31 Mart 2017’de yayınlanmaya başlanan 13 Reasons Why (Ölmek için 13 Sebep) adlı dizide genç bir kızın intihar girişimi, neden hayatını sona erdirmek istediği ve geride bıraktığı 13 kayıt ile bir lisede yaşananlar ele alınıyor.
Dizi yayınlanmaya başladığından bu yana gençler üzerinde olumsuz etkilere neden olduğu yazılıp çizildi ve Netflix’e yapımı sona erdirmesi baskısı yapıldı.
Ancak ABD’li platform geri adım atmadı.
ABD’de Nisan 2017 itibarıyla 10 ila 17 yaşlarındakilerin intihar oranında yüzde 28,9’luk artış görülünce gözler bir kez daha Netflix’te yayınlanmaya başlanan diziye çevrildi.
National Institute of Mental Health (NIMH) tarafından desteklenen ve Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry'de yer alan araştırma, Nisan 2017 itibarıyla özellikle genç erkeklerdeki intihar oranlarının artış gösterdiğini ortaya koydu.
Bazı kişiler, Nisan 2017'nin dizinin başladığı tarih olmasına işaret ederek diziyi suçladı.
Ancak araştrmacılar, 13 Reasons Why adlı yapımın intihar oranlarına doğrudan etkisinin olduğunu söylemenin doğru olmadığı görüşünde.
NIMH ise medyanın gençler üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekti.
Netflix sözcüsü ise dizinin gençlere kötü örnek olduğu iddialarının çok önemli olduğunu kaydederek, gerekli hassasiyeti gösterdiklerini söylüyor.
Sorumluluk bilinciyle hareket edip her şeyi detaylı bir şekilde ele aldıklarını belirten sözcü, başka bir araştırmaya dikkat çekiyor.
University of Pennsylvania: Dizinin olumsuz etkilerinin yanı sıra olumlu etkileri de var
Sözcünün belirttiği araştırma, University of Pennsylvania tarafından gerçekleştirildi.
“13 Reasons Why” adlı yapımın gençlerdeki intihar oranını artırıp artırmadığına ilişkin düzenlenen araştırmada dizinin olumsuzluklarının yanı sıra olumlu etkisinin de olduğu savunuldu.
University of Pennsylvania’nın araştırmasında dizinin gençlerin kendisine zarar vermesi riskini azalttığı iddia edildi.
Pennsylvania’da gerçekleştirilen araştırmada 18 ila 29 yaşlarındakilere dizinin ilk iki bölümü izletildi. Bu kişilerin kendisine zarar verme ya da intihar girişiminde bulunma riskinin, diziyi hiç izlemeyenlere kıyasla daha düşük olduğu ortaya koyuldu.
ABD’de yapılan araştırmaların “13 Reasons Why” dizisinin intihar oranlarını artırdığına dair net bir veri ortaya koymadığı, şayet dizi intihar oranlarına direkt etki etse zaten yayından kaldırılırdı yorumları da yapılıyor.
2017’de dizinin yayınlanmasının ardından Washington Post’ta yer alan bir haberde ise internet ortamında “nasıl intihar edilir” ya da “kendinizi nasıl öldürürsünüz” gibi aramaların arttığı, bu artışta dizinin etkili olduğu öne sürüldü.
Birden bire böylesine bir artışın gerçekleşmesi normal karşılanmazken, “13 Reasons Why” adlı dizi eleştiri oklarının hedefinde yer aldı.
Netflix'ten açıklama
O dönem Netflix’ten yapılan açıklamada ise bu dizinin tartışma yaratacağını bildikleri ve zor bir konunun ele alındığı kaydedildi:
“Bu durum bunu doğrulayan, ilginç, yarı deneysel bir çalışma. İkinci sezona hazırlanırken daha fazla araştırma yapacak ve daha büyük sorumluluklar alacağız.“
Aralarında psikolog ve eğitmenlerin de bulunduğu pek çok farklı meslek gruplarından kişiler ve ebeveynler, sık sık çocukları ve gençleri bu diziden uzak tutma çağrısı yapıyor.
“13 Reasons Why”, Jay Asher tarafından kaleme alınan ve 2007’de yayınlanan romandan uyarlanıyor. İntihardan tecavüze, alkolden şiddete pek çok olay yer buluyor. Ancak romandan beyaz perdeye uyarlanırken bir takım değişiklikler de yapılmış. Örneğin, farklı şekilde kitapta ilaç içerek intihar girişiminde bulunan Hannah Baker karakteri, dizide bileklerini kesiyor. Dizi, ‘görsel olarak daha dikkat çeksin diye intihar girişiminin şekli bile değiştirildi’ eleştirilerine de maruz kaldı.
Dizinin yapımcılarından birinin oyuncu Selena Gomez olması dikkat çekiyor.
Gomez daha önce yaptığı açıklamada okuduğu kitaptan etkilendiğini, zira kendisinin de gençlik döneminde panik atak ve anksiyete bozukluğu gibi rahatsızlıklar yaşadığını belirtmişti.
Tartışmalı dizinin konusu
Türkçeye “Ölmek için 13 Sebep” olarak çevrilen dizi, 17 yaşındaki lise öğrencisi Hannah Baker’ın intiharıyla başlıyor. Lisenin öğrencilerinden Clay Jensen karakteri, kapısının önünde içinde kasetlerin yer aldığı bir kutu bulur. Hannah’ın çektiği ses kayıtlarında genç kız kendisini ölüme götüren sebepleri anlatmaktadır. Dizide Hannah Baker rolünü bu yapımdan önce ismi duyulmayan Katherine Langford canlandırıyor.
Stranger Things dizisinde Barb karakterini canlandıran Shannon Purser, Twitter’dan paylaştığı iletide dizinin intihara sürüklediğini öne sürerek bu yapımı izlememe çağrısında bulunmuştu.
Tartışmaların büyümesi üzerine dizinin senaristi Nic Sheff, Vanity Fair’e bir mektup yazarak neden Hannah’ın intiharını verdiklerini şu sözlerle savundu:
“Konu, genç birisinin intiharı olduğunda hemen kendi anılarımı düşünüyorum. Benim için bu dizi, intiharın gerçekten ne olduğunu göstermek için harika bir fırsat. Ölümü hiçbir şekilde göstermemek, yapabileceğimiz en sorumsuzca hareket olurdu. Alkol bağımlısı kişiler, tedavileri sırasında o zamana dek ne yaptıklarını görmek için videolar seyreder. İntihar konusunda da aynı şey geçerli. Rahatsız edici olmalı, günün sonunda intihar yüzleşmesi korkunç ve acılı bir süreç.”
Independent Türkçe
