Hollanda’nın reform programına katılma talebi, Hollanda’nın Erbil Başkonsolosu Willem Cosijn tarafından dile getirildi.

Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) basınına konuşan Cosijn, ülkesinin reformlarda pay sahibi olma ve sürece dahil olma talebini programın temellerini atan ABD, İtalya, Almanya ve İngiltere’ye ilettiğini belirtti.

"Peşmerge'nin Geleceği" adı verilen ve 35 maddeden oluşan reform projesi Kasım 2018’de IKBY Parlamentosu’nda onaylanmıştı.

Geçtiğimiz yıllarda iki ana sebepten ötürü peşmergenin önemi arttı. Birinci neden, Irak genelindeki iç savaşların oluşturduğu istikrarsız ortamda aldığı yoğun güvenlik önlemleriyle IKBY genelinde asayişi sağlamasıdır.

Hatta IKBY ile sınırlı kalmayan bu huzur ortamının bölgedeki çoğu ülkeye de dolaylı yollardan olumlu yansımaları oldu.

İkinci neden ise IŞİD ile mücadelede Irak ordusu ve Uluslararası Koalisyon’a sunduğu güçlü destektir. Bu noktada siyasi yöneticilerin aldığı kararlara sıkı bir şekilde bağlı kalan askeri güç olarak peşmerge gösterilebilir.

Bu iki gerekçe uluslararası çevrelerin peşmergeye Ortadoğu’da istikrar açısından ciddi bir önem atfetmesini de beraberinde getirdi.

Reform programının IKBY kanadındaki takipçisi Peşmerge Bakanlığı Genel Sekreteri Cabbar Yaver, bölgede siyasi, ekonomi ve istikrarın yararına olan programın tüm maddelerini uygulamakta kararlı olduklarını vurguladı.

Peşmerge Bakanlığı bünyesindeki Kültür ve Enformasyon Kurulu Müdürü Babker Faki önceki açıklamasında, 35 maddelik programın 5 maddesini hayata geçirdiklerini ve halihazırda 12 maddenin daha uygulanması için çalışmaların sürdüğünü ifade etti. Faki ayrıca geri kalan maddelerin uygulanması için 3-5 yıla ihtiyaçları olduğunu belirtti.

Karşıt Proje

Independent Arabia’dan Rüstem Mahmud’un haberine göre, Peşmerge'nin yapısında değişiklik yapılmasını öngören ikinci proje ise Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi’nin temmuz başında yayınladığı kararnameden ilham alıyor.

Bu proje, Haşdi Şabi’nin orduya entegre edilmesi talimatının peşmergeye de tatbik edilmesini talep ediyor.

Karşıt projenin mimarı eski Irak Başbakanı ve Nasr Koalisyonu lideri Haydar el-İbadi, son yaptığı açıklamada Abdulmehdi’ye, peşmergenin de kararname kapsamına alınarak ülkenin güvenlik mekanizmasına dahil edilmesi çağrısında bulundu.

Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi’nin Temmuz başında yayınladığı kararnamede Haşdi Şabi’nin Irak Silahlı Kuvvetleri’ne entegre edilmesi ve ordu dışında silah taşıyanların ise yasadışı sayılmasını öngörüyor.

Kürt gözlemciler ise İbadi eliyle başlatılan bu kampanyanın başarıya ulaşmasına pek ihtimal vermiyor. Gözlemciler, Nasr listesinden meclise girip de koalisyonun kuruluşunda yer alan milletvekili sayısının 10’u geçmediğini, geri kalanların ise diğer partilerden katıldıkları ve ortak tavır alma noktasında birlikte hareket edemeyebileceklerine işaret ediyor.

Peşmerge'nin kısa geçmişi

Peşmerge Güçleri 90’lı yılların başında Kürt Ulusal Hareketi’nin askeri kanadı olarak, o dönem merkezi hükümete karşı mücadele veren Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) eliyle kuruldu.

Kuruluşu izleyen yıllarda peşmerge güçleri aşamalı bir şekilde belli bir aşiretin koruculuğundan bölgedeki Kürtlerin adına savaşan milli bir güce dönüştü. 1991’de merkezi hükümete karşı başlatılan ayaklanmanın başarıya ulaşmasında Peşmerge Güçleri hayati rol oynadı.

90’lı yılların ortasında Kürt çevreler arasında patlak veren iç savaşın etkileri günümüzde dahi peşmergenin örgütlenmesinde ve takip ettiği ideolojide yer yer tezahür ediyor.

Bu güçler 2003’te kurulan Peşmerge Bakanlığı çatısı altında toplansa da pratikte KDP ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) tarafları arasında bölünmüş bir yapı arz etmektedir.

Diğer taraftan Peşmerge Güçleri merkezi hükümetle ilişkilerini konumlandırmada zorluk çekiyor. Irak Anayasasında bu güçler ülke savunma mekanizmasının bir parçası olarak kabul edilerek meşruiyeti tanınsa da geçtiğimiz yıllarda iki taraf arasında birçok belirsizlik yaşandı. Merkezi hükümet peşmergeyi lağvetmeye çalışmasa da veya Kürt gözlemcilerin tabiriyle buna gücü yetmese de bu güçleri her açıdan zayıflatmak için çabalamıştır.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independentarabia.com/node/38811

Independent Türkçe için çeviren: Halil Erdoğan