2020 Avrupa Futbol Şampiyonası'nda (EURO 2020) cumartesi günü oynanan Danimarka-Finlandiya maçında Christian Eriksen'in kalbinden rahatsızlanarak yerde kalmasının yankıları sürüyor.
B Grubu'ndaki ilk maçında Finlandiya ile karşılaşan Danimarka'da Eriksen, müsabakanın 41. dakikasında aniden yere yığılmıştı. Olay sonrası sahaya giren sağlık ekipleri, 29 yaşındaki futbolcuya kalp masajı yapmış ve ardından oyuncu hayata tutunmayı başarmıştı.
Tüm bunlar yaşanırken Danimarkalı oyuncuların tedavi sırasında görüntü alınmaması için Eriksen'in etrafında bir çember oluşturması ise akıllara kazınmıştı.
Yaşananların ardından hayata döndürülen ve hastaneye götürülen Eriksen'in durumunun stabil olduğu, ileri tetkikleri için hastanede tedavisine devam edeceği bildirilmişti.
Yıldız futbolcunun ani rahatsızlığı tüm dünyayı etkilerken birçok federasyon, kulüp ve sporcu, Eriksen için geçmiş olsun mesajı yayınladı.
Futbolcu da yayımladığı mesajıyla iyi olduğunu belirtti ancak bu ani rahatsızlığının sebebinin ortaya çıkartılması gerektiğini ifade etti.
Eriksen'in sahada aniden rahatsızlanması akıllara "futbola devam edebilecek mi" sorusunu getirdi.
Kadıköy Medicana Hastanesi'nden Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bengi Başer ile Türk Kardiyoloji Derneği, Aritmi Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. İlyas Atar, Danimarkalı oyuncunun rahatsızlığına neden olabilecek koşulları, oyuncunun futbol kariyeri ve bundan sonra yapılması gerekenlerle ilgili Independent Türkçe'ye açıklamalarda bulundu.
"Yapılacak ileri tetkiklerle karar verilmelidir"
Danimarka-Finlandiya maçında Christian Eriksen'in sahada yere düşmesini "ani kalp durması" olarak nitelendiren Prof. Dr. Bengi Başer, yaşanan olayın bir çok nedene bağlı olabileceğini söyledi.
"Nedeni kalp krizi de olabilir ciddi bir ritim bozukluğu da" diyen Prof. Başer, "Kovid-19 sonrası gelişmiş miyokardit nedeniyle ya da kalbin elektriksel yollarında oluşan sebebi belirsiz bir kısır döngü olabilir veya ilaç yan etkisi, elektrolit bozukluğu, altta yatan doğumsal bir patoloji de olabilir. Bunu bilmiyoruz. Öncelikle tüm bunların incelenmesi gerekir. Ancak dışarıdan söyleyebileceğimiz tek şey ani kalp durmasıdır. O nedenle yapılan masaj ve orada verilmiş muhtemel ilaçlar, elektroşok yapılmış olması geri döndürülmesini sağlamada önemlidir" diye konuştu.
"OED cihazı bulundurmak hayat kurtarır"
Eriksen'e müdahale esnasında kameralara yansıyan Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) cihazının hayati önem taşıdığına değinen Başer, şöyle devam etti:
"Burada en önemlisi kalp masajı ve sonrasında OED cihazıyla şoklayarak ritim bozukluğunu düzeltmek oldu. Mesela Ventriküler fibrilasyon dediğimiz ciddi ritim bozukluğu gelişmiş olabilir ki bu durumda saniyeler içinde müdahale gerekir. Bu cihaz sayesinde Eriksen'i hayata döndürmüş olabilirler. Bu durum pek çok mekanda insanların başına gelebilir. O nedenle alışveriş merkezleri, hava alanları, spor salonları gibi mekanlarda, bu cihazların bulunması ve çalışanlara verilecek ilk yardım eğitimleri ile burada olduğu gibi can kurtarmak mümkün olacaktır."
Oyun esnasında ambulansın olay yerine gelmesinin beklenmemesi ile ilgili yapılan eleştirilerin yersiz olduğunu dile getiren Başer, "Bu durumda saniyeler önemlidir. Dolayısıyla ambulansı bekleyene kadar olabildiğince hızlı ve ellerinin altında olan taşınabilir sistemle müdahale edilir. Benim de başıma geldi. Uçakta stent takılı, diyabeti olan Amerikalı bir iş insanını hayata döndürmüştüm. Ancak buna her zaman şansınız olmayabilir. Çünkü uçakta benzer bir OED cihazı vardı. Her havayolu bunu bulundurmasa da olduğunda saniyeler önemli oluyor. Masaj ve elektroşok cihazı yardımıyla ambulans gelene kadar hastayı kurtarmış oluyorsunuz. Nitekim Eriksen'de de böyle oldu. Orada ambulansın beklenmesi gibi bir durum söz konusu olmaz çünkü zamanla yarışıyorsunuz" değerlendirmesinde bulundu.
"Böyle ani bir rahatsızlığı aşıya bağlamak büyük bir ön yargı ve aşı karşıtlarının fırsatçılığı"
Eriksen'in ani rahatsızlığı sonrası aşı karşıtı çevrelerin durumu futbolcunun Kovid-19 aşısı olmasıyla bağdaştırmasına tepki gösteren Başer, "Bir de bu garip iddialar var. Bunlar anlamsız tepkilerdir. Böyle ani bir rahatsızlığı aşıya bağlamak son derece ön yargılı bir yaklaşımdır" dedi.
Oyuncunun daha önce iki kez Kovid-19 geçirmesini de yorumlayan Başer, şunları kaydetti:
Miyokardite bağlı olabilecek bir durum bu. Bununla ilgili birtakım çalışmalar yürütüyoruz. Kovid-19 geçirenlerde karşılaştığımız bir hastalık. Yapılan bir çalışmada Kovid-19 geçiren sporcularda yüzde 10'lar civarında izlendiği belirtildi. Hastalığın çoğu hafif geçse de miyokardit dediğimiz kalp kası iltihabı ritim bozukluklarına zemin hazırladığı için oldukça önemlidir. Pandemi sürecinde ABD'de yapılan çalışmalara göre Kovid-19 geçiren hastalarda ani ölümlerde iki-üç kat artmadan söz edilmişti. Ya da Kovid-19'a bağlı kalp krizi olabilir. Kovid-19 geçirenlerde damarlardaki plaklar damar iç yüzeyinin iltihabıyla birlikte ilerleyerek ciddi damar tıkanıklıklarına ya da kalp krizlerine zemin hazırlayabiliyor. Bu nedenle Kovid-19 kalp damar sistemi açısından oldukça önemlidir. Özellikle sporla uğraşanlar ve ek riskleri olanların Kovid-19 geçirdikten sonra mutlaka kalp muayenelerini yaptırmaları önemli.
"Eriksen'in böyle bir rahatsızlıktan sonra devam etmesi riskli olabilir"
ABD'de CDC'nin Kovid-19'u orta ve ağır şiddette geçiren çocuklar için genellikle 3 ay kadar spordan uzak durmalarını tavsiye ettiğini söyleyen Başer, "Çocuklar için olanlar büyükler için de sözkonusu olabilir. Miyorkardit geçirdiyse oldukça önemli. Eriksen'e Kovid-19 sonrası MR veya kardik inceleme yapılıp bir patoloji saptandı mı onu tam bilemiyorum. Olasılıkları değerlendirerek konuşuyorum. Ancak profesyonel sporcularda miyokardit varlığı önemle ve ileri tetkiklerle araştırılarak emin olduktan sonra spora devam kararı alınmalı" ifadelerini kullandı.
Eriksen'in bundan sonraki yaşantısında futbola devam edip edemeyeceği ile ilgili de konuşan Başer, "Böyle bir rahatsızlıktan sonra ileri tetkiklerle devam kararı verilmelidir" diye konuştu.
Bu hastalıkta sadece sporcularda değil herkes için benzer risklerin söz konusu olduğunu dile getiren Başer, şu uyarıyı yaptı:
Ağır efor kalbin ritmini arttırdığı için kat kat zorlamış oluyorsunuz, oksijen ihtiyacını artırıyorsunuz ve dolayısıyla damarda ciddi darlık varsa, bir kriz geçirebiliyorsunuz. Ya da eforla tetiklenen ritim bozuklukları varsa onlar ortaya çıkabiliyor. O yüzden böyle bir öyküde asla ağır spora izin vermemek gerekir. Sporcuların düzenli kardiyak kontrolleri oluyor ancak Kovid-19 geçirmiş ağır spor yapanlarda önce kardiyak muayene, en ufak bir şüphe varsa kardiyak MR'larının çekilmesini doğru buluyorum. Kovid-19 geçirenler risk grubundaysa, ağır spor yapıyorsa, ileri yaş grubunda ve ek hastalıkları varsa mutlaka kardiyak muayenelerini yaptırmaları riskleri bertaraf etmek adına çok önemlidir.
"İki kez Kovid-19'a yakalanan sporcunun yakın takipte kalması gerekiyor"
Eriksen'in yerde kaldığı pozisyonla ilgili görüşlerini aktaran Prof. Dr. İlyas Atar, yaşananlarla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı:
Sporcu bayıldı ve ardından kalp masajına başlandı. Orada ne yapıldığını çok net değerlendiremiyoruz ancak sporcuya OED (Otomatik Eksternal Defibrilatör) ile şok verdiler gibi gözüküyor. Bu cihazı artık uçaklar, havaalanları, spor alanları, AVM-marketler gibi birçok alanda bulunduruyoruz. OED'ye bağlandığında otomatik olarak ritmi tanıyor. Bu ritim normal mi yoksa kalp durması hali mi? Durma (Ventriküler fibrilasyon-taşikardi) saptanırsa otomatik şok vererek futbolcunun kendine gelmesini sağlıyor. Muhtemelen öyle bir an yaşandı gibi görünüyor. Şok verildi, futbolcunun bilinci döndü, ritim düzeldi ve hastaneye kaldırıldı gibi görünüyor.
"Sporcularda bu tip rahatsızlıkların en sık görülme sebebi kalp-damar problemleri"
Atar, futbolcularda veya atletlerde ani kalp durması veya ani kalp ölümünün çok sık görünen bir durum olmadığını belirterek, "Futbolcularda olunca daha çok göz önünde oluyor ve biliniyor. En sık sebep nedir, bu neden olmuştur sorusunun cevabını kesin tanıyı koymadan bir şey söylemek mümkün değil. Ancak sporcularda bu tip rahatsızlıkların en sık görülme sebebi kalp-damar problemleri oluyor. Ya kalp-damar darlığı tıkanıklığı veya kalp damarlarının anomalileri dediğimiz tek damardan tüm damarlara çıkması gibi veya damarın akciğerden damarının arkasından geçmesi gibi durumlarda oluyor. Onun dışında sporcularda kardiyomiyopatiler dediğimiz kalp kası hastalıkları olabiliyor. Kalp kasının zayıfladığı, yerini yağ-fibröz dokusunun aldığı veya kalp kasının aşırı kalınlaşıp kalbin beslenmesini bozduğu genetik hastalıklar oluyor. O da sebep olmuş olabilir. Bir diğer grup ritim bozukluklarına sebep olan genetik aritmik sendromlar dediğimiz sporcularda ani ölümlere neden olan sendromlar var. En sık sebepler bunlar" görüşünü paylaştı.
Kovid-19 sonrası maç takviminin sıkışık olmasının sporcu sağlığını olumsuz etkilediği ve Eriksen'in de buna bağlı olarak kalp problemi yaşadığı iddia edilmişti.
Atar, Eriksen'in yaşadığı sorunu direkt takvim yoğunluğuna bağlamanın çok iddialı bir sonuç olacağını belirterek, şöyle konuştu:
Kondisyonlu bir sporcu çok fazla maça çıktı diye ani kalp rahatsızlığı yaşar mı? Hayır, çok beklenen bir şey değil! Ama zeminde bir kalp hastalığı varsa çok maça çıkmak bu olasılığı artırır. Zeminde sağlam bir insan için çok fazla maça çıkmak, yoğun tempoda spor yapmak bu riski artırmaz.
"İki kez Kovid-19'a yakalanan sporcunun yakın takipte kalması gerekiyor"
Eriksen'in daha önce iki kez Kovid-19 geçirdiğini hatırlatan Atar, bu nedenle oyuncunun daha rölantide kalması ve daha iyi takip edilmesi gerektiğine vurgu yaparak, sözlerini şöyle sürdürdü:
Sporcularda veya futbolcularda çok nadiren Kovid-19 sonrası miyokardit dediğimiz kalp sorunu oluyor. Kovid-19'un bunları artırdığına yönelik elimizde şu anda çok fazla veri yok. Kimse bilerek çıkabilir veya çıkamaz diyecek kadar bilgi sahibi değil. Yorum yapacak olursam, sporcunun ayrıntılı değerlendirildiğini, kalp MR'ının yapıldığını ve bir şey bulunmadığını düşünüyorum. Böyle bir sporcuda EKG, kalp Ekokardiyografisi, kalp MR'ı çekip bir kalp kası iltihabı olmadığına emin olduktan sonra izin vermek gerekir ki spor hekimi bunu yapmıştır diye düşünüyorum. O yüzden Kovid-19'la ilgili midir dersem spekülasyon yapmış olurum. Çok net bir ilişki kurmanın çok iddialı olduğunu düşünüyorum ancak bir sporcu iki kez Kovid-19'a yakalanmışsa ciddi testlerin ardından spor yapmasına izin verilmeli diye düşünüyorum.
"Hasta ani kalp ölümü yaşayıp sonrasında canlandırıldıysa profesyonel spor yapmasına izin vermiyorum"
Mevcut durumda hemen hemen herkesin merak ettiği, "Eriksen bundan sonra futbol oynayabilecek mi?" sorusunu Atar, öncelikli olarak Eriksen'in neden bu hale geldiğine karar verilmesi gerektiğini dile getirerek, şu yanıtı verdi:
Sporcular aslında nasıl davranmaları gerektiğini biliyor. Atletler ve sporcular için tıbbi kılavuzlarımız var. Bizler de Avrupa Kardiyoloji Derneği'nin kılavuzlarını kullanıyoruz. Yine ona bağlı kalarak kişi neden bu hale geldi, bu sebep geçici miydi yoksa kalıcı mıydı, tedavisi kesin yapıldı mı yoksa yapılmadı mı? Bunlar değerlendirildikten ve belli testlere tabi tutulduktan sonra karar vermek lazım. Ezbere konuşmak doğru olmaz. Ben kendi hekimlik pratiğimde eğer hasta ani kalp ölümü yaşadıysa ve sonrasında canlandırıldıysa profesyonel spor yapmasına izin vermiyorum. Ancak bir kalp kası iltihabı geçirdi ve 6 ay sonra testlere tabi tutuldu, her şey normal çıktı ve tamamen iyileştiyse o zaman yeniden değerlendirilebilir. Ama altta yatan bir sendrom varsa izin verilmez.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
"Dünyada her yıl 3 milyon insan ani kardiyak ölümle kaybediliyor"
Ani kardiyak ölümün çok sık karşılaşılan bir durum olduğunu ancak sporcularda görüldüğünde daha çok farkındalık yapıldığına dikkat çeken Atar, şunları kaydetti:
Dünyada her yıl 3 milyon insan ani kardiyak ölümle kaybediliyor. Bunların sadece yüzde 1-3'ü Eriksen kadar şanslı olup kurtulabiliyor. Bayılma, ailede genç yaşta ani ölüm öyküsü, 40 yaş altı birden fazla ani ölüm öyküsü olması, sık bayılma ataklarının olması durumunda şüphelenip mutlaka doktora gitmek gerekiyor. Bu ailelerde genetik bir sendrom olabiliyor. Önceden tanı koymak, tedaviyi ve sorunları engelleyebiliyor.
"İlkyardım eğitimi almak çok ciddi hayat kurtarabilir"
Eriksen'e sahada ilk müdahale eden ve arkadaşının dilini çıkartarak geri kaçmasına engel olan takım kaptanı Simon Kjaer'in yaptığı müdahalenin de önemine değinen Atar, ilk yardım eğitiminin önemine vurgu yaparak sözlerini noktaladı:
İlkyardım eğitimini belli insanların mutlaka alması gerekiyor. Özellikle sporcu antrenörlerinin. Alışveriş merkezleri ve havaalanları gibi çok insanların olduğu yerlerdeki çalışanların mutlaka eğitim alması gerekiyor. Sağlık çalışanları bu eğitimi zaten alıyor. İlkyardım eğitimi almak çok ciddi hayat kurtarabiliyor. Kalabalıkla birlikte olan idareci, yönetici veya çalışan kesimin ilkyardım eğitimi alması çok büyük önem taşıyor. Hastaya biz ulaşıncaya kadar yapılan ilk müdahale hayat kurtarıcı olabiliyor ya da biz geldiğimizde hastanın en azından beyin hasarı görmemesini sağlıyor. O yüzden ilkyardım çok önemli.
© The Independentturkish
