Bilim insanları, “rüzgar ne tarafa eserse oraya doğru giden” milyonlarca deniz canlısının neden kıyıya vurduğunu anladı.
Latince ismi Velella velella olan bu denizanaları, günlerini açık denizlerde rüzgarların etkisiyle sürüklenerek geçiriyor. Bu nedenle “denizci denizanası” diye anılan canlılar, sürüklendiği yerlerde minik balıkları ve planktonları yakalıyor.
Jöle kıvamındaki üst kısmını su yüzeyinde, mavi dokunaçlarla örtülü alt kısmını ise yüzeyin altında tutan ve bilindik denizanalarının yakın akrabası olduğu bilinen bu canlılar, plajlarda görülmeleriyle de ünlü. Binlerce Velella, kıyıya doğru esen rüzgarlara kapılarak her yıl, dünyanın dört bir yanındaki plajları dolduruyor.
Washington Üniversitesi'nden profesör Julia Parrish, bu canlıların plajlarda kuruyarak öldüğünü ve cesetlerinin kumsalı bir halı gibi örttüğünü ifade ediyor.
Denizci denizanalarının yön değiştiren mevsimsel rüzgarlarla karaya vurması aslında olağan karşılanıyor. Ancak bazı durumlarda ceset sayısı, bilim insanlarını şaşırtan seviyelere ulaşıyor. Bu gibi olaylarda cesetler binlerle değil, milyonlarla ölçülüyor.
Bunun sıradışı sayının sırrını çözmek isteyen Parrish ve meslektaşları ABD'nin batı kıyılarında 20 yıl boyunca yapılan Velella gözlemlerinin bulgularını inceledi. Bulgular, Kuzey Kutup Dairesi'ndeki yüzlerce sahili kapsayan, Kıyı Gözlem ve Deniz Kuşu Araştırma Ekibi (COASST) isimli bir araştırma programından elde edilmişti.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
18 Mart'ta hakemli bilimsel dergi Marine Ecology Progress Series'de yayımlanan çalışmada araştırmacılar, yaklaşık 300 kumsalda yapılan Velella gözlemlerinin raporlarını kullandı.
Raporlar, en kitlesel ölümlerin 2015 ve 2019'a arasında, ilkbahar aylarında gerçekleştiğini gösteriyordu. Araştırmacılar, bu aralıkta ölü denizanalarının yaklaşık bin kilometrelik bir alanı kapladığını tespit etti.
Bu kitlesel ölümler, aynı zamanda "damla" diye bilinen ve denizlerde meydana gelen büyük bir sıcak dalgasıyla aynı zamana denk gelmişti.
Pasifik kıyılarındaki yüzey suları, 2013'ten itibaren daha önce kaydedilmemiş seviyelerde ısınmaya başlamıştı. Yoğun ısınma 2016'da da devam etmiş, besin zincirinin her seviyesini etkilemişti. Bu durum; deniz kuşları, dişsiz balinalar, denizaslanları ve diğer canlıların kitlesel ölümleriyle sonuçlanmıştı.
Yeni araştırmanın ardındaki bilim insanları, işte bu sıcaklık dalgasının, rüzgarlarla hareket eden denizanalarının kitlesel şekilde kıyıya vurmasında rol oynadığını düşünüyor.
Öte yandan araştırmacılara göre ısınan okyanus suları, aslında bu deniz canlılarına yarar sağlıyor. Zira damla olayı, okyanustaki yüzey sıcaklıklarını artırdıkça kuzey hamsileri gibi bazı balıkların yumurtlama mevsimleri de uzadı. Bunun sonucunda denizanaları da daha fazla yiyecek bulabildi.
Araştırma ekibi bu durumun, mevsim rüzgarlarına kapılarak kıyıya vurmasından önce denizanası nüfusunu artırdığını tahmin ediyor. Diğer bir deyişle denizanalarının sayısı arttıkça Pasifik kıyılarına vuran kitle de kalabalıklaşıyor.
Bilim insanları buradan hareketle, küresel ısınma denizlerdeki sıcaklık dalgalarını sıklaştırırken Velellaların da iklim değişikliğinin "kazananı" olabileceğini ifade ediyor. Ancak bu avantaj, kıyıya vuran cesetlerin de sayısını artırıyor.
Livescience'a konuşan Parrish, "Değişen iklim, her ekosistemde yeni kazananlar ve kaybedenler yaratır" diyor:
Korkunç olan, aslında bu değişikliği belgelememiz.
Independent Türkçe, Livescience, National Geographic
Derleyen: Çağla Üren
