Çarlık Rusyası'nın, stratejik açıdan önemli gördüğü Kafkaslardan Çerkes halkını sürgüne göndermesinin üzerinden 157 yıl geçti.

Kuzey Kafkasya'yı ele geçirme amacıyla 1556'dan itibaren başlattığı Kafkas-Rus Çarlığı savaşı 308 yıl sürdü.

21 Mayıs 1864'ten itibaren Çerkes toplulukları başta Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere dünyanın çeşitli bölgelerine sürgün edildi.

Resmi olmayan rakamlara göre 1,5 milyona yakın Çerkes bir ay içinde sürgüne tabi tutulurken, yol şartları, salgın hastalıklar, açlık gibi nedenlerden dolayı yaklaşık 500 bin Çerkes hayatını kaybetti.

Büyük sürgün çeşitli etkinliklerle anılıyor

Çerkes sürgününün 157. Yılı, dünyanın farklı ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’deki Çerkes diasporası tarafından da çeşitli etkinliklerle anılıyor.

Pandemi nedeniyle kitlesel eylemlerin yerini bu yıl yapılan anmalarda online etkinlikler ağırlık kazandı.

KAFFED’den 21 Mayıs konferans serisi

Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED) 21 Mayıs 1864'ün yıldönümünde, 21-22 Mayıs tarihlerinde düzenlediği çevrimiçi 21 Mayıs Konferanslarında Osmanlı ve Kafkasya tarihi çalışmalarıyla tanınan Cahit Aslan, İlber Ortaylı, Ayşe Hür ve Irma Kreiten konuşmacı olacak. Etkinlikler KAFFED’in resmi sosyal medya hesaplarından canlı olarak yayınlanacak.

Çerkes gençlerinden açıklama: Sürgünün ve soykırımın getirdiği acıları unutturmamaya hiç olmadığı kadar kararlıyız

Büyük sürgünün 157. Yılında bir açıklama yapan Çerkes Gençleri, 1864 Çerkes Soykırımı üzerinden 157 yıl geçmesine rağmen Türkiye başta olmak üzere, Ürdün, Suriye, İsrail, Mısır, Almanya ve ABD gibi yirmiden fazla ülkede diasporik bir halk olarak yaşayan Çerkesler özellikle de sosyal medya üzerinden yeni ve etkin bir kimliklenme süreci yaşadığını vurguladılar.

Çerkesler ile Çarlık Rusya’sı arasında süren uzun ve kanlı mücadele sonunda Çerkeslerin ana yurtlarından sürgün edilişi ile biten sürecin anlatıldığı açıklamada, “Diasporadaki Çerkesler olarak artık soykırımla yüzleşmeye, sesini herkese duyurmaya, daha görünür olmaya, haklarına sahip çıkmaya, sürgünün ve soykırımın getirdiği acıları unutturmamaya hiç olmadığı kadar kararlıyız. Bizler atalarımızın yaşadığı soykırım ve sürgünü unutmadık, yaşadığımız sürgün coğrafyası başta olmak üzere tüm dünyaya bu sürgünü duyurup, gelecek nesillerimize tarihimizi taşımakta kararlıyız” ifadelerine yer verildi.

Farklı illerde anma programları

Türkiye’de Çerkeslerin yaşadığı Kayseri, Ankara, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Samsun, Düzce, Eskişehir gibi pek çok şehirde panolara asılan afişlerle Çerkes Sürgünü’nün 157. Yılına dair mesajlar verildi.

Adige Kültür Derneği yöneticileri, Kocaeli'nde sürgün edilen soydaşlarını andı.

Adige Kültür Derneği Başkanı Sedat Yenişen anma töreninde yaptığı konuşmada "Bundan 157 yıl önce Çarlık Rusya'sı atalarımızla yıllarca savaşmış, katletmiş, yakıp yıkmış ama Çerkes halkının direncini kıramamışlardı. Etiyle, dişiyle, tırnağıyla, kadınıyla, erkeğiyle, genciyle, yaşlısıyla, direndi atalarımız. Bütün dünya hayranlıkla izledi bizi. Bugün eğer dünya Çerkes'i tanıyorsa Çerkes kimliğinin dünyada bir saygınlığı varsa, bunu vatanı ve özgürlüğü için kahramanca direnen atalarımıza borçluyuz" diye konuştu.

Antallya Çerkes Derneği de Sürgünün 157.yılında katledilen atalarını andı ve onlar için denize karanfiller bıraktı.

Taksim Metrosunda sergi

Öte yandan 21Mayıs1864 Çerkes Soykırımı-Sürgünü anma programı kapsamında, Taksim Metrosu Gezi Parkı girişinde “Çerkes Sürgün İkonografisi ve Fotoğraf Sergisi” açıldı.

KAFFED, Çerkes Kültür Evi, Kafkas Çerkes Derneği ve Bağlarbaşı Kafkas Kültür Derneği’nin girişimi ile açılan sergi 28 Mayıs tarihine kadar ziyaret edilebilecek .

Siyasilerden mesajlar

Çerkes Sürgünü’nün 157. Yıldönümü, siyasi partiler, belediye başkanları ve pek çok sivil toplum kuruluşu tarafından da yayınlanan mesajlarla anıldı.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Halkların Demokratik Partisi (HDP), Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, bazı siyasi partilerin yöneticileri  ve pek çok belediye başkanı sosyal medyada yaptıkları paylaşımlarla Çerkes Sürgünü’nü andı.

Kılıçdaroğlu video mesajında, "Bu büyüğk acıyı yüreklerimizde hissediyoruz" dedi.

Meral Akşener mesajında, "Çerkes Sürgünü’nün yıl dönümünde ülkemizdeki ve dünyadaki tüm Çerkes kardeşlerimizin acılarını paylaşıyor, Vefat edenleri rahmetle anıyorum" dedi.

Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu da mesajında şunları ifade etti:

"Çerkes kardeşlerimizin, sürgün, soykırım ve yas günü olan 21 Mayıs'ın acısını 157. yılında yürekten paylaşıyorum. Bir daha bu acıların yaşanmamasını dileyerek sürgünde yitirdiğimiz Çerkes kardeşlerimizi rahmetle anıyorum"

DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, "İnsanlık tarihinin kara lekelerinden biri olan Çerkes Sürgünü’nün 157. yıl dönümünde, Çerkes kardeşlerimizin acısını yüreğimde hissediyor, hayatını kaybedenleri rahmetle anıyorum" dedi.

HDP'den mesaj: Çerkes Soykırımı tanınmalıdır

HDP Halklar ve İnançlar Komisyonundan Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Tülay Hatimoğulları, Çerkes Srügünü'nün 157. yılı vesilesiyle yaptığı açıklamada, "Çerkes Soykırımı tanınmalıdır, bu büyük insanlık suçu ile ancak bu şekilde yüzleşilebilir. Türkiye'de yaşayan Çerkeslerin adı-soyadı, dil ve kültür hakları verilmeli, değiştirilen köy isimleri iade edilmeli ve anayurtlarına dönüşleri kayıtsız şartsız, maddi-manevi olarak desteklenmelidir" dedi.

Hatimoğulları, Halkların Demokratik Partisi olarak, Çerkeslerin 157 yıldır süren adalet arayışında yanında olduklarını, Çerkes Soykırımını unutmadıklarını ve Çerkeslerin haklı taleplerinin takipçisi olmaya devam edeceklerini söyledi.

Independent Türkçe