David Klein - The Independent 

Dünya’dan yaklaşık 8 bin ışık yılı uzaklıktaki bir kara delik alışılmadık özellikleriyle bilim insanlarının ilgisini çekiyor.

V404 Cygni kara deliği 1989’da keşfedilmiş olsa da ilk kez 2015’te yörüngesindeki bir yıldızın maddesini içine çekerken 2 hafta boyunca teleskopları aydınlattığında dünyanın dikkatini çekmişti

Yıldızın tüm maddesini değil sadece bir kısmını tüketen kara delik yerçekimsel kuvvetiyle maddeye aşırı derecede ısı vererek uzayın derinliklerine parlak plazma bulutları fırlatmaya başladı.

Böyle fışkırmalar kara delikler açısından sıra dışı olmamakla birlikte, genellikle kara deliklerin kutuplarından atılma ve aynı doğrultuda gitme eğilimindedir.

Ancak bu kara delikteki plazma bulutları yakından incelendiğinde, “presesyon” diye bilinen yalpalayan bir düzende fışkırtıldıkları ortaya çıktı.

Avustralya’daki Uluslararası Radyo Astronomi Araştırmaları Merkezi’nden James Miller-Jones ve araştırma ekibi pazartesi günü Nature isimli bilimsel yayında 2015 vakasına dair gözlemlerini yayımladı. Araştırmada ekip, V404 Cygni’nin alışılmadık davranışlarını şöyle açıkladı: Kara deliğin hizası bozuk.

Alberta Üniversitesi’nden Gregory Sivakoff Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi’nden (NRAO) yaptığı bir açıklamada, “Bu sistemde gördüğümüz şeyler bizi hayrete düşürdü. Bu tamamıyla beklenmeyen bir şeydi” diyor.

Kara deliğin etrafında akresyon isminde 10 milyon kilometre genişliğinde dönen bir toplanma diski bulunuyor. Genellikle bu diskin kara deliğin kendisiyle aynı eksende dönmesi beklenir ancak fırlatılan maddenin sıra dışı dağılımı V404 Cygni için durumun böyle olmadığını gösteriyor.

Bu eksenel kaçıklık muhtemelen, kara deliği yaratan süpernova patlaması kuvvetinin yalpalamaya benzer bir dönüş yaratan Lense-Thirring olayı ya da çerçeve kayması adı verilen bir süreçle birleşmesinden kaynaklanıyor.

Miller-Jones konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Bu V404 Cygni’de gördüğümüz, hızlı presesyonu açıklayabileceğini düşündüğümüz tek mekanizma” dedi. İlk defa Albert Einstein’ın genel görelilik teorisinin bir parçası olarak öne sürdüğü çerçeve kayması, bir kara delik güçlü yer çekimsel kuvveti çevresindeki uzay zamanı bükerken aynı zamanda kendi etrafında dönüyorsa gerçekleşiyor.

Profesör Sivakoff da, “İlk kez gözlenen bu astronomik olayın keşfi kara delik ve galaksi oluşumlarının nasıl çalıştığı konusundaki kavrayışımızı derinleştirdi. Bu bize şu büyük soruyla ilgili biraz daha bilgi veriyor: Buraya nasıl geldik?” diye konuştu.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/science

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız