Çocuklara anadilini öğretmeyi amaçlayan oyunun yanı sıra Bejan aynı zamanda ilk Kürtçe animasyon filminin de başrol oyuncusu olacak. Bejan'ın adını taşıyan Kürtçe eğitim setleri ise çoktan satışa sunuldu. Kürtlerin Barbie'si olmaya aday olan Bejan'ın adını taşıyan oyuncaklar ise yakında çocuklarla buluşacak.
Behmen Doğu eski bir gazeteci. İki yıl önce oğlunun adını taşıyan Erkam Yazılım adlı bir şirket kurdu. Amacı şimdiye kadar yapılmayanı yapmaktı: Bir Kürt dijital platformu kurmak. Öncelikle bir sosyal ağ kurmak üzere soyundukları işte, ilk fark ettiği şey Kürtçe aplikasyonların yok derecek kadar az olması olmuş. Ve sosyal ağ projesini bir süreliğine erteleyerek, dijital oyun pazarına girmeye karar vermiş:
"Milyarlarca doların döndüğü dijital oyun pazarında Kürtlere hitap eden, Kürtçe hiçbir oyun yoktu. Ciddi bir çocuk oyununun olmaması bize cesaret verdi. Ama bunu yaparken sadece ticari kafayla da düşünmedik, anlamlı bir iş yapmak istiyorduk. Kızımın adını taşıyan Bejan oyunu böyle oluştu. Bejan'da çocuklar hem oyun oynuyor hem de anadillerini öğreniyor"
"Dijital mecranın bir jargonu var artık"
Behmen Doğu'nun 8 yaşındaki kızı Bejan, bu oyuna hem ismini vermiş hem de fikirlerini. Doğu, oyunda bir Kürt mirinin kızı olan Bejan'ı tasarlarken, kızının kişiliğini de oyuna yansıttıklarını söylüyor. Oyunu ilk indiren çocuk da Bejan zaten. İndirir indirmez de Kürtçeye ilişkin bir aşinalığı oluşmaya başlamış:
"Biz Batmanlıyız, Bejan Batman'da büyüyor. Ama hali, tarzı, tavrı o kadar başka ki, o kadar olgun ki. Benim ilham kaynağım da Bejan'dır. Zaten o da oyunu tasarlarken, pek çok konuda bize fikir verdi. Mesela oyunun daha komik olmasını istedi, kahramanların elbiseleri hakkında bile fikirler verdi. Çünkü o tam bir Z kuşağı çocuk, ben onlara ‘dokunmatik' çocuklar diyorum. Farklı anlayışları var, çok zekiler, özgüvenleri çok yüksek ve kendilerini çok iyi ifade ediyorlar. Çocukların literatürü bile 15-20 yıl önce ile aynı değil. Dijital mecranın bir jargonu var artık"
Peki, neden Kürtçe bir dijital oyun? Behmen Doğu, bunu biraz da önce kendi çocuklarına, sonra da bütün anadili Kürtçe olan çocuklara bir vefa, bir özür borcu olarak hayata geçirdiğini söylüyor:
"Çünkü benim çocuklarım da Kürtçe bilmiyor. Biz anne baba olarak Kürtçe konuşuyoruz ama çocuklarımıza öğretemedik. Öncelikler deyin, ihmal deyin, ne derseniz deyin eksik kaldık, yanlış yaptık. Bejan'la hem kendi çocuklarıma hem de diğer bütün Kürt çocuklarına karşı görevimi yerine getirmek istedim"
Behmen Doğu'ya göre özellikle 2000 yılından sonra doğan Kürt çocuklarında anadilden uzaklaşma çok ciddi bir sorun. Bunun her türden siyasi anlayıştan azade bir tespit olduğunu söyleyen Doğu "İster AK Partili, ister HDP'li, ister CHP'li, ister Hüdapar'lı olsun kime sorarsanız herkes bundan mustariptir. Temel mesele Kürtçenin müfredatta olmaması. Tamam seçme dersler var ama tam olarak Kürtçenin akredite olmaması, bunun en temel sebebi. Kürtçenin ilkokuldan üniversiteye kadar eğitim öğretim dili olması lazım. Çözüm sürecinde iyi niyetli birtakım şeyler yapıldı ama şu anda negatif bir ara dönem yaşıyoruz. Tabii televizyonların ve dijital mecraların hepsinin Türkçe olması da bu negatifliği artırıyor" diyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Çocukların gelişimi için anadili kadar hayati bir şey olmadığını söyleyen Doğu, bunun zihinsel ve duygusal gelişim için olmazsa olmaz olduğunu vurguluyor ve "Bu bir yaradır" diye konuşuyor.
Oyun eğitim kategorisinde bir numarada
Dijital mecrada gördükleri bu boşluğu hem hizmet üretmek hem de çocukları eğlendirmek şeklinde doldurmaya aday olduklarını belirten Doğu, Kürt çocuklarının anadilinden uzaklaşmasını ‘kronik bir hastalık' olarak tarif ediyor, ancak bundan geri dönülebileceğini yani bu hastalığın tedavi edilebileceğini de savunuyor:
"İyi grafik tasarımlarla, iyi filmlerle, iyi uygulamalarla çocukların dikkatini çekebilirsiniz. Bu da dijital mecraya tekabül ediyor. Bu mecrayı iyi beslerseniz, iyi kullanırsanız çocuklar bir şekilde onu benimser. Tabii burada esas iş ebeveynlere düşüyor."
Bir hafta önce dijital platformlarda satılmaya başlayan Bejan, şu anda eğitim kategorisinde bir numarada. Bejan'ı önce 3 yaş seviyesindeki çocuklara uygun olarak tasarladıklarını anlatan Behmen Doğu, "Bebek maması gibi" diyor: "Çok basit seviyeden başladık. Birkaç hafta sonra ilk güncellemeyle 5-6 yaş arası çocukların günlük yaşamlarında gördükleri yüzlerce nesneyi, görsel ve işitsel bir şekilde oyunumuza yükleyeceğiz. Çocuk o nesneye dokunduğunda o sesi de Kürtçeyle işitecek. Oyunu oynadıkça çocukların belleğine Kürtçeyle ilgili, Kürt kültürüyle ilgili pek çok şey nakşolacak."
"Oyun çocukların zihinsel gelişimine de katkı sunacak"
Behmen Doğu oyunun senaryosuna ilişkin de bilgiler veriyor:
"İlk oyunumuzun ismi Bejan Game. Bu oyunda Bejan'ın bir oyun dünyası var. Burada Bejan üzerinden çocuklara temizlik kültürünü aşılamaya çalışıyoruz. Bu oyunumuz beş aşamalı. Mesela bahçe temizliği var, buraya geri dönüşüm kutuları koyduk, hangi artığın hangi kutuya girmesi gerektiğini 3 yaşından itibaren vermeye çalışıyoruz. Bunu Kürtçe, İngilizce ve Türkçe üç seçenekli dublajla yapıyoruz. El-yüz temizliği, odasını toplama, kahvaltı kültürü, kahvaltıdaki yiyecekler gibi temel şeyler ilk oyunumuzda yer alan unsurlar. İlk güncellemede de 5-6 yaşındaki çocukların çevrelerinde gördükleri nesneleri tanıtacağız. Yani çocukların zihinsel gelişimine de önemli katkılar sunacak bir oyundan bahsediyoruz."
Peki, oyunun süresi ne kadar? Behmen Doğu bunu çocuğun yeteneğinin belirleyeceğini söylüyor, "15 dakikada da bitirebilir, bir saatte de bitirebilir, oyunun sizden istediği aşamalar belirliyor süreyi" diyor. Bejan Game'de birkaç kez güncelleme yapmayı planladıklarını söyleyen Doğu, "Bu durumda oyunun dört-beş saat sürebileceğini düşünüyorum" diye konuşuyor.
Erkam Yazılım olarak Bejan karakterini bir markaya dönüştürmeyi hedeflediklerini söyleyen Doğu, yılbaşına doğru Bejan Dirok adlı yeni bir oyunu da dijital piyasaya sürmeye hazırlandıklarını anlatıyor. Dirok, Kürtçe tarih demek. Bu oyunda amaçladıklarını ise şu sözlerle anlatıyor:
"Boyama konseptinde çocuklarımıza tarihi mekânları öğreteceğiz. Malabadi Köprüsü, On Gözlü Köprü, Hasankeyf Kalesi, Akdamar Adası, Medresaya Sor (Kırmızı Medrese), Mardin evleri, Zaho Köprüsü, Erbil Kalesi gibi Kürtlere özgü tarihi mekânların yanı sıra Sümela Manastırı, Mevlana Türbesi, Kız Kulesi gibi yerler ile, Çin Seddi, Eiffel Kulesi, Pisa Kulesi gibi dünyadan da örnekler de yer alacak. Yerelden evrensele doğru tarihi mekânları oyuna nakşedeceğiz ve çocuklara bu mekânları boyayın, diyeceğiz. Böylece hem bu mekânların şeklini, hem de tarihlerini ve isimlerini zihinlerine işleyeceğiz."
Bejan markasının bir başka mecrası ise çizgi film projesi. 15 bölümlük olarak tasarlanan çizgi filmin, ilk bölümü hazır. Bu projeyi dijital platformlar ve televizyon kanalları ile görüşerek, izleyicilere sunacaklarını söyleyen Behmen Doğu, oyunda Bejan'ın tek başına olduğunu, ancak çizgi film projesinde Delal, Mem ve Mirza adlı arkadaşlarıyla onu zamanda yolculuğa götüren Şahmeran adlı tarihsel yarı hayvan yarı insan karakterin de yer aldığını belirtiyor. Şahmeran'ın bir Ortadoğu mitolojik figürü olduğunu, Arapların, Kürtlerin, Süryanilerin, Farsların ve Alevilerin de kültüründe yer aldığını hatırlatan Doğu "Bizim şahmeranımız bir kraliçe ve zamanda yolculuk yapıyor. Çizgi filmin her bölümünde Bejan, Şahmeran'la farklı bir medeniyete gidiyor. Mesela Bejan'ı bir bölümde 8. Yüzyıl Mısır'ında, bir bölümde 13. Yüzyıl Fransa'sında görebilirsiniz, 17. Yüzyıl'ın Çin'inde görebilirsiniz" diyor.
Hasankeyf'te geçecek animasyon filmi için Netflix'le görüşme planlanıyor
15 bölümün üretimini tamamladıktan sonra Netflix gibi platform ve televizyonlarla görüşeceklerini anlatan Doğu, ardından Bejan'ı uzun metrajlı bir animasyon çizgi filme dönüştürecekleri bilgisini veriyor. Bununla ilgili senaryo çalışmalarına başladıklarını, adını şimdilik vermemeyi tercih ettiği ünlü senaristlerle çalıştıklarını söylüyor:
"Uzun metraj animasyon filmimiz Hasankeyf'te geçecek. Bejan tarihte bir yolculuğa çıkıyor ve Hasankeyf'i ziyaret ediyor. Bütün dünyaya 12'inci ve 13'üncü yüzyılın Hasankeyf'ini göstereceğiz. Bunun için çok orijinal müzikler ve çok orijinal çizimler kullanacağız. Şahmeran Hasankeyf'in dar sokaklarının üstünde, Dicle Vadisi'nin üstünde uçacak."
Bejan'ın maceralarıyla evrensel bir Kürt çizgi karakter yaratmayı amaçladığını kaydeden Behmen Doğu; "Kültürel donelerimizi, dengbejlerimizin klamlarını, geleneksel elbiselerimizi, Kürtlere özgü yemekleri bu animasyon film projesine yedireceğiz. Konu Hasankeyf olacağı için de ayrı bir ilgi görecek. Ve Brezilya'dan, Rusya'dan, Fransa'dan birisi bu filmi izlediğinde heyecan duyacak. Bu filmi Türkiye ve yurtdışındaki bütün sinemalarda gösterime koymak istiyoruz" diyor.
Batmanlı 8 yaşındaki Bejan'ın ilham kaynağı olduğu Bejan projesinin markalaşma hayali bunlarla da sınırlı değil. Bejan; dijital oyun karakteri, çizgi film karakteri, animasyon film karakteri olmasının yanı sıra 19 kitaplık bir Kürtçe eğitim seti ile kendi adını taşıyacak oyuncakların da isim annesi. Behmen Doğu eğitim seti ve oyuncaklarla ilgili de şu bilgileri veriyor:
"Bejan Kürtçe Öğreniyor seti 19 kitap ve 147 Türkçe-Kürtçe kelime kartlarından oluşuyor. Bunu e-mağaza altyapısıyla satışa sunduk. Bu set Türkçe destekli, yani 7-8 yaşındaki bir çocuk Türkçe bildiği için kendi kendine ilerleyebilir. Kürtçe seviyesi düşük olan yetişkinler bile kullanabilir. Hatta şartlar oluşursa, biz bu eğitim setinin Milli Eğitim müfredatına alınması için başvurularda bulunacağız. Oyuncakları ise Bejan markasını biraz görünür yaptıktan sonra üretmeyi planlıyoruz. Bu oyuncakların arasında Bejan'ın evi olan Kürt konağı da olacak, Şahmeran da olacak, Bejan dâhil bütün karakterlerimiz de olacak."
Behmen Doğu'ya Türkiye'deki siyasi iklim nedeniyle Kürtçeye hizmet eden bu dijital oyun ve diğer projelerinin zamanlamasını sorduğumda ise şu yanıtı veriyor:
"Anadil ekmek gibidir, savaşta da olsanız, tatilde de olsanız sürekli ekmek tüketmek zorundasınız. Anadille üretilecek hizmetlerin zamanlaması olmaz."
