Uluslararası araştırma şirketi IPSOS'un anketine katılan her 100 kişiden 58'i "Türkiye'nin en önemli sorunu ekonomi" demişti yıla başlarken.
100 yılda bir görülen bir salgın, iki deprem, karantina ve iş yeri kapatmalarla geçen 2020'nin sonuna gelindiğinde ise IPSOS'un "Koronavirüs Salgını ve Toplum Araştırması"na göre toplumun büyük çoğunluğu salgının ekonomik etkilerine dair endişe taşıyor.
Her 100 kişiden 79'u işini kaybetme korkusu yaşarken, ay sonunda faturaları ödeyebilme konusunda endişe yaşadığını belirtenlerin oranı yüzde 84.
14 ilde bin 896 katılımcıya anket uygulayan Gezici Araştırma Şirketi'ne de "Türkiye'nin en önemli sorunu ekonomi" diyenlerin oranı aralık itibarıyla yüzde 58,6.
Benzer şekilde Konsensus Araştırma Merkezi'nin de anketi katılan yaklaşık bin 500 kişiden yüzde 46'sı Türkiye'de en büyük sorunun işsizlik, yüzde 23'ü ise hayat pahalılığı olduğu söyledi.
Yani ekonomi, Türkiye'nin her zaman öncelikli gündemiydi. Pandeminin ikinci dalgasını yaşadığımız şu günlere bakıldığında, 2021'e de ekonomi konuşarak gireceğiz gibi gözüküyor.
Peki 2020'de en çok hangi konular, ekonomi gündemimiz meşgul etti?
Yıla başlarken: Elazığ depremi ve "Çin'de çıkan bir virüs"
Ocak ayının Türkiye için en önemli gündemi, Malatya'yı da etkileyen Elazığ merkezli depremdi. 25 Ocak'ta gerçekleşen ve yaklaşık 22 saniye süren 6,8 büyüklüğündeki depremde 41 kişi yaşamını yitirdi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan aynı gün yapılan açıklamada, "Deprem nedeniyle Elazığ ve Malatya'da vergi kanunlarının uygulaması bakımından 3 ay süreyle mücbir sebep ilan edildi" ifadelerine yer verildi. Her türlü vergi, ceza ve gecikme faizin ödeme süresi ile motorlu taşıtlar vergisi taksit ödeme süreleri uzatıldı.
Koronavirüs, ocak ayında yalnızca Çin'de baş göstermiş bir hastalıktı. 11 Ocak'ta yeni tip koronavirüsten ilk ölümü açıklayana Çin'de ölü sayısı ay sonuna kadar 170'e tırmandı.
ABD başta olmak üzere pek çok ülkeden Çin'e uçuşlar iptal oldu. Dünyanın en büyük petrol ithalatçısının Çin olması nedeniyle petrol fiyatları da hızla düşüş gösterdi.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 22 Ocak'ta yaptığı açıklamada "Şu an Türkiye için herhangi bir riskin söz konusu olmadığını özellikle belirtmek istiyorum" demişti.
Hatta o dönem, Çin'de yayılan koronavirüs nedeniyle Türk ürünlerine talebin arttığı yönünde haberler de çıkmıştı.
Bazı temel verilere bakıldığında ise 2019'u yüzde 13,4 işsizlikle kapatan Türkiye'nin bu oranı, ocakta yüzde 13,8 ile çıktı. Yıl sonunda tarihi rekorunu kıran dolar/TL ise tüm ocak boyunca 5 lira 95 kuruş seviyelerindeydi.
Şubat ayı: Virüs yayılıyor
Şubat ayının birinci gündemi Çin'di. Zira, şubata girildiğinde Çin'de vaka sayısı 12 bine dayanmıştı. Avustralya, Kanada, Almanya, Japonya, Singapur, ABD, Birleşik Arap Emirlikleri ve Vietnam'dan yeni vaka haberleri gelirken, virüsün baş gösterdiği Wuhan kentinde yaşayan 32'si Türk 42 kişiyi taşıyan askeri uçak da Ankara'ya dönüş yaptı.
İran ve İtalya'da vakaların baş göstermesinin ardından Türkiye, 23 Şubat'ta tedbir amaçlı olarak tüm sınır kapılarını geçici olarak kapatıldığını duyurdu Şubat sonunda İran'da yaklaşık 600 vaka, İtalya'da 650 vaka vardı. Bunun yanı sıra ABD'den de ilk koronavirüs kaynaklı ölüm gerçekleşti.
ABD'li teknoloji devi Apple'ın koronavirüs salgını nedeniyle Çin'deki tüm mağazalarını kapatması, küresel piyasalarda da aşırı paniğe neden olmuştu.
İş Bankası hisseleri 2019'da olduğu gibi 2020'de de konuşuldu
Türkiye'nin ekonomi gündeminde ise en fazla konuşulan başlık, 2019'un da gündemini hayli meşgul eden CHP'nin İş Bankası'ndaki hisseleriydi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 18 Şubat'ta başkanlık ettiği AK Parti Merkez Karar Yönetim Kurulu (MKYK) toplantısında CHP'nin İş Bankası'ndaki hisselerinin Hazine'ye devri gündeme geldi.
Basında yer alan haberlere göre AK Parti'nin Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Nurettin Canikli, devire ilişkin hazırladığı taslak konusunda sunum yamış, Erdoğan ise Canikli'ye, "Tekrar çalışın ve bir an önce getirin" talimatını vermişti.
Konuyla ilgili bir açıklama yapan İş Bankası Genel Müdürü Adnan Bali, banka çalışanları ve emeklilerinin çoğunluk hisseye sahip olduğunu, yönetim kurulunda üye sayısı itibariyle çoğunluğu oluşturduklarını söylemişti, mevzunun banka çalışanlarının mülkiyet hakkıyla değil, Atatürk paylarının kimin tarafından temsil edileceği ile ilgili olduğunu aktarmıştı.
Martta pandemi ilan edildi ve Türkiye'de ilk vaka
Dünya Sağlık Örgütü, 11 Şubat tarihinde adını "Kovid-19" (Covid-19) olarak belirlediği koronavirüsü, 11 Mart'ta "pandemi" ilan etti.
Mart, koronavirüs paniğinin küresel boyuta sıçradığı aydı. 11 Mart ise "Kara Pazartesi" olarak tarihe geçti. Zira, İngiltere'de vaka sayısının 300'e dayandığı, İtalya'da 7 bin 300'ü aştığı bugünde Almanya'da da ilk ölüm gerçekleşti. Almanya Başbakanı Angela Merkel, bugünde yaptığı basın açıklamasında ülkesinde yaşayanların yüzde 60 ila 70'inin bu virüse yakalanacağını ilan etti.
Wall Street'te borsa endeksleri, haftaya yüzde 7'lik kayıplarla başlamasının ardından işlemler 15 dakika süreyle durdu. Londra ve Frankfurt borsaları yüzde 7'nin üzerinde değer kaybetti. ABD ham petrol fiyatlarındaki yüzde 20 kayıp, 1991'deki Körfez Savaşı'ndan bu yana bir gün içinde yaşanan en büyük düşüş oldu.
Çin'de vaka sayılarının hız kesmesinin ardından, koronavirüsün ortaya çıktığı Hubei eyaletinde aylar süren sokağa çıkma yasağı kaldırıldı. Ancak bu sefer gözler, bir süre sonra salgının merkez üssü olan ABD'ye çevrildi.
Yıllardır yüzde 3-4 seviyelerinde seyreden düşük işsizlik dengesi, bir haftada 3 milyon kişinin işsizlik maaşına başvurmasıyla bozuldu. ABD Senatosu, salgın nedeniyle hazırlanan 2 trilyon dolarlık yardım paketini onayladı.
11 Mart'ta ilk vakayı ilan eden Türkiye'de ilk koronavirüs kaynaklı ölüm ise 17 Mart'ta gerçekleşti.
100 milyar liralık "Ekonomik İstikrar Kalkanı"
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 18 Mart'ta Çankaya Köşkü'nde düzenlenen "Koronavirüsle Mücadele Eşgüdüm Toplantısı"nın ardından, 100 milyar liralık "Ekonomik İstikrar Kalkanı"nı açıkladı.
Mart ayında en çok arananlar listesinde yüzde 250 artışla ilk sırada yer alan "ekonomi destek paketi" kapsamındaki bazı madddeler şunlardı:
1- Perakende, AVM, demir-çelik, otomotiv, lojistik-ulaşım, sinema-tiyatro, konaklama, yiyecek-içecek, tekstil-konfeksiyon ve etkinlik-organizasyon sektörleri için muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin nisan, mayıs ve haziran ödemeleri altışar ay ertelendi.
2- İç havayolu taşımacılığında 3 ay süreyle KDV oranı, yüzde 18'den yüzde 1'e indirildi.
3- En düşük emekli maaşı 1500 liraya yükseltildi; İhtiyaç sahibi ailelere yapılacak yardım için 2 milyar lira ayrıldı.
4- Kısa Çalışma Ödeneği'nin devreye alınacağı ve asgari ücret desteğinin devam edeceği duyuruldu.
5- Kredi Garanti Fonu limiti, 25 milyar liradan 50 milyar liraya çıkartıldı. Kredilerde öncelik, olumsuz etkilendiği için likidite ihtiyacı oluşan ve teminat açığı bulunan firmalar ile KOBİ'lere verildi.
6- İşlerinin olumsuz etkilendiğini beyan ederek talepte bulunan esnaf ve sanatkarların Halkbank'a olan kredi borçlarının, nisan, mayıs ve haziran anapara ve faiz ödemeleri 3 ay süreyle, faizsiz ertelendi.
Nisan: Ülkelerin ve petrolün çöküşü
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Bu, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra karşı karşıya kaldığımız en zorlu kriz" dediği ve yeni bir fon kurulduğunu duyurduğu koronavirüs salgını, büyük ekonomileri de çok kötü etkiledi.
İtalya'da ilk çeyrekte yüzde 4,7, Fransa yüzde 5,8, Almanya yüzde 2,2, İspanya yüzde 5,2, ABD ise yüzde 4,8 küçüldü.
Çin büyümesi 28 yıl sonra ilk kez eksiye düştü ve ülkede gayrisafi yurt içi hasıla ilk çeyrekte yıllık yüzde 6,8 geriledi. Japonya'nın daralması ise yüzde 0,6 oldu.
Dört ayda 2,5 milyon insana bulaşan, 170 binden fazla insanın yaşamına mâl olan koronavirüs salgını, 20 Nisan gecesi tarihte bir dönüm noktasına da sebep oldu. Amerikan tipi ham petrolü yüzde 300 kayıpla sıfırın altında 40 dolara kadar çekildi. Yani, yaklaşık 159 litre olan varil litre fiyatı, su fiyatından ucuz hale geldi.
Türkiye için daralma tahminleri
2019'u yıllık yüzde 0,9 büyüme ile kapatan Türkiye ise pandeminin ve iş yeri kapatmalarının en yüksek olduğu nisan ayında işsizlik oranını yüzde 12,8 olarak açıkladı. 1 Nisan'a 6 lira 70 kuruş seviyesinde giren Dolar/TL, 1 Mayıs'a 7 lira seviyesinde başladı.
2020'nin ilk çeyreğinde yüzde 4,5 büyüyen Türkiye için uluslararası kuruluşlar da büyüme tahminlerini açıklamaya başladı. Buna göre yıl sonu için Uluslararası Para Fonu (IMF) yüzde 5, HSBC yüzde 3,2, Goldman Sachs ise yüzde 5 daralma öngördü. Nisanda "Türkiye, 2020 sonunda yüzde 0,5 büyüyecek" diyen Dünya Bankası, bu tahminini haziranda yüzde 3,8 daralmaya revize etti.
Kısa Çalışma Ödeneği dönemi başladı
Türkiye'nin ekonomi gündeminde en fazla yer kaplayan konulardan biri de Kısa Çalışma Ödeneği uygulamasının başlatılmasıydı.
Başvuruları 23 Mart'ta başlatılan Kısa Çalışma Ödeneği, virüs salgını ile mücadelede geçici olarak iş yerleri kapanan çalışanlara İşsizlik Sigortası Fonu'ndan ödeniyor. 2020 Kasım ayı itibarıyla, önceki dönemden ödemesi devam edenlerle birlikte 989 bin 337 kişi için kısa çalışma ödeneğine başvuruldu ve ödeme miktarı 1 milyar 495 milyon 866 bin 866 TL oldu.
Ücretsiz izinde olanlara ödenen nakdi ücret desteği ise Nisan- Kasım 2020 döneminde 2 milyon 164 bin 688 kişiye verildi.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, 16 Nisan'da yaptığı açıklamada "Üç aylık süre boyunca, iyi niyet kurallarına uymayan haller dışında, iş veya hizmet sözleşmeleri feshedilemeyecek. Şayet olursa, her bir işçi için feshin yapıldığı tarihteki brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulayacağız" ifadelerini kullanmıştı.
Mayıs ayında gelen "Londra saldırısı" mıydı, swap kısıtlaması mı?
Google Trend verilerine göre "ekonomik kriz" verisinin yüzde 110 artışla en fazla aranan ekonomi terimi olduğu mayıs ayında en fazla konuşulan konu ise "swap kısıtlamaları"ydı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) gerekçelerini "Kovid-19 salgınının yol açtığı finansal risk artışının azaltılması ve TL kaynakların verimli şekilde, ağırlıklı olarak kamu ve özel kesimin finansman ihtiyacının giderilmesinde kullanılmasına öncelik verilmesi" diyerek açıkladığı kararlarından ilki 12 Nisan'da duyuruldu.
Buna göre Türk Lirası almak isteyen yabancı bankaların öz kaynaklarının yüzde 10'u oranında belirenmiş swap (uluslararası finans kuruluşları arasında döviz-TL değiş tokuşu) limiti yüzde 1'e çekilmişti. Bu oran, 2019'da yüzde 50'ydi.
O dönem ekonomistlerin "yabancıya swap yolu kapandı" diyerek açıkladığı bu karardan sonra, BBDK'nın 5 Mayıs tarihli duyurusu ise Türkiye'de bankaların yurt dışındaki bankalarla TL işlemlerini sınırlıyordu.
ABD ile swap anlaşması olmadı
"Türk Lirası'nın içeride kalmasını" amaçlayan bu karardan bir gün sonra ise eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, uluslararası yatırımcılarla bir telekonferansta bir araya geldi.
Dalgalı kur rejiminden çıkılmayacağını vurgulayan Albayrak, Türkiye'nin rezervlerinin "fazlasıyla yeterli" olduğunu söyleyerek "G20 ülkeleriyle birebir swap görüşmeleri yapıyoruz, birden fazla olma olasılığı yüksek" ifadelerini kullanmıştı.
Uluslararası swap yollarının kapanmasının ardından piyasanın en fazla beklediği konulardan biri Albayrak'ın bahsettiği "swap görüşmeleriydi" . O dönem piyasada en fazla konuşulan "alternatif", doların kuyusu Amerikan Merkez Bankası'ydı (Federal Reserve/Fed).
Ancak Richmond Fed Başkanı Thomas Barkin'in de açıkladığı şekilde "Amerikan Merkez Bankası'nın ‘ortak güvenin' inşa edildiği, en yüksek kredi standartlarına sahip ülkeler ile swap anlaşmaları vardı ve her ülkeyi kapsamıyordu. Son tahlilde, ABD ile Türkiye ile swap anlaşması tesis edilmedi.
7 Mayıs'ta Twitter'da #Londra etiketinin en çok konuşulan konular arasına girmesinin nedeni Anadolu Ajansı'nda yer alan "Londra merkezli finansal kuruluşların Türk lirasına saldırıları sürüyor" başlıklı haberiydi.
Anadolu Ajansı'nın isim verilmeyen bankacılık kaynaklarına dayandırdığı haberine göre Londra merkezli bazı finansal kuruluşlar, ellerinde olmayan TL ile hızlı şekilde ve yüksek miktarda döviz almışlardı.
Satın alınan döviz için Türk bankalarına olan TL yükümlülüklerini yerine getiremeyen bu finansal kuruluşlar, Merkez Bankası EFT (Elektronik Fon Transferi) sisteminin kapanış saatini uzatsa da borçlarını ödeyemediler.
Bahse konu "yükümlülükler", yabancı bankaların swap işlemlerine limit getirilmeden önce ellerinde TL yokken yurt içi bankalardan borç aldıkları TL'lerdi ve ödeyememeleri sistemin kilitlenmesinden kaynaklanıyordu.
Aynı gün Türk Lirası, dolar karşısında 7,24 lirayı geçerek tarihi rekorunu kırmıştı.
Mayıs sonundaki TOBB Ekonomi Buluşmaları'nda konuşan Bakan Albayrak, nisan-mayıs aylarında reel sektörde hareketlenmenin görüldüğünü söylemiş, "Üretim kapasitemizi iyi değerlendirirsek, ekonomide yepyeni ve kalıcı bir hikaye yazacağımız bir dönem olacak" ifadesini kullanmış ve haziran ayı ile birlikte hızlı bir toparlanma sürecine girileceğini "müjdelemişti".
Haziran ve temmuzdaki kredi kampanyaları, ikinci el otonun durdurulamaz yükselişi
Haziran ayıyla birlikte normalleşme adımları da geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 9 Haziran'daki Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı'nın ardından yaptığı açıklamada lokanta, kafe, kıraathane gibi işletmelerin kapanış saati 22.00'den 00.00'a uzatıldığını, 18 yaş altı ile ilgili kısıtlamaların kalktığını, sinema, gösteri merkezi ve tiyatro gibi alanların 1 Temmuz'dan itibaren faaliyete başlayacağını duyurdu.
Erdoğan'ın açıklamasına göre marttan hazirana kadar 3 milyondan fazla kişi kısa çalışma ve bu kapsamda yaklaşık 5 milyar lira ödeme yapıldı.
Erdoğan'ın açıklamalarından sonra kamu bankaları, Ziraat, Vakıfbank ve Halkbank, normalleşme sürecine geçiş ve sosyal hayatın canlanması için konut, binek araç ve tatil satın alacaklara yeni kredi paketleri sundu.
Buna göre sıfır konutlar için azami 12 ay ödemesiz dönemli, yüzde 0,64 faizle finansman sağlanırken, ikinci el konutlar için yine en fazla 12 ay ödemesiz döneme sahip, 15 yıl vade ve aylık yüzde 0,74 faiz oranı ile kredi verileceği duyuruldu.
İkinci el binek araç veya ticari araç satın alacak bireysel/kurumsal müşteriler için ise yüzde 0,82 faiz oranı ile taşıt kredisi duyuruldu.
Söz konusu kredi desteği ikinci el araç piyasasında tabiri caizse bir patlamaya neden oldu.
70 bin liralık aracın fiyatı 100 bin lirayı geçti
INDICATA'nın 12 Temmuz tarihli ikinci el online pazar raporuna göre satışlar Haziran 2019'a göre yüzde 48 arttı. Salgın öncesi 70 bin lira olan bir aracın fiyatı 100 bin lirayı aştı. Otomobil pazarlarında ikinci el araç bulmak güçleşirken haziran sonunda Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Şahsuvaroğlu'ndan bir açıklama geldi.
Şahsuvaroğlu, araç bulunurluğunun eylülde artmasını beklediklerini söyleyerek, "Fabrikalar, yan sanayi ve tedarik zinciri, eski hızına ancak eylül ayı ile birlikte ulaşabilir. Bu 1-2 aylık bir zaman... Bu zaman diliminden sonra istenilen aracın 1-2 ay beklenmeden bulunabileceğini öngörüyorum. Dolayısıyla sıfır araç bulunurluğu yeteri seviyeye geldikten sonra ikinci elde de bir fiyat dengelenmesi olur" şeklinde konuştu.
Rim Otomotiv İkinci El Değerleme Uzmanı Mesut Babur, Independent Türkçe için kaleme aldığı makalesinde 2020'nin ikinci çeyreğinin ikinci el oto pazarında altın yıl olduğunu söyleyerek 2020'nin ilk 11 ayında 800 bin adet sıfır araç satışı gerçekleştiğini ve yaklaşık 6 milyon ikinci el aracın el değiştirdiğini söyledi.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü verilerine göre, 1-27 Haziran 2019 tarihleri arasında ülke genelinde 6 bin 658 kredili konut satışı gerçekleştirilirken, bu yılın aynı döneminde faiz oranlarındaki düşüşün etkisiyle bu rakam 93 bin 704'e yükseldi.
Temmuz ayına gelindiğinde ise kredili konut satışı 141 bin 434 adete çıktı. Temmuz 2019'da bu sayı 13 bin 64'tü.
Temmuz ayının son gününde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk tarafından duyurulan diğer bir haber de kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarma yasağının 1 ay daha uzatılmasıydı.
Milli güreşçinin Vakıfbank'a atanması…
Ağustosa geçmeden önce eski milli güreşçi, Gençlik ve Spor Bakan Yardımcısı Hamza Yerlikaya'nın Vakıfbank Yönetim Kurulu Üyeliği'ne haziranda yapılan atamasının da gündemin üst sıralarında yer aldığını not edelim.
"Dolarla mı maaş alıyoruz?"
Lübnan'ın başkenti Beyrut'taki limana yıllar önce depolanan 2 bin 750 ton amonyum nitratın inflak etmesi ve 200'den fazla insanın yaşamını yitirmesiyle başlayan ağustos ayı, tüm dünyada 25 milyonluk koronavirüs vakası ve 850 bin ölüm ile tamamlandı.
Türkiye'nin ekonomi gündeminde en fazla konuşulan iki konusundan ilki eski Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak'ın, gazeteci Ahmet Hakan'ın bir sorusuna verdiği yanıttı.
"Tarafsız Bölge" programında Hakan'ın "Ben ekonomiden anlayan biri değilim. Dolar yükselince telaşlanıyorum. Eyvah diyorum her şey pahalanacak. Endişelenmeli miyiz?'' sorusuna Albayrak, "Dolarla mı maaş alıyorsunuz? Dolar borcunuz var mı? Dolarla bir işiniz var mı?" yanıtını verdikten sonra kurun rekabetçi olması gerektiğini savunmuştu.
İkinci konu ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 21 Ağustos'ta, Karadeniz'de bir süredir araştırma yapan Fatih gemisinin 320 milyar metreküplük doğalgaz rezervini bulduğunu açıklamasıydı.
Eylülde açıklanan Yeni Ekonomi Progamı'nın hedefleri tutar mı?
Eylül ayının en önemli gelişmesi Berat Albayrak'ın 29 Eylül'de açıkladığı 2021-2023 dönemine ilişkin enflasyon, istihdam, büyüme, ihracat, cari açık gibi temel makro göstergeleri kapsayan Yeni Ekonomi Programı'ydı (YEP).
Program, büyüme hedeflerini 2020 için iyi senaryoda yüzde 0,3 büyüme, kötü senaryoda yüzde 1,5 daralma olarak öngörüyordu. Büyüme hedefleri, 2021 için yüzde 5,8, 2022 ve 2023 için yüzde 5 olarak açıklandı.
İşsizlik hedefleri ise 2020 için yüzde 13,8, 2021 için yüzde 12,9, 2022 için de yüzde 11,8 seviyesinde belirlendi. TÜİK'in son olarak açıkladığı eylül verilerine göre işsizlik oranı yüzde 12,7.
YEP'e göre Türkiye, 2020'yi yüzde 10,5 enflasyonla kapatacak. Ancak kasım enflasyonu yüzde 14 seviyesinin üzerinde.
Yeni Ekonomi Programı sunumundan sonra gazetecilerin döviz kurlarına ilişkin sorularını yanıtlayan Albayrak, Dünya Gazetesi yazarı Hakan Güldağ'ın kur yükselişi ile ilgili sorusuna, "Kur benim için hiç önemli değil, hiç oraya bakmıyorum" yanıtını vermişti.
Ekim: İzmir depremi ve borç yapılandırmalar
Ekim ayının en önemli gelişmesi, İzmir'in Seferihisar açıklarında gerçekleşen 6,6 büyüklüğündeki depremdi. Depremde 117 kişi yaşamını yitirirken yaklaşık 15 bin insan evsiz kaldı.
Ekonomi gündeminde ise Merkez Bankası'nın eski Başkanı Murat Uysal, 2020 son enflasyon raporunu açıkladı.
Enflasyon hedefinin yüzde 8,9'dan yüzde 12,1'e çıkarıldığı rapor sunumu sonrası gazetecilerin sorularını yanıtlayan Uysal, "Mevcut makro ekonomik temellere baktığımızda Türk Lirası'nın aşırı değersiz noktada olduğunu değerlendirebiliriz" ifadesini kullandı.
Bunun yanı sıra 4 milyon kişinin 500 milyar liraya yakın vergi ve ceza borçları yapılandıracak kanun, ekimin üçüncü haftasında Meclis komisyonundan geçti.
Meclis komisyonunda kabul edilen kanun kapsamında 4 milyon kişinin 500 milyar liraya yakın vergi ve ceza borçları yapılandırılacak.
İşverenin SGK prim borçlarının yanı sıra gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi (KDV), motorlu taşıtlar vergisi (MTV), özel tüketim vergisi (ÖTV), karayolları, köprü gibi yerlerden usülsüz geçişlerde kesilen para cezaları gibi tüm idari para cezaları, öğrencilerin Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü'ne olan (KYK) borçları, Hazine alacaklarını kapsayan vergi borçları da yapılandırılacaklar arasında.
Borç yapılandırma, 10 yılda altıncı kez uygulanırken, son yapılandırmada tahsilat oranı yüzde 8'de kalmıştı.
Fransız mallarını boykot çağrısı
Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de doğalgaz aramaya başlaması, Libya'daki çift başlı yönetimde Fransa'nın General Halife Hafter'i desteklerken Türkiye'nin Fayez El Saraç hükümetinin yanında olması, Fransa Cumhurbaşkanı'nın Dağlık Karabağ'daki çatışmalarla ilgili "Türkiye'nin politikası düşüncesiz ve tehlikeli" açıklamasını yapması ile bir süredir sorunlu olan Türkiye-Fransa ilişkilerine yeni gerilim olarak "boykot çağrısı" da ekim ayında eklenmişti.
24 Ekim'deki AK Parti Kayseri 7. Olağan İl Kongresi'nde yaptığı konuşmada "Macron'un zihinsel noktada bir tedaviye ihtiyacı var" diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 26 Ekim'de Beştepe'de yaptığı konuşmada da "Buradan milletime sesleniyorum; nasıl ki Fransa'da 'Türk markalı malı satın almayın' diyorsa, sakın Fransız markalara asla iltifat etmeyin bunlardan satın almayın" ifadelerini kullanmıştı.
Kasım kıyameti: 48 saatte bir Bakanlığın ve bir TCMB Başkanlığı'nın değişmesi
Kasım ayı, ekonomideki haber akışının hemen hemen durmadığı bir ay oldu.
5 Kasım tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan kararda yapılan açıklamaya göre Türkiye Cumhuriyeti ve IMF arasında, 5 Ekim 2020'de "Somali'nin Yönetilen Hesabına ilişkin Hibe Anlaşması" imzalandı.
Anlaşma kapsamında Somali'nin IMF'ye olan vadesi gecikmiş borcu, Türkiye'nin IMF ihtiyat hesaplarında biriken paylarından 2,3 milyon Özel Çekme Hakkı (SDR) tutarında (Yaklaşık 3,3 milyon dolar) nakit hibe şeklinde ödendi.
Tarihler 7 Kasım'ı gösterdiğinde ise Resmi Gazete'de yayımlanan kararla Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal görevden alınarak yerine eski Maliye Bakanı Naci Ağbal getirildi.
6 Temmuz 2019'da yine sürpriz şekilde Murat Çetinkaya'nın görevden alınmasının ardından Merkez Bankası'nın başına geçen Murat Uysal'ın bu kurumdaki görevi, 16 ay sürdü. Ki yasa gereği Cumhurbaşkanı'nın atadığı Merkez Bankası başkanının görevi süresi en az 4 yıl.
Uysal, 1375 baz puanla görev süresi boyunca en çok faiz indirimine giden Merkez Bankası Başkanı oldu. Uysal'ın 16 aylık görev süresi boyunca Türk Lirası yüzde 46 değer kaybederken, politika faizi yüzde 24'ten yüzde 10,25'e çekildi.
Görev değişiklikleri bununla da kalmadı…
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Instagram hesabından yaptığı açıklamayla istifa ettiğini duyurdu. Ancak Bakanlık dahil başka hiçbir resmi kanaldan 24 saat kadar bir açıklama yapılmadı.
6 Kasım Cuma günü 8 lira 52 kuruş ile bugüne kadarki rekorunu kıran Dolar/TL, Albayrak'ın istifasına yönelik haberlerin basında yer almasının ardından 8 lira 36 kuruşa kadar çekildi.
İstifa metni ile ilgili ilk açıklama Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan geldi. Albayrak'ın sağlık nedeniyle görevden affını istediğini ve kabul edildiğini söyleyen Erdoğan, Albayrak'ın yerine eski Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan atandı.
Erdoğan, 13 Kasım'da AK Parti Tekirdağ 7. Olağan İl Kongresi'nde yaptığı konuşmada ise "Bakanlıklarımız ve kurumlarımız yanında ilgili tüm kesimlerle yakın diyalog ve iş birliği halinde ülkemizde ekonomide ve hukukta yeni bir reform dönemi başlatıyoruz" ifadesini kullandı.
Katar şeyhi 10 anlaşma ile döndü
Kasım ayı biterken Borsa İstanbul'un yüzde 10 hissesinin Katar'a satılması ise gündeme bomba gibi düştü.
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, "2014 yılında tesis edilen "Yüksek Stratejik Komite (YSK) mekanizması"nın altıncı görüşmesi için Ankara'daydı ve 26 Kasım'da gerçekleşen toplantıdan 10 anlaşma ile ayrıldı.
Anlaşma, Borsa İstanbul'un yüzde 10'unun, İstinye Park ve Antalya Liman İşletmeleri'nin Katar'a devredilmesi, iki ülke arasında su yönetimi alanında işbirliği, Katar'ın İstanbul Haliç Altın Boynuz Projesi'ne yapacağı potansiyel yatırım maddeleri kapsıyordu.
ABD, CAATSA yaptırımlarını aralıkta devreye soktu
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, 2 Aralık'ta yaptığı açıklamada iş dünyasına uygulanmakta olan "normalleşme desteğinin" 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatıldığını, 3 ay olan yararlanma süresinin 6 aya çıkarıldığını duyurdu.
Selçuk ayrıca, "İstihdamın korunması ve artırılması kapsamında işverenlere prim ve vergi desteğini düzenleyen İlave İstihdam Teşviki süresi 31 Aralık 2022 tarihine kadar uzatıldı" açıklamasını yaptı.
16 Aralık'ta ise ABD'nin ulusal güvenliğine "tehdit" olarak değerlendirdiği İran, Rusya ve Kuzey Kore'ye karşı yaptırımların alınmasını öngören CAATSA yasası kapsamında Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye'ye 12 maddelik bir yaptırım listesi hazırladı. Gerekçe ise Türkiye'nin Rusya'dan satın aldığı S-400 füze sistemi.
Açıklamaya göre Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir ve dört başkanlık yetkilisi yaptırım listesinde. Bunun yanı sıra ABD mali kuruluşlarından 12 aylık vadede SSB'ye 10 milyon dolardan fazla kredi tedarik edilmesi yasaklandı.
© The Independentturkish
