Rusya'ya bağlı özerk Çeçenistan Cumhuriyeti Başkanı Ramazan Kadirov'dan önceki gün Türkiye'ye yönelik bir açıklama geldi.
Açıklamanın nedeni ise Kocaeli'nin Körfez Belediyesi tarafından geçen günlerde açılan Cevher Dudayev Parkı oldu.
Sosyal medya hesabından bir mesaj yayımlayan Kadirov, "Açıkça Cumhurbaşkanı Erdoğan'a sesleniyorum: Kararınızı verin! Ya teröristleri açıkça destekleyen bir ülke statüsü alın ya da Rusya Federasyonu ile şeffaf ve dürüst bir ilişki kurun" dedi.
Kadirov'un mesajında şu ifadeler yer aldı:
Kaçakların ve suçluların sığındığı Türkiye'de açıkça etkinlikler düzenleniyor. Binlerce insanın ölümünden sorumlu olan teröristlerin isimleri parklara veriliyor. Bizim de buna karşılık verme hakkımız var. Örneğin Grozni'de Abdullah Öcalan'ın ismini ölümsüzleştirmek çok mantıklı ve siyaseten doğru bir hamle olur.
Kadirov'un bu çıkışı şaşkınlık yarattı. Çünkü açıklamasında "terörist" olarak nitelediği Dudayev öncülüğünde başlatılan bağımsızlık savaşına bizzat babası Ahmet Kadirov'un da destek verdiği biliniyor. Kendisinin de bu bağımsızlık savaşına katıldığını ortaya koyan görüntüler bulunduğu iddia ediliyor.
Bilindiği gibi Türkiye'de hatırı sayılır bir Çeçen nüfusu var. Bunlar, ülkelerinden bahsedilirken Çeçenistan yerine Çeçenya denilmesini talep ediyor.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Cevher Dudayev'in başkanlığındaki Çeçenya'da 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmiş ancak bunun Rusya Federasyonu tarafından kabul edilmemesi ve devamında askeri müdahalesi ile 1994 Aralık ayından itibaren çetin bir savaş başlamıştı.
Cevher Dudayev'in 21 Nisan 1996'da Rus bir senatörle görüşürken telefon sinyalinin tespit edilerek Rus savaş uçağından atılan füze ile yaşamını yitirmesine karşın devam eden savaşta Çeçenler başarı göstermiş, kaybettikleri başkentleri Grozni dahil şehirleri geri almayı başarmıştı.
Bunun üzerine 31 Ağustos 1996'da taraflar arasında önce ateşkese ardından bir anlaşmaya varılmış, Rus birlikleri Çeçenya'da çekilirken bağımsız denebilecek daha gevşek bağlarla da olsa Rusya Federasyonu'na bağlı kalmaya devam etmişti.
1999 yılında başlayan ikinci savaş Çeçenler arasındaki birliği de bitirdi
Bütün bu süreçlerde bugün Türkiye'ye yönelik tepkisiyle gündeme gelen Ramazan Kadirov'un babası Ahmet Kadirov, Cevher Dudayev ile birlikte hareket etmiş, bağımsızlık fikrini savunmuştu.
1976 doğumlu olan Ramazan Kadirov'un da 1996 yılına kadar bağımsızlık yanlısı Çeçenlerle birlikte hareket ettiğini hatta savaştığını iddia eden videolar var.
Çeçenya'daki barış ise uzun sürmemiş Çeçen lider Şamil Basayev komutasındaki bir grup gücün Dağıstan'daki bağımsızlık yanlısı gruplara yardım için bu ülkeye girmesini bahane eden Rusya, bu sefer de 29 Eylül 1999'da başlayan ikinci harekatı başlattı.
Daha büyük bir kuvvetle şiddetli saldıran Rusya, Çeçenler arasındaki görüş farklılıklarını da iyi değerlendirdi.
Bir kesim Rusya yanlısı bir tutum takınırken geri kalan yerleşim yerlerinin düşmesinin ardından kırsala çekilerek direnişi sürdürdü.
Rusya yanlısı tutum takınanların arasında Kadirov'un babası Ahmet Kadirov vardı.
Kadirov, Çeçenya'da kurulan Rus yanlısı yönetimin ilk cumhurbaşkanı olarak 5 Ekim 2003'te göreve başlamış ancak bu görevi çok sürmeden 9 Mayıs 2004'te stadyumdaki bir tören sırasında bağımsızlık yanlısı Çeçenlerin düzenlendiği bombalı saldırıda yaşamını yitirmişti.
Onun ölümüyle birlikte oğlu Ramazan Kadirov, ön plana çıktı. Ramazan Kadirov, Ruslarla birlikte bağımsızlık yanlısı Çeçenlere karşı mücadeleye başladı. Bu nedenle önce 2004'te Putin tarafından "Rusya Federasyonu Kahramanı" ilan edilen Kadirov, 2007'de Rusya'ya bağlı özerk Çeçenistan Cumhuriyeti'nin başkanlığına getirildi.
Peki Kadirov, bir zamanlar kendisinin ve babasının birlikte olduğu Dudayev üzerinden Türkiye'yi neden hedef aldı?
Sorunu cevabını bulmak için Türkiye'deki Çeçen dernek yöneticilerinden aradığımız isimler de oldu. Ancak onlar polemiğe neden olabileceği kaygısıyla bu konuda görüş beyan etmek istemedi.
Kadirov'un müftü babası da Dudayev ile bağımsızlık hareketine katıldı
Kadirov'un, Dudayev ile açıklamalarının nedenini gazeteci Fehim Taştekin ile konuştuk.
Kafkasya üzerine haber ve analizlerin yer aldığı Ajans Kafkas'ın kurucu editörü ve uzun yıllar boyunca da bu ajansı yöneten Taştekin, bölgeyi en yakından bilen isimlerden biri.
Taştekin, Dudayev'in liderlik ettiği Çeçen direnişinin ilk yıllarında Çeçenler arasında görüş ayrılıkları olmakla birlikte genel olarak birlikte hareket ettiklerini belirtti.
Taştekin, Dudayev'in sağlığında Ramzan Kadirov'un babası Ahmet Kadirov'un müftü olduğunu ve bağımsızlık hareketine katıldığını hatırlattı.
Kimi kaynaklarda oğul Ramazan Kadirov'un ilk Çeçen savaşına katıldığının iddia edilmesine karşın Taştekin, bu konuda net bilgisi olmadığını söyledi.
"Öldürülen babasının intikamını almak için bilenen oğul Kadirov, Rusya ile tam işbirliği yaptı"
Dudayev'in 1996 yılında öldürülmesinin ardından Çeçenler arasında ayrışmaların başladığını kaydeden Taştekin, bu süreci şöyle anlattı:
1994-1996 savaşında yer almış bazı isimler çatışmaları sona erdiren Hasavyurt Anlaşması'ndan İslamcı bir yol tutturdu. Çeçenistan'ın İslam'a göre yönetilmesi gerektiği yönünde görüşler öne çıktı. 1996'dan itibaren bir başıboşluk oluştu. Dudayev'in yerine geçen Aslan Mashadov eski savaşçılar üzerinde tam kontrol sağlayamadı. Bu süreçte ciddi ayrışmalar yaşandı. 1999'da ikinci savaş başladığında Baba Kadirov artık farklı bir yerdeydi. Rusya'nın bütünlüğünden yanaydı ve Putin'in kurduğu Çeçen yönetiminin başına geçti. Direnişçilere göre bu kukla bir yönetimdi. Ahmet Kadirov, Çeçen direnişçiler tarafından birkaç kez hedef alındı ve 2004'te Grozni'deki stadyumda düzenlenen tören sırasında bombalı saldırıyla öldürüldü. Babasının intikamını almak için bilenen oğul Kadirov Rusya ile tam işbirliği yaptı. Rusya'nın yürüttüğü savaşı o devraldı. Fakat Çeçenler arasındaki ayrışma büyüdüğü için Kadirov çok sayıda eski bağımsızlık yanlısı savaşçı ve ismi yanına çekmeyi başardı.
"Putin, Kadirov'a çok yatırım yaptı"
Rusya yanlısı Çeçen yönetiminin başına geçen Kadirov'un sonraki süreçte de Kafkas Emirliği adlı yapılanmaya karşı sert tavrını sürdürdüğünü kaydeden Taştekin, "Putin Kadirov'a çok yatırım yaptı. Bir taraftan Çeçenya'nın Çeçenler eliyle idare edilmesine izin verdiler ki buna Çeçenizasyon diyoruz. Diğer taraftan Çeçen yönetiminin geleneksel çizgide İslamlaşma çabasına destek verildi. Grozni'de Avrupa'nın en büyük camisi yaptırıldı" dedi.
Sonraki süreçte Kadirov'un adamlarının Putin'in birçok açık veya gizli faaliyetinde silahlı güç olarak görev aldığını öne süren Taştekin, Suriye'de çatışmaların bitirildiği bölgelerde yer alan askeri polis gücü içinde de Çeçenlerin görev aldığını söyledi.
Dudayev, Çeçenlerin genelinde saygı duyulan bir isim
Peki, sağlığında babası ile Dudayev'in arası iyi iken neden şimdi Kadirov, Dudayev'in adının bir parka verilmesine bu kadar sert tepki gösterdi?
Taştekin, bu soruyu cevaplamadan önce Dudayev'in Çeçenler arasındaki konumuna ilişkin bilgi verdi.
Dudayev'in hangi görüşten olursa olsun Çeçenlerce saygı duyulan, sevilen bir isim ve eleştirilse dahi çok hedef alınmayan bir kişi olduğunu belirten Taştekin, şöyle devam etti:
Dudayev'in olmayacak bir yola girdiğini düşünenler de vardı. Rusya'nın çok güçlü bir devlet olduğunu, girilecek savaşın Çeçenleri kırabileceğini söylüyorlardı. Ancak Dudayev'i doğrudan suçlamak da doğru değil. Çünkü tarihin o kırılma anında o ana kadar gelmiş geçmiş en üst düzey Çeçen asker olarak üzerine böyle bir sorumluluk yüklendi kaçamayacağı bir görevle karşı karşıya kaldı. O yüzden Dudayev'i seçenler onu çok tartışmalı bir figür yapmadı.
Dudayev'in dönemin Rusya Devlet Başkanı Yeltsin ile görüşmeyi de kabul ettiğini ancak Rusya'nın Çeçenler üzerinden Kafkasya'ya bir ders vermek istediğini bu nedenle harekatın başladığını kaydeden Taştekin, Dudayev'in ölümünün ardından devam eden savaşın Çeçenlerin lehine gelişmesiyle bir kez daha müzakerelerin başladığını ve yapılan anlaşma ile Rusya'nın aslında Çeçenya'yı tanıdığını kaydetti.
"Kadirov'un Dudayev'e öfkesi kişisel saplantılarından da kaynaklanıyor"
Bütün bunlardan dolayı normal şartlarda Kadirov'un Dudayev'e düşman olması için bir nedenin olmadığını belirten Taştekin, "Kadirov'un bu ve buna benzer öfkeleri tamamen kişisel saplantılarından da kaynaklanıyor. Tabii biraz da Putin'in Türkiye'ye söylemek istediği ama politik ve diplomatik olarak söylemediği şeyleri söylüyor. Mesela şimdi Ukrayna ve Kırım mevzusunda Türkiye'nin çok ileri gittiğini düşünüyorlar. Şimdi Rus Dışişleri ulusal güvenliğimizi tehdit eden bir tutum izlerseniz biz de Kürt meselesi gibi Türkiye'nin etnik sorunlarına el atabiliriz minvalinde uyarılarda bulundu. Bu çok sıradışıydı. Şimdi Kadirov bunu daha ileri boyuta taşımış oldu" diye konuştu.
"Rusya, PKK'yı terör örgütü olarak kabul etmedi"
Rusya'da PKK'yi terör örgütü olarak kabul edilmediğini hatırlatan Taştekin, Kadirov'un çıkışıyla alakalı şu iddiada da bulundu:
"Türkiye, bağımsızlık yanlısı Çeçenleri, bilahare cihatçı Çeçenleri barındırdı. En fazla Türkiye'de barınabildiler, bazıları sonradan Avrupa'ya geçti. Suriye krizi sırasında da Türkiye ve Avrupa'daki Çeçenlerden savaşa katılanlar oldu. Rusya'nın Kürtlerle siyasetini belirleyen faktörlerden birisi budur. Ancak ilk kez açık bir şekilde Çeçen lideri, böyle bir tepki gösterdi."
"Kadirov'un Türkiye'ye kızgınlığı da var"
Kadirov'un Türkiye'ye kızgınlığının da olduğunu belirten Taştekin, "Kadirov hem eski direnişçilerin burada barınması hem de Türkiye'deki Çeçen ve Kafkas diasporasının tepkili olması nedeniyle Türkiye'de istediği itibarı bulamadı. Mesela Suudi Arabistan'ı ziyaret etti orada, kabul gördü. Başka İslam ülkelerine gitti kabul gördü. Ancak Rusya'nın içinde Müslüman nüfus temsil eden bir lider olarak diğer İslam ülkelerinde kabul görmesine karşın Türkiye'de kabul göremedi. O yüzden Türkiye'ye karşı biraz kızgınlığı ve hayal kırıklığı var. Sanırım bunların etkisiyle bu lafları ediyor" ifadelerini kullandı.
Ramazan Kadirov'un kendisi de Dudayev'in öncülüğündeki savaşa katılmış
Kendisi de Çeçen olan Taylan Han ise, başta Çeçenya olmak üzere Kafkasya üzerine çalışmalarıyla biliniyor.
Han, öncelikle bugün Türkiye'ye karşı çıkışıyla şaşkınlık yaratan Ramazan Kadirov'un Dudayev önderliğindeki Çeçenya'daki Rusya'ya karşı birinci bağımsızlık savaşına katıldığına dair arşivlerde yer alan videolarda görüntülerinin bulunduğunu, Kadirov'un bu görüntülerin bazılarında Basayev ve Dudayev'le göründüğünü belirtti.
Han ardından sonradan büyük düşmanlığa dönüşecek olan çelişkinin tarihçesini anlattı.
Çeçenler üçe bölündü
Kadirov'un Rusya yanlısı Çeçen yönetimini kurmasının ardından Çeçenler arasında üç yapının oluştuğunu vurgulayan Han, şöyle devam etti:
Birincisi Kadirov yönetimiydi. İkincisi şu an Londra'da yaşayan Ahmet Zakayev'in başında olduğu Çeçen İçkerya Cumhuriyeti adlı yapı. Diğeri ise Kafkas İslam Emirliği'ydi. Ancak Kafkas İslam Emirliği, liderleri Dokka Umarov'un 2013'te öldürülmesinin ardından büyük ölçüde sonlandı. Zakayev'in başında olduğu Çeçen İçkerya Cumhuriyeti, 1991 yılında kurulan Çeçenistan yönetiminin adıydı. Zakayev de Dudayev hükümetinde bakan olarak görev yaptı. Çeçen İçkerya Cumhuriyeti kendisini sürgündeki Çeçen hükümeti olarak tanıtıyor ve Avrupa'da farklı yerlerde fahri konsoloslukları var. Çeçenya'nın işgal altında olduğunu söyleyerek, cumhuriyete sahip çıkacaklarını söylüyorlar.
"Dudayev gibi Türkiye üzerinden Avrupa ile ilişkiler geliştirmek istedi ama diasporadaki Çeçenlerden kabul görmedi"
Dudayev'in sağlığında başta Necmeddin Erbakan, Alparslan Türkeş, Muhsin Yazıcıoğlu olmak üzere Türk siyasetçilerce genel kabul gördüğü ve Türkiye üzerinden Avrupa ile de ilişkiler geliştirdiğini hatırlatan Han, Kadirov'un da yine Türkiye üzerinden Avrupa ile ilişkiler geliştirmek istediğini bu amaçla Türkiye'ye ziyaret gerçekleştirdiğini, bu ziyareti sırasında İsmailağa cemaatini ziyaret ederek, popüler bir dizinin oyuncularını ülkesine davet ettiğini aktardı.
Han, Kadirov'un Rusya ve Çeçenistan dışında genel kabul görme çabalarına karşın başta Türkiye olmak üzere diasporada yaşayan Çeçenlerin buna mesafeli yaklaştığını hatırlattı.
Türkiye'de yaşayan Çeçenlerin hala Kadirov'un yönetiminin kabul ettiği bayrak yerine Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'nin bayrağını sahiplendiğini söyleyen Han, diasporadaki Çeçenler arasında istediği kabulü görmemiş olmanın da Kadirov da tepkiye neden olmuş olabileceğini kaydetti.
"Törende Çeçen İçkerya marşının söylenmesi ile bayrağının çekilmesine öfkelenmiş olabilir"
Han, son olarak Kocaeli'nin İlimtepe ilçesinde yaşayan Çeçen göçmenlerin konut sorununun çözüme kavuşturulması kapsamında Cevher Dudayev adına bir parkın da açıldığını hatırlatarak, sözlerini şöyle tamamladı
Törende Çeçen İçkerya Cumhuriyeti bayrağının da Türk bayrağı ile birlikte dalgalandı, yine Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'nin marşı okundu. Belediye başkanı da Dudayev'i hayırla yad eden bir konuşma yaptı. Resmi bir törende en büyük rakibi gördüğü Zakayev'in başında olduğu Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'ni meşrulaştırılması, Kadirov yönetiminin göz ardı edilmesi bir öfkeye neden olmuş olabilir.
© The Independentturkish
