Van'da 23 Ekim 2011'te yaşanan 7,2 büyüklüğündeki deprem Erciş şehir merkezini, 9 Kasım 2011 yılındaki 6,5 büyüklüğündeki deprem ise kent merkezinde büyük hasara yol açtı.
Van merkez ve Erciş İlçesi'nde yaşanan depremlerde resmi rakamlara göre 644 kişi yaşamını yitirdi, 4 binden fazla kişi de yaralandı.
İki büyük depremde Van ve Erciş'te 30 binden fazla bina yıkıldı, on binlerce konut ise ağır hasar gördü.
Yaşanan iki büyük depremden sonra, devlet bir yıl içinde Erciş ile Edremit, Kalecik, Kevenli, Bostaniçi ve Toprakkale'de 15 binden fazla konut yaptı.
Yapılan konutlara depremzedeler yerleştirildi. Devletin yaptığı konutlar, depremzedelere 65 bile 80 bin lira arasında satıldı.
İşsizlik ve yoksulluğun çok yüksek olduğu Van ve ilçelerinde 2011 yılında yaşanan depremler 4 binden fazla iş yeri kapanmak zorunda kaldı.
İş yerlerinin kapanması ile birlikte binlerce insan işsiz kaldı. Türkiye'de yaşanan ekonomik kriz ve pandemi ile birlikte depremzedelerin mağduriyeti katlanarak devam etti.
Binlerce depremzede icralık durumda
9 yıldır devletin yaptığı deprem konutlarında kalan binlerce depremzede, devlete olan borcunu dahi ödeyemezken, yakıt ve ortak gider ödemeleri nedeniyle binlerce depremzede icralık hale geldi.
Depremzedeler, yıllardır biriken yakıt ve ortak aidat ödemelerinin silinmesi, deprem konutlarının ise hibe edilmesini talep ediyor.
Depremde yakınlarını kaybedenler, her yıl 23 Ekim ile 9 Kasım tarihlerinde deprem acısını yeniden yaşıyor.
"Borçlar silinsin"
Depremde evi yıkılan Fatih Şandal ve 9 yıldır deprem konutlarında kalıyor.
Şandal, devletin kendisine verdiği konut taksitleri ile yakıt ve ortak giderlerini dahi bugüne kadar ödeyemediğini söyledi.
Kendisinin inşaatçı olduğunu belirten Şandal, "Düzenli işim olmadığı için, hem konut taksitlerini hem de diğer giderleri ödeyemiyorum" dedi.
"Üç çocuğum var. Üçü de okula gidiyor" diyen Şandal, "Bir yıl boyunca ancak ve veya 4 ay inşaatlarda çalışabiliyorum. Çalışmak için başta İstanbul, İzmir ve Anakara gibi büyük kentlere gitmek zorunda kalıyorum. Burada kazandığım parayla ancak ailemi geçindirebiliyorum. Ekonomik olarak zor durumdayız. Durum böyle olurken, bu taksitleri ödememiz gerçekten çok zor. Bizim devletten bir isteğimiz var. Konutların biz depremzedelere hibe edilmesi, diğer borçlarımızın ise silinmesini istiyoruz" diye konuştu.
"Ödemelerde zorlanıyoruz"
Bir diğer deprem mağduru ise Sevgül Yıldız. O da depremde birçok yakınını kaybetti.
Deprem acısını hala yaşadığını dile getiren Yıldız, depremde eşini kaybettiğini, 5 çocuğuyla yapayalnız kaldığını söyledi.
Devletin kendisine yardım eli uzattığını dile getiren Yıldız, hem konut ödemesi hem yakıt ödemesi hem de 5 çocuğu bakmanın çok zor olduğunu belirtti.
5 çocuğunun da okula gittiğini dile getiren Yıldız, ödemelere konusunda çok zorlandığını ifade etti.
"Depremin etkisi hala sürüyor’"
Van Ağrı ve Hakkari Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Bölge Odası (SMMMO) Başkanı İbrahim Şahin, Van'da 9 yıl önce meydana gelen depremden dolayı hayatını kaybedenlere rahmet dilediğini belirterek, depremin olumsuz etkisini hala hissettiklerini söyledi.
Van kentinde depremin hem psikolojik hem de ticari anlamda etkisi uzun sürdüğüne tanık olduklarını ve olmaya devam ettiklerini dile getiren SMMMO Başkanı Şahin, şunları söyledi:
İlimizde yaşayanlar 5 yıl ertelenen vergi borçlarını 2017 yılı itibarıyla ödemeye başladılar. Yine TOKİ konutlarının geri ödemeleri de hemen hemen aynı tarihlerde başladı. Durum böyle olunca ticaret döngüsünün olmadığı ve Kovid-19'unda beraberinde getirdiği sıkıntılar ile ilimizin esnafı ve vatandaşlarımız zor günler geçirmektedir.
"Deprem yaraları hala sarılmadı"
HDP Van Milletvekili Murat Sarıcaç, Van depreminde devletin üzerine düşen görevi yapmadığını ve ayrımcılık yaptığını savundu.
2011 yılında yaşanan iki büyük depremde devletin Van ve Erciş'in afet bölgesi ilan etmediğine dikkat çeken Sarıcaç, 9 yıldır deprem yaraların sarılmadığını, halkın kendi yaralarını kendi sarmaya çalıştığını vurguladı.
Devletin, "Biz halka yardım ettik, yaraları sardık" şeklindeki söylemlerinin sadece propaganda olduğu görüşünü dile getiren Sarıcaç, "Depremzedelere yapılan konutlar maliyetinin çok üstünde halka satıldı. Çok yüksek fiyata satılan bu konutlar nedeniyle depremzedeler bu gün bunun sıkıntısını yaşıyor" dedi.
Depremzedelerin TOKİ ödemelerinde büyük sıkıntı yaşadığını belirten Sarısaç, konutların depremzedelere hibe edilmesi gerektiğini vurguladı.
1 milyon 200 bin nüfuslu bir kentin mağdur hale geldiğini söyleyen Sarısaç, bu mağduriyetinin bir an önce giderilmesini istedi.
"Devlet, depremzedelere merhamet elini uzatmalı"
Çevre Derneği (ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık, depremin doğal bir felaket olduğunu belirterek, bu felaketlerde devletin vatandaşa karşı sorumlulukları olduğunu söyledi.
Van depreminde, devletin Van'da vatandaşa yardım etmek yerine ticaret yaptığını belirten Kalçık, 70 ile 80 metrekare arasında yapılan ve maliyeti 40 ile 50 bin arasında mal ettiği konutları depremzedelere 80 bin liraya sattığını vurguladı.
Van'da insanların çoğunun işsiz ve güvencesiz yaşadığını dile getiren Kalçık, başta deprem konutlarının taksitleri olmak üzere diğer ödemeleri yapmaları mümkün olmadığını belirtti.
Depremzedeler, deprem konutlarının taksitleri ile yakıt ve aidat ödemeleri nedeniyle icralık duruma düştüğüne dikkat çeken Kalçık, devletin imkanı olmayan vatandaşlarına merhamet elini uzatması gerektiğini ifade etti.
Devlet, borçlarını ödeyemeyen depremzedelere faiz üzerine faiz yüklediğini vurgulayan Kalçık, şöyle konuştu:
İnsanlar depremden dolayı işini kaybetti, iş yerlerini kapatmak zorunda kaldı. Bundan dolayı vatandaşı ve esnafın tüm vergi borçları silinmelidir. Devlete vergisini vermiş, askerliğini yapmış bu insanlara devletinde afet döneminde üzerine düşeni yapması gerekirdi. Depremzedelere verilen konutlar hibe edilmeli, borçları vergileri silinmeliydi.
© The Independentturkish
