Tüketmenin sınırlarını 24 saat içerisinde hayli zorlayan tek gün Black Friday'den beklentiler, insanları eve kapatıp para harcamalarına engel olan pandemi yılı 2020'de, diğer yıllara kıyasla çok daha fazla.
Türkiye'de "Efsane Cuma" adıyla bilinen ve birçok alışveriş sitesinin günler öncesinden indirimlere başladığı Black Friday, bu yıl 27 Kasım 2020'de gerçekleşecek. Hemen ardından gelecek "Cyber Monday"in (Siber Pazartesi) tarihi ise 30 Kasım.
Yıllar önce ABD'de başlayan, Noel öncesi alışverişleri artıran Black Friday, her yıl kasım ayının dördüncü cuması, Şükran Günü'nden bir gün sonra gerçekleşiyor.
Black Friday'in geçmişi, Macy's mağazasının çalışanlarının 1924'te gerçekleştirdiği Şükran Günü yürüyüşüne kadar dayanıyor. "Tatil sezonun" başladığının işareti olan bu yürüyüş geleneği ABD'de hâlen devam ediyor.
ABD'nin 32'nci Başkanı Franklin Roosevelt'in 1940'ların başında Ulusal Perakendeciler Birliği'nin isteği doğrultusunda yıl sonu alışveriş sezonunu bir aydan fazla bir süreye çekmesinin ardından "Black Friday" adı, 1950'lerde ortaya çıktı.
Zira o yıllarda Philadelphia polisi Şükran Günü sonrası mağazalarda oluşan kaosu, trafiği ve turist akınını kontrol edemiyor, ekstra mesai yapmak zorunda kalıyordu.
1961'de perakende sektörünün temsilcileri Black Friday'in olumsuz algısını kırmak için bu günün adını "Büyük Cuma"ya çevirme istedi. Ancak çok başarılı olamadı. "Kara Cuma"nın "olumsuz" algısı, 1980'lerden itibaren kırılmaya başlandı. Öyle ki 2005 yılına gelindiğinde, internet üzerinden alışverişleri teşvik etmek için, Black Friday'in hemen ardından gelen "Siber Pazartesi" de sektördeki yerini aldı.
2020'de hemen her ülkede harcamalar düşecek
Birçok uluslararası araştırma şirketi, bu yılki pandemi nedeniyle, Black Friday ve Cyber Monday'de fiziki alışverişlerin düşeceğini ancak online alışverişlerin katlanacağını öngörüyor.
1985'ten bu yana strateji ve pazarlama danışmanlığı hizmeti veren Simon-Kurcher & Partners adlı şirkete göre pandemi, hemen her ülkede alışveriş harcamalarını düşürecek.
Simon-Kurcher'in 14 ülkede 11 binden fazla kişiye uyguladığı ankete göre katılımcıların hâlâ yüzde 50'den fazlası tatil alışverişi günlerinde para harcayacağını söylüyor. Ancak bu oran, geçmiş yıllarda çok daha fazlaydı. Katılımcıların yüzde 60'ından fazlası, pandeminin harcama alışkanlıklarını etkilediğini söyledi.
En yüksek bütçeyi Danimarka ayırdı
Efsane Cuma ve Siber Pazartesi'ye ayrılacak bütçe 230 dolar ile 300 dolar arası olacak. ABD'de bu miktarın 236 dolar olması bekleniyor ki, Amerikaların 2019'da ayırdığı ortalama bütçe 267 dolardı.
Simon-Kurcher'e göre Danimarka, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri bu günler için bütçesini en çok artıran ülkeler olurken Avustralya ve Yeni Zelanda en düşük bütçe ile devam edecek. Avustralya, yüzde 84 oranla Black Friday'i, Çin'den sonra (yüzde 87) en çok tanımadığını açıklayan ikinci ülke.
Tüketici tercihlerinin internet ortamına kaydığını söyleyen Simon-Kurcher'in anketine katılanlardan en fazla "online alışveriş yapacağım" diyen yüzde 70 oranla Çin'den çıktı.
Yeni Zelanda, Hollanda ve Birleşik Arap Emirlikleri, fiziki mağaza alışverişlerine devam edeceğini söylerken ABD'de online alıverişi tercih edeceklerin oranı yüzde 39.
ABD'de hem Black Friday hem Siber Pazartesi'de yapılan harcamaların 2019'daki seviyesini 6 milyar dolar daha geçerek 23 milyar dolara çıkması bekleniyor.
"Siber Pazartesi, Türkiye'de daha meşhur"
Almanya merkezli Simon-Kurcher'ın anketine göre Almanya, İspanya, Hollanda, İsveç, Birleşik Krallık ve Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki katılımcıların tamamı "Black Friday"i bildiklerini söyledi. Türkiye, Suudi Arabistan ve Çin'de ise "Siber Pazartesi" çok daha iyi biliniyor.
Simon-Kucher'in Tüketim Malları ve Perakende bölümü ortaklarından Shikha Jain, konuyla ilgili yaptığı açıklamada pandemiden en çok yara alan ülkelerde insanların gelirlerini harcamada çok daha temkinli olduğunu söyledi.
"Online harcamalar yüzde 33 artacak"
ABD'de Noel'e kadar ki 75 günlük sürede yapılacak alışverişi hesaplayan Mastercard SpendingPulse'ın verilerine göre perakende satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,4 artabilir. E-ticaret gelirlerinin ise üçte bir oranında artması bekleniyor.
Yazılım devi Adobe'nin tahminlerine göre ise tatil dönemindeki online harcamalar, geçen yıla göre yüzde 33 artarak 189 milyar dolara çıkacak. Bu artışın yüzde 55'ini akıllı telefon satışları oluşturacak.
Mastercard verilerine göre ise e-ticaretin perakende satışlardaki payının ise yüzde 14'ten (2019), 2020'de yüzde 20'ye yükselmesi bekleniyor.
Tüketicilerin fiziki mağazaları ziyaret etmekte hâlen tereddüt ettiğini söyleyen RetailNext'e göre mağaza ziyaretleri kasımın ikinci haftasında, geçen yılın aynı dönemine göre üçte bir oranında düştü.
Dünyanın en büyük perakende zinciri Walmart, Amerikalıların mağaza ziyaretlerini azalttığını belirterek para transferlerinin üçüncü çeyrekte yüzde 14 gerilediğini aktardı. Ancak toplu alışverişlerin yükseldiğini açıklayan Walmart'a göre mağaza ziyareti başına ortalama harcama 24 dolara çıktı.
2019'da Türkiye'de her 3 liralık kartlı ödemenin 1 lirası online'dı
Bankalararası Kart Merkezi'nin (BKM) verilerine göre 2019'da 29 Kasım Cuma gününe denk gelen Efsane Cuma'da 4,7 milyar lira kartlı ödeme gerçekleşirken internetten kartlı ödemeler ise 1,4 milyar lira ile rekor kırdı. Yani her 3 liralık kartlı ödemenin 1 lirası internetten yapıldı.
Geçen yılın aynı dönemiyle kıyaslandığında, 2019'da internetten kartlı ödemeler yüzde 44 oranında artış gösterirken, kartlı ödemeler içindeki internetten ödeme payı ise rekor kırarak yüzde 30 seviyesine ulaştı.
2018 yılının aynı gününe denk gelen cuma günüyle karşılaştırıldığında kartlı ödemelerde yüzde 36 artış görüldü.
2018'in Kara Cuma'sındaki artış yüzde 615
Dünyanın en büyük indirim sağlayıcı sitelerinden Picodi'nin "Kara Cuma" için oluşturduğu sitesi Black Friday Global'in verilerine göre, Türkiye'deki tüketicilerin Black Friday harcaması, hem internet hem de geleneksel mağazalarda ortalama 71 euro olarak öngörülüyor.
Bu alışveriş gününde ortalam dört ürün satın alan tüketicilerin alışverişlerinin en çok arttığı zaman aralığı 22:00 ile sabah 01:00.
Black-Friday Global tarafından 2018 yılında yapılan araştırmaya göre Türkiye'de ankete katılanların yüzde 89'u Black Friday'ın ne olduğunu bildiğini söyledi.
Tüketim çılgınlığının yaşandığı bu günde, Türkiye'deki satışlar yüzde 615 artmıştı. Bu oran, Almaya'da yüzde 2418, Birleşik Krallık'ta yüzde 1708, Güney Afrika'da yüzde 1952, Hindistan'da yüzde 828'di.
En popüler ürün giyim ve kozmetik
2018'in Black Friday haftası 19-25 Kasım aralığındaki verilere göre Türkiye'de Kara Cuma indirimlerine ilgi perşembe günü yüzde 27,1, cuma günü yüzde 27,4 artış gösterdi. Bu oran, dünya genelinde 22 Kasım 2018 Perşembe için yüzde 20,8, sonraki gün için ise yüzde 33,4'tü.
Türkiye'deki tüketicileri arasında 2018'de en popüler ürün kategorileri, giyim, ayakkabı, kozmetik ve parfümeri ve takılardı.
Satılan ürün sayısı yüzde 45 arttı
Yapay zeka destekli veri analizi çözümleri sunan dijital pazarlama platformu Related Digital'in verilerine göre 2019'da Türkiye'deki Black Friday kampanyaları, en çok satın almanın gerçekleştiği güne oranla 8 kat daha fazla satın alma getirdi.
En fazla 22-34 yaş aralığının alışveriş yaptığı bu günde markaların cirosuna en çok etki eden kategoriler giyim ve kozmetik, ev dekorasyon, cep telefonu ve aksesuarları, beyaz eşya ve küçük ev aleti, bilgisayar ve aksesuarları oldu.
Related Digital verilerine göre 2018'de 1 milyon 564 bin 960 ürün satın alınırken, 2019'da bu sayı 2 milyon 265 bin 642'ye çıktı.
Independent Türkçe
