ABD ve Rusya arasında patlak veren uzay krizine NASA da dahil oldu.
NASA Başkanı Bill Nelson, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (UUİ) enkaz parçalarıyla çarpışma riski yarattığı öne sürülen uydusavar füze denemesi nedeniyle Rusya’yı kınadı.
Nelson, "Bu sorumsuz ve istikrarsızlaştırıcı eyleme öfkeliyim" diye konuştu:
Rusya'nın yalnızca UUİ’deki Amerikalı astronotları ve uluslararası ortaklarını değil, aynı zamanda kendi kozmonotlarını da tehlikeye atacağı akla gelmezdi.
Füze denemesine önceki günlerde ABD ve NATO'dan da tepki gelmişti. Rusya ise bu tepkileri "ikiyüzlülük" diye nitelemişti.
Rus yetkililer füze denemesi yapıldığını kabul etmekle beraber UUİ’yi herhangi bir şekilde tehlikeye atmadıklarını da savunmuştu.
İşte dünya gündemini meşgul eden uzay krizine dair bilinenler…
UUİ’de çarpışma paniği
Kriz, UUİ’de görevli 7 astronotun 15 Kasım Pazartesi erken saatlerde kapsüllere sığınmasıyla başladı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
ABD’li, Alman ve Rus astronotlardan oluşan mürettebata olası bir çarpışmaya hazırlanmaları için kıyafetlerini giyme ve kapsüllere sığınma talimatı verilmişti.
Bu sırada ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Rusya’nın yörüngedeki kullanılmayan bir uyduyu bir füze denemesinde vurduğunu ve patlamanın sonucunda ortaya çıkan enkaz bulutunun UUİ’yle çarpışma riski yarattığını açıkladı.
Rus haber ajansı TASS'a göre, bir Alman astronot ve üç ABD’li astronot, Elon Musk’ın UUİ’ye geçen hafta kenetlenen Dragon kapsülüne giderken, bir diğer ABD’li astronotla iki Rus kozmonot, Rusya’nın Soyuz MS-19 kapsülüne sığındı.
NASA'ya göre astronotlar UUİ’de kullanılan Eşgüdümlü Evrensel Zaman (UTC) dilimiyle sabah saat 7’de kapsüllere geçti ve burada yaklaşık iki saat bekledi.
Uydusavar füze denemesi ne anlama geliyor?
Uydusavar füze, yörüngedeki uyduları etkisiz hale getirebilen bir uzay silahı. Bu tür silahlar, uzay tabanlı nükleer saldırıların önüne geçmek için tasarlanıyor.
ABD, Rusya, Çin ve Hindistan’ın da aralarında bulunduğu az sayıda ülke, 1950’lerde geliştirilmeye başlayan bu silahlara sahip. Bu ülkelerin hepsi füzelerinin başarısını yörüngedeki kullanılmayan uydularını vurarak denedi.
Öte yandan bu denemeler, yörüngedeki giderek kötüleşen uzay enkazı sorununu daha da şiddetlendiriyor.
Son örnekte ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, Rusya’nın uydusavar denemesinin, takip edilebilir boyutta 1500’den fazla enkaz parçası yarattığını açıkladı. Bunun yanında alçak Dünya yörüngesinde yüz binlerce daha küçük, saptanamayan enkaz parçasının oluştuğu da düşünülüyor.
NASA'ya göre, şu anda Dünya yörüngesinde boyutu bir top mermisinden büyük olan 30 bine yakın çöp yer alıyor. Üstelik bunlar halihazırda kullanımda olan uzay araçlarına zarar verebilecek kadar hızlı hareket ediyor.
Uzay enkazının yörüngedeki astronotlar üzerinde yarattığı tehlike de giderek belirginleşiyor.
Mayısta UUİ’nin Canadarm2 adlı 18 metre uzunluğundaki kolu öngörülemeyen bir enkaz parçası nedeniyle delinmişti.
Çin’in 2007’de balistik bir füzeyi denemek için vurduğu ve 3 bin parçaya ayırdığı Fengyun-1C'nin kalıntısı da geçen hafta UUİ’nin manevra yapmasını gerektirmişti. Manevra sonucunda istasyon yaklaşık 1,2 kilometre yukarı çıkarılmıştı.
Rusya: UUİ’de tehlike yaratmadık
Öte yandan Rus Savunma Bakanlığı, füze denemesinin UUİ’de çarpışma tehlikesi yarattığı iddialarını reddetti.
Uydunun parçalarının istasyonun 40-60 kilometre altından geçtiğini savunan bakanlık, uzmanların bir yazılım sistemi yardımıyla gerçek verilerden hareketle hazırladığı ifade edilen bir video paylaştı.
Videoda uydunun parçalanmasıyla birlikte ortaya çıkan nesnelerin hareketi simüle edildi.
Bakanlığın açıklamasında şu ifadeler yer aldı:
İmha edilen uydunun parçaları en başından beri UUİ için herhangi bir tehdit oluşturmuyor. UUİ için 'risk oluştuğu' şeklindeki iddialar gerçeği yansıtmıyor.
Rusya’dan ABD’ye: İddialar ikiyüzlülük
ABD’nin de benzer silahlar denediğinin vurgulandığı açıklamada, ABD’nin Rusya hakkındaki iddiaları "ikiyüzlülük" diye nitelendi:
Rusya’nın, söz konusu denemeyle UUİ için tehlike oluşturduğuna yönelik ABD tarafından yapılan açıklamaları ikiyüzlülük olarak değerlendirmekteyiz. ABD kimseye bilgi vermeden insansız hava araçları da dahil olmak üzere son model ekipmanlarını yörüngede aktif olarak deniyor ve geliştiriyor. Uzayda daha önce benzer denemeler ABD, Çin ve Hindistan tarafından da gerçekleştirilmiştir.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da konuyla ilgili açıklamasında, ABD'nin uzayda silahlanma yarışını aktif şekilde tırmandırdığını ve Pentagon'un yörüngesel saldırı silahlarını test ettiğini söyledi.
Moskova'daki bir basın toplantısında konuşan Lavrov, "ABD, uzayın keşfiyle ilgili evrensel normlar geliştirme çağrısı yapıyor. Ancak nedense Washington, Rusya ve Çin'in uzayda silahlanma yarışının önlenmesini öngören bir anlaşma hazırlanması inisiyatifini görmezden geliyor" dedi.
NATO: Pervasız bir hareket
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise Rusya'nın denemesini "pervasız bir hareket" diye tanımlamış ve denemenin uzay güvenliğine zarar verici nitelikte olduğunu savunmuştu.
Stoltenberg, Avrupa Birliği (AB) Savunma Bakanları Toplantısı'na katılmadan önce yaptığı basın açıklamasında "Rusya'nın test kapsamında bir uyduyu vurması ve yok etmesi açıkçası pervasız bir hareketti" ifadelerini kullanmıştı.
Aynı zamanda Rusya'nın şu anda uyduları vurabilen yeni silah sistemleri geliştirdiğini göstermesi açısından da endişe verici.
Independent Türkçe, Space, Time, TASS, NASA, Sputnik Türkiye, Anadolu Ajansı, Habertürk
Derleyen: Çağla Üren