Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamalardan sonra dün gece dövizde büyük hareketlilik yaşandı. 

Halkın varlıklarını Türk Lirası'nda tutmaları için hayata geçirileceği belirtilen "kur korumalı TL vadeli mevduat" sistemi, detayları belli olmadan bile döviz kurlarında yüzde 30'a varan kayıplar yaşandı. 

Döviz ve altın fiyatlarında dalgalanma devam ediyor. Dolar gün içerisinde 11,09 ile 14,37 arasında gidip geldi. Benzer durum euro ve altında da yaşandı.

Yapılan açıklamalarla birilerinin birikimleri yok olurken birileri de servetlerine servet kattı.

Özel bankalar da sisteme dahil edilecek mi?

Bilindiği gibi tasarruflarını vadeli Türk Lirası hesaplarında tutan kişiler, vadeleri sona erdiğinde çalıştıkları bankalardan anlaştıkları oranda faiz alıyor.

Örneğin bu oranın yüzde 12 olduğunda ve dolar kurunun hesabın açıldığı günden vade bitene kadar yüzde 56 arttığında aradaki fark hazine tarafından, yani bütçe ve vergi gelirlerinden kişiye ödenecek.

Sistemden banka hesabından vadeli mevduat bulunan tüm gerçek kişiler yeni hayata geçirilecek sistemden faydalanabilecek.

Fakat şimdilik sadece kamu bankaları sisteme dahil. Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Alpaslan Çakar'ın verdiği bilgiye göre, özel bankalar da sisteme dahil olmaya sıcak bakıyor ve yavaş yavaş sisteme girecekler.

Nas rafa mı kaldırıldı? 

Yapılanın "gizli faiz artırımı" olduğu anında dile getirildi. Bu konuda çok farklı yorumlar yapıldı.

Özellikle bunun adını ekonomist Mahfi Eğilmez net bir şekilde ortaya koydu. 

Eğilmez yaptığı paylaşımda, "Kur yüzde 40 artmış, faiz yüzde 14 ise aradaki 26 puan ödenecek. Ve bunun adı faiz olmayacak. Müthiş" ifadelerini kullandı.

Pek çok ekonomist ise Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sürekli dile getirdiği "nas"ı rafa kaldırdığını ileri sürerek böylece faizin yükselttiğini öne sürdü. 

Adına "kur korumalı TL vadeli mevduat" denilen sistem tartışılmaya devam ediyor.

Vadeli hesaplarda mevduatı olan vatandaşa kur farkı ödemesi öngörülen sistemin detayları resmi açıklamalarla daha da netleşecek. 

Esfender Korkmaz / Fotoğraf: Twitter

Ancak itirazların da ardı arkası kesilmiyor. Yeni sistemden kaynaklı risklerin kamuya ağır bir yük getireceği ifade ediliyor. 

Ekonomist Prof. Dr. Esfender Korkmaz'a göre faiz gizli şekilde artırıldı ve mevduat faizi kur artışı kadar olacak. 

Başvurulan bu yöntemin dövizi düşük seviyelerde tutamayacağını ifade eden Korkmaz, "Aslında 7 lira seviyelerinde olması gereken dolar, 18'e kadar çıktı. Çok yüksek olan kur belli bir seviyeye kadar indirildi ama yine yükselecek. Zaten hayata geçirilen uygulamayla krizin üstesinden gelmek imkansız" dedi. 

"Anayasa Mahkemesi'ne götürülürse uygulama ortadan kaldırılabilir"

"Kur korumalı TL vadeli mevduatı" uygulamasıyla bütçenin açık vermeye başlayacağına dikkati çeken Esfender Korkmaz, bunun anayasaya aykırı olduğunu dava açılması halinde ise Anayasa Mahkemesi'nin uygulamayı ortadan kaldırabilecek bir karara imza atabileceğini belirtti. 

Prof. Dr. Esfender Korkmaz, şunları söyledi:

"Anayasa kamu hizmeti verileceğine yönelik karar alınabileceğini söylüyor. Bu yapılan kamun hizmeti değil. Adam kendi "nas"ı için faiz demeden farkı bütçeden ödeyecek. Dediğim gibi bu anayasaya aykırı. Büyük olasılıkla Anayasa Mahkemesi'ne götürülürse, mahkeme uygulamayı ortadan kaldıracak bir karara imza atabilir." 

Sadi Uzunoğlu / Fotoğraf: Twitter

"Kur riskini kamu üzerine almış oldu" 

Ekonomist Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu, dün akşam saatlerinde Türkiye'de kur garantili bir sisteme geçildiğini söyledi.

Bununla dalgalı kur sisteminin farklı bir versiyonu denendiğini belirten Uzunoğlu, "Kur riski olduğu gibi kamunun üzerine yıkıldı. Yani riski kamu almış oldu" ifadelerini kullandı.

Alınan karardan sonra döviz kurlarında aşağı yönlü ciddi bir hareket yaşandığını bunun da piyasalar kapalı olmasına rağmen yapılan satıştan kaynaklandığını altını çizen Uzunoğlu, "Bir anlamda kur garantisi verildi. Yani 'döviz almayın TL'de kalın ve eğer kur TL faizinin üzerine çıkarsa aradaki farkı hazine ödeyecek' denildi. Bu da her halde şöyle olacak; kamu ve özel bankalarda birtakım hesaplar açılacak 6 aylık veya 1 yıllık, bu hesaplara parasını yatıran kişiler bu haktan yararlanacak. Bununla içerden gelen döviz talebinin bir anlamda durdurmuş olacak" değerlendirmesinde bulundu. 

Oğuz Demir / Fotoğraf: Twitter

"Hükümet, döviz kurunun toplumu zorladığını kabul etti"

Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir ise toplumun yüksek kur nedeniyle yaşamış olduğu zorlukların hükümet tarafından da artık kabul edildiğine vurgu yaptı. 

"Yapılan hamlelere insanların, yatırımcıların ve tasarruf sahiplerinin nasıl tepki vereceğini görmek gerekir" diyerek temkinli hareket edilmesi gerektiğin ifade eden Demir, "Tepkiyi görmeden ne olacağını öngörmek çok kolay değil. Ama bir güvensizlik vardı, bu hamleler güven yaratır mı? İleri günlerde görme imkanına kavuşacağız. Bunu görmeden bir şey demek çok zor" diye konuştu.