Dünyanın en büyük elektrikli araç üreticisi Tesla'nın 2021 sonu itibarıyla ödeme şekli olarak Bitcoin kabul edeceğini açıklamasından 23 gün sonra Türkiye'de şöyle bir gelişme yaşandı: Ödemelerde kripto para kullanımını yasaklayan yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından hazırlanan yönetmeliğin gerekçesi ise şu şekilde açıklandı:
Kripto varlıklar herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi ile işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle ilgili taraflar açısından önemli riskler barındırmaktadır.
Yönetmeliğin yayımlanmasının ardından pek çok ekonomistten sert tepki gelirken, Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı ve Ekonomi Politikaları Kurulu Üyesi Cemil Ertem, konuyu Reuters'a değerlendirdi.
Kripto paraların kullanımı konusunda daha fazla düzenleme yapılacağını söyleyen Ertem, kripto paralarla alakalı daha önce herhangi bir denetim olmadığını hatırlatarak "Bu yönetmelikle ilk sınırlayıcı düzenleme, kripto paraların kullanım alanlarıyla ilgili oldu" dedi.
Merkez Bankası'nın önemli bir adım attığını belirten Cemil Ertem, "TCMB kripto paraların genel eşdeğer olma fonksiyonunu yasakladı ki bu çok yerindedir. Kripto paralar merkezi olmayan bir tasarruf aracı. Dolayısıyla Türkiye ve dünyada regülasyonlar henüz söz konusu değil ya da eksik. Dolayısıyla bu sistemlerin bir para birimi gibi kullanılması; kurumlara, bireylere telafisi mümkün olmayan hasar verebilir" değerlendirmesinde bulundu.
Karar sert tepki gösteren CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda "Yine bir gece yarısı zorbalığı, kurtulamadılar bu zihniyetten. İlla gece yarıları bir akılsızlık yapacaklar. Böyle kararlar verilmeden önce tüm paydaşlarla konuşulur. Kripto kararını kime danıştın ey iktidar? Bu konunun tüm paydaşları ile oturup, istişarelerde bulunacağım" dedi.
Ve dediği gibi tüm gün farklı paydaşlarla görüştükten sonra Türkiye'nin finansal teknoloji girişimlerine darbe vurulduğunu şu tweetle söyledi:
Tüm gün farklı paydaşlarla görüştüm. Blockchain ve kripto 1 milyar dolarlık (Unicorn) teşebbüslerimizin çıkacağı yegane alandır. Türkiye'nin
— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) April 16, 2021
finansal teknoloji girişimlerine darbe vurdular. Gençlere tahammülleri yok bunların. Yok yok yok! https://t.co/lKGwm9Tt7q
Uzun yıllar Merkez Bankası'nda ve özel sektörde görev yapan ekonomist Uğur Gürses de sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımda "Düzenlemeye yasakla giren her otorite hüsranla çıkar" dedi ve ekledi: Geçmişte de birçok örneği var. Bu tür yasaklar Fintech girişimlerini yurtdışına taşınmaya teşvik ediyor.
düzenlemeye yasakla giren her otorite hüsranla çıkar.
— Uğur Gürses (@ugurses) April 15, 2021
Geçmişte de birçok örneği var. Bu tür yasaklar Fintech girişimlerini yurtdışına taşınmaya teşvik ediyor.
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi İsmail Hakkı Polat, Twitter hesabından yaptığı açıklamada Merkez Bankası'nın bu yönetmeliği yayımlayarak şunu demeye çalıştığını söyledi:
"Siz istediğiniz kadar 'kripto para' deyin, bunlar para değildir ve ödeme amaçlı kullanamazsınız. Benim gözümde sadece (spekülatif) değer saklama amaçlı gayrimaddi bir varlıktır."
Alınan kararın kripto para alım-satım platformlarını yasaklamadığını vurgulayan Polat, "Aksine kalburüstü olanların regüle edilip buradaki iş modeline bankacılık sisteminin de katılımı sağlanacak kanaatindeyim" dedi.
Söz konusu kararla Türkiye'den çıkan bir start-up olan Digilira PAY gibi inovasyonların önüne set çekildiğini söyleyen Polat, "İnovasyon tekeli bankacılık odaklı Fintechlerle sınırlanmış oldu. Bunun olumsuz sonuçlarını uzun vadede daha net göreceğiz" dedi.
Türkiye'nin ilk kripto parası Digilira'nın yaratıcısı Türkiye'den çıkıyor
Konuyu, karardan direkt etkilenen DigiliraPay'in kurucusu Serkan Bayar ile konuştuk.
DigiliraPay'in geçmişi esasında 2017'ye kadar dayanıyor. O dönem iki akademisyen, bir dijital ajans sahibi ve bir avukatla yola çıkan Digilira Teknoloji A.Ş., "Türkiye'nin ilk kripto parası Digilira'nın yaratıcısı" şirket olarak medyada yerini almıştı.
Kripto para almak veya satmak isteyenlerin işlem yapabildiği Digilira Teknoloji A.Ş.'nin e- ticarette kripto para kullanımını mümkün kılan DigiliraPay ise Eylül 2020'de yatırım alarak 2 milyon lira sermaye ile kuruldu.
Bu ay sonunda otellerde kripto para ile ödeme dönemini başlatmayı planlayan Eskişehir merkezli şirket, şimdi ise 30 Nisan'a kadar Türkiye'deki faaliyetlerini durdurmak zorunda.
"Merkezi yurtdışına taşımak zorunda kalabiliriz"
Konuyla ilgili hiçbir paydaştan görüş alınmadan bu kararın alınmasının kendilerini üzdüğünü söyleyen Serkan Bayar, Malta ya da Estonya'da bir şirket kurarak faaliyetlerine devam etmek durumunda kalacaklarını söylüyor.
"İlk defa kanunla değil, yönetmelikle tanımlandı"
Bayar'a göre kripto varlıklar ilk defa bu yönetmelikle tanımlanmış oldu. Ancak sorun yönetmelikten önce herhangi bir kanunun çıkmamış olması.
"Önce bir kanunla tanımlanıp daha sonra yönetmeliklerle bunun çerçevesinin belirlenmesi gerekiyordu" diyor 35 yaşındaki girişimci.
"Ödemelerde kimlik onayı şartı var, her işlem sonsuza dek kayıt altında"
DigiliraPay, kripto para sahiplerinin bu varlıklarını dijital cüzdanları içerisinde güvenle saklayabildiği, ödemelerde güncel kurlar üzerinden bu varlıkları kullanabildikleri bir sistem.
Serkan Bayar, Merkez Bankası'nın yayımladığı gerekçelere istinaden tek tek açıklıyor şirketinin çalışma yapısını.
Bunlardan ilki "kripto varlıkların anonim yapısı nedeniyle yasa dışı faaliyetlerde kullanılması" iddiası.
Bayar'ın açıklamasına göre DigiliraPay için hazırlanan altyapı, kimlik onayını şart koşuyor ve bu onay olmadan hiçbir kullanıcı kripto paralarını kullanamıyor. Online alışverişlerde mal ve hizmetin satın alındığı üye işyerlerine de kripto para ile değil doğrudan itibari parayla, yerel para birimi cinsinden ödeme yapılıyor.
TCMB'nin sunduğu gerekçelerden biri de bir denetim mekanizması olmaması.
Serkan Bayar, bir blockzincir üzerinde yapılan işlemin sonsuza kadar orada kaldığını hatırlatarak "Kullanıcılarımızın tüm transferleri blockzincire yazılıyor. Üye işyerlerine aracılık ettikleri kripto para ödemelerinden almış olduğumuz komisyonu faturalandırıyoruz. Üye işyerleri de kripto para karşılığı satmış olduğu hizmeti faturalandırıyorlar. Resmi olarak beyan ediliyor" açıklamasını yaptı.
Bir denetleme ya da incelemede bu işlemlerin karşılıklarının blockzincirde yazılı olarak durduğunu söyleyen Bayar, "Vergiden kaçınma ile ilgili alanın olmadığı bir sektördür blockzincir ödemeleri. Ona rağmen yasaklama yoluna gidildi" dedi.
"Yönetmeliği bozmayacak şekilde arkasından dolanılabilir"
Bugün çekirdek ekip dışında dokuz kişinin daha istihdam edildiği Digilira, karara itiraz ederek, konuyu mahkemeye taşınmayı da düşünüyor.
"Bundan sonra ne yapacaksanız?" sorusuna ise Serkan Bayar şu yanıtı veriyor:
Seçeneklerimiz arasında Digital PAY'i kripto paraların saklanacağı bir cüzdan olarak devam ettirmek var. Bir de yurtdışında bir şirket kurarak hizmet verme gibi bir ihtimal mevcut. Çünkü bu haliyle kalmaya devam ederse ülke içerisinde kalmamız çok mümkün değil.
Merkezi yurtdışına taşıdığımızda da belli sayının üzerinde kullanıcıya sahip olduğunuz zaman temsilci atamamız gerekecek.
Üye iş yerlerinin doğrudan kripto paralarla ödeme kabul etmesi yerine kurulan şirketin, üye işyerleri adına kripto para ödemesi kabul etmesi ve bu iş yerlerine itibari parayla para transferi yapması mümkün hale gelebilir.
Bir yönetmelik çıktıysa bu yönetmeliği bozmayacak şekilde arkasından dolanılabilir.
"Yabancı turistin parasını yerel ekonomiye kazandırabilirdik"
Digilira Teknoloji A.Ş.'nin kurucu ortaklarından Bayar, nisan ayı içerisinde açıklamayı planladıkları "otellerde kripto para ödeme dönemi"ni şöyle anlattı:
Bu sadece Türkiye'de yaşayanlara yönelik değildi. Bizim cüzdanımız global bir uygulama. Dolayısıyla dünyanın herhangi bir yerindeki insan, Türkiye'deki konaklamasını kripto para ile ödeyebilecekti.
Bu, o kişilerden aldığımız parayı yerel ekonomiye kazandırabileceğimiz anlamına geliyordu. Bunun önü kesilmiş oldu.
Otellerin de kripto para ile ödeme kabul etmesi yerine bizim yurtdışındaki şirketimizin kripto para ile otel ödemelerini kabul edip otellerden itibari para karşılığında bu odaları alması mümkün olabilir. Yani kripto para ile hizmet veren bir turizm acentesine dönüşebilir.
Her 100 kişiden neredeyse yarısı kripto para ile ödeme yapmak istiyor
Eylül ayında kurulmadan önce Eskişehir, Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya şehirlerinde 1500 kişi üzerinde bir anket yaptıklarını söyleyen Bayar, bu kişilerin neredeyse yarısının kripto varlıkları alışverişlerinde kullanmak istediğini belirtti.
Hesaplamayı yaptıkları dönemde 1,5 milyon insanın, bugün ise 3,5 milyona yakın kişinin kripto para sahibi olduğunu hatırlatan DigiliraPAY CEO'su, "3,5 milyon kripto para sahibi üzerinden hesaplama yaptığımızda en az 1,5 milyon insanın kripto paralarla ödeme yapmaya meyilli olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz" değerlendirmesini yaptı.
Bayar'ın açıklamasına göre söz konusu ödemelerin en çok kullanılmak istediği alanlar ise ulaşım, konaklama ve elektronik gibi pahada ağır olan sektörler.
Karardan bir gün önce Cumhurbaşkanlığı'ndan gelen yazı
Serkan Bayar, karardan bir öncesinde Cumhurbaşkanlığı'nın Dijital Ofisi'nden resmi bir yazı aldıklarını ve bu yazıda Fintech şirketlerinin faaliyet alanlarının tam olarak ne olduğunun sorulduğunu söyledi.
Bayar'ın açıklamasına göre Cumhurbaşkanı'na sunulmak üzere bilgi istenen yazıda birkaç seçenek vardı: Bankacılık, finans, sigorta ve blockchain ile ödemeler.
DigiliraPAY kurucusu bu durumu "Bununla ilgili bir kutucuk koyup, bu araştırmayı tamamlayıp, hemen akşamında da yasaklanması çok enteresan" sözleriyle değerlendirdi.
Dünya devleri, kripto para ile ödeme sistemlerinin peşinde
Kripto para ile ödemenin dünyada giderek yaygınlaştığını söyleyen Bayar, "Dünya bu tarafa doğru giderken bunun ülkemizde yasaklanması üzücü ve biz dünyada ilkiz. Kripto paraların kullanımını yasaklayan ülkeler oldu. Ama kripto paraların ödeme amacıyla kullanılmasını yasaklayan ilk ülke olduk" dedi.
Bu kararın çok uzun süre geçerli olacağını düşünmediğini belirten genç girişimci, "Çünkü bu önünde durulamayacak bir sistem haline geldi. Starbuckslar bitcoin ile ödeme kabul etmeye başladı. Bu tip yasaklarla resmi ve yasal olarak yapılacak işlemleri bir anda yeraltına itmiş oluyorsunuz" diye konuştu.
Dünyanın en büyük elektrikli araç üreticisi Tesla'nın ödemeleri Bitcoin ile kabul etmesinin yanı sıra 55 yıldır ödeme sistemleri üzerine faaliyet gösteren Mastercard, Ethereum blockzinciri üzerindeki Tether ile ödemelerin testlerine başladı.
New York merkezli bankacılık devi JP Morgan, Mastercard ve UBS ile birlikte Brooklyn merkezli blockchain yazılım teknolojisi şirketi ConsenSys'a 65 milyon dolarlık yatırım yaptı.
14 Nisan'da halka açılan, ABD'nin en büyük kripto para borsası Coinbase, dünyanın en geniş kripto para ödeme ağı BitPay ile çalışıyor.
"ABD'nin BitPay'i olabilirdik"
"ABD'deki BitPay, Avrupa'daki CoinPayments gibi bizde de DigiliraPAY olacaktı" diyen Bayar, sözlerini şöyle tamamlıyor:
Tabir-i caizse yastık altı kripto paraların ekonomiye kazandırılması gibi bir girişimimiz vardı.
Gittigidiyor'da alışveriş yaparken, uçak biletinizi alırken, telefon almak istediğinizde, otel konaklamanız için dönüştürme işlemleri yapmadan kripto para ile tamamlayabileceğiniz, hem satıcı hem alıcı için oldukça güvenli hizmet sunmaktı temel gayemiz.
Şimdilik bunun önüne büyük bir bariyer konuldu. İlerleyen zamanlarda bu kararın değişeceği konusunda hiçbir şüphem yok. Çünkü böyle devam etmesi mümkün değil.
Türkiye en çok kripto para sahibi olan dördüncü ülke
Almanya merkezli istatistik portalı Statista'nın verilerine göre Türkiye, tüm dünyada en fazla kripto para sahibi olan dördüncü ülke. Her 100 kişiden 16'sının "kripto param var ya da kullandm" dediği ülke, Avrupa'da ise birinci sırada.
Dünya Ekonomik Forumu'nun yayımladığı ankette birinci sırada Nijerya, iki ve üçüncü sırada Vietnam ve Filipinler yer alıyor. Listenin sonunda refah seviyesi en yüksek ülkelerden Danimarka ve Japonya'nın olması ise dikkat çeken bir detay.
Konuyla ilgili eylül ayında bir rapor hazırlayan Bilgi Teknolojileri Kurumu, 2020'de 2,4 milyon insanın kripto para sahibi olduğunu belirtmişti. 2021'in başında en büyük kripto para borsaları BtcTurk ve Paribu'da işlem hacmi günlük 1 milyar doları geçti.
Reuters'ın blockchain analiz şirketi Chainalysis'in araştırmasına dayandırdığı haberine göre Türkiye'deki işlem hacmi 1 Şubat- 24 Mart arasında 218 milyar liraya ulaştı. 2020'nin aynı döneminde bu miktar 7 milyar liraydı. Kasımda göreve gelen eski TCMB Başkanı Naci Ağbal'ın dört buçuk ay sonra görevden alındığı 20 Mart hafta sonusunda işlem hacmi tarihi rekorunu kırdı.
20-24 Mart 2020 arasında 12 milyon dolar olan işlem hacmi, 20-24 Mart 2021 tarihlerinde 2,8 milyar dolara çıktı.
© The Independentturkish
