Türkiye'de yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında günlük test sayısı 117 bini buludu

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) geçen hafta yaptığı açıklamada ağustos ayından bu yana test sayısı 3 katına çıkartan Türkiye'yi çabalarından dolayı övdü.

Sağlık Bakanlığı, test kitlerinin DSÖ'nün yönergesi doğrultusunda hazırlanarak, salgının başından bu yana yerli olarak üretildiği bilgisini paylaştı.

Sadece semptom gösterenlere test

Ancak Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın da açıkladığı gibi, Türkiye'de sadece semptomu olan kişilere test yapılıyor. Dolayısıyla enfekte olduğundan şüphelense dahi Kovid-19 belirtisi göstermeyenler, devlet hastanesinde test yaptıramıyor.

Ayrıca salgının etkilerinin devam etmesi nedeniyle hastaneye gitmekten çekinen ve testi ev ortamında yaptırmak isteyen bir kesim de var.

Testlerin yaygınlaştırılarak daha fazla kişiye erişimin sağlanması, toplum sağlığını ilgilendiren bir durum olması sebebiyle de kritik. 

Ev ortamında PCR (Polymerase Chain Reaction- Polimeraz Zincir Reaksiyonu) testinin nasıl yapıldığını, Kovid-19 PCR Testi - Ev Kiti hizmetini Türkiye'de ilk sunan kuruluş olan Memorial Sağlık Grubu'nun Grup Direktörü Dr. Tarkan Dizdar'la konuştuk.

Kovid-19 belirtileri taşıyanların yanı sıra, "asemptomatik" olarak adlandırılan, virüsle ilgili belirtileri taşımayanların belirlenmesinde de aktif rol oynayan PCR testleri, kısıtlı bir genetik örnekten çok sayıda kısa DNA kopyaları incelenmesine olanak sağlayabiliyor / Fotoğraf: AA

"Evde test, ihtiyaçtan doğdu"

Yaşlılar, kronik hastalığı olanlar ya da hastaneye gitmekten çekinen kişilerin, ev ya da bulundukları ortamdaki ihtiyaçları üzerine, evde test işleminin devreye girdiğini belirterek, "Evde test, ihtiyaçtan doğdu" yorumunu yapan Dizdar, şunları söyledi:

Başta sadece hastanelerde yapılan bu uygulama, daha sonra kendi personellerimizle evde numune alma şekline dönüştü ama zaman içerisinde eve başkasının girmesini istemeyen kişiler de oldu. Kit üzerindeki karekodla kısa video anlatımı ve içerisinde kullanım kılavuzu bulunan kitler, boğazın arka kısmına ve her iki burun deliğinin arka kısmına dokundurularak sürüntü alınıyor. Bu örnek, test tüpüne konulup kapıya gelen görevlilere vererek, kolayca bu uygulama gerçekleştirilir. Bu hizmeti İstanbul'un dışında Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Kayseri, Kocaeli ve Sakarya'da sunuyoruz.

Antijen (PCR) ve antikor testleri

Sağlık Bakanlığı'nın yetkilendirdiği genetik laboratuvarlarında PCR test sonuçlarının oluşturulduğunu belirten Tarkan Dizdar, kandan yapılan antikor testlerine de değindi. 

Hızlı (rapid) antikor testlerinin güvenilirliğinin düşük olduğunu ifade eden Dr. Dizdar, bu yöntem yerine kandan laboratuvarda bakılan antikor testleri ve PCR testlerinin birlikte kullanılmasının, hastalığın tüm evrelerini içeren ve doğru tanı ihtimalini artıran bir yöntem olduğunu söyledi. Dizdar, bu sayede, kişinin hastalığı belirtisiz şekilde (asemptometik) geçirmekte olduğunun ya da geçirmişse bile bu durumun ortaya çıkarıldığını anlattı. 

Erken tanı ve tedavinin önemi

"Erken evre" olarak tanımlanan ilk 10 günde virüsü tespit ederek, tedaviye başlamanın önemine de vurgu yapan Dizdar, "Kişiler, semptom olmadan geçiriyor olsa da, genetik olarak bazı kişiler daha yatkın ve vücudun tepkisi de farklı gelişiyor. Erken tanı ve tedavide daha olumlu sonuç alınıyor" şeklinde konuştu.

"Sürüntü veya numune almak 3-5 dakika sürüyor, sonuç gün içinde açıklanıyor"

Bu yöntemle, salgının ilk dönemlerinde hastanelerde oluşan PCR test iş yükünün azaltılmasına da katkıda bulunulduğunu belirten Dr. Tarkan Dizdar, evde işlemin tamamlanmasının birkaç dakika sürdüğünü, test sonucunun ise gün içinde çıktığını belirtti:

Bugün test kiti almak istedim diyelim, sabah hastaneyi aradım, kuryeyle kit gün içerisinde geliyor. Kiti getiren arkadaşlar kapıda bekliyor. Numune almak 3-5 dakika sürüyor. Numunenin analiz sürecinde yani real time PCR cihazında, hastaya negatif ya da pozitif sonuç veren Türkiye menşeili kitler kullanılıyor. Laboratuvarda 3-4 saatlik bir işlem sonrasında sonuç çıkıyor, yani sonuç gün içinde açıklanıyor ve bakanlığın sistemine işleniyor.

Dr. Tarkan Dizdar / Fotoğraf: Memorial Hastanesi

Evde koronavirüs testi 350 TL

Evde yapılan test ile hastanedeki arasında, verilen hizmet içeriğinden dolayı mali fark oluşsa da, bu farkın hastaya minimum düzeyde yansıtıldığını söyleyen Dr. Tarkan Dizdar, test ücreti ve verilen hizmet maliyeti toplamının 350 TL olduğunu söyledi.

"Talep katlanıyor"

Sağlık Bakanlığı'nın belirlediği çerçevede testi gerçekleştirmeye çalıştıklarını belirten Dizdar, "Talep katlanıyor. Bazı kişiler, sağlık görevlileriyle temas etmekten çekiniyor, korkuyor. Yakın zamanda ülke genelinde uygulama olarak daha geniş kesime ulaşılacağına inanıyorum. Toplumun taranması, virüsün kuluçka dönemi ve asemptomatik hasta bireylerin tespiti ile virüsün yayılmasının engellenmesi açısından çok önemli olduğunu düşünüyoruz" şeklinde konuştu.

"Tarama amaçlı kullanılan bir yöntem, toplum sağlığına katkı sunuluyor"

Evde yapılabilen testlerin toplumda tarama amaçlı kullanılan bir yöntem olduğunu, “toplum ve halk sağlığına katkı" olarak niteleyen Dizdar, özellikle kalabalık ekiplerin çalıştığı iş yerlerinde bu uygulamanın önemli olduğu görüşünü dile getirdi:

Özellikle büyük fabrikalar, bankalar, zincir mağazalar, lojistik firmaları gibi kalabalık iş yerlerinde çok önemli çünkü bir kişinin pozitif çıkması, diğer kişilere bulaştırıp, işlerin aksamasına ve o iş yerinin belirli bir süre kapanmasına neden olabiliyor.

Kişilerin herhangi bir bulguları olmasa dahi, erken evrede test yaptırmasının önemine değinen Dizdar, "Böylelikle hasta birisi hemen toplumdan uzaklaştırılıyor, filyasyon çalışması denilen şey de bu. Şirketlerde de kullanılması topluma kazanç sağlıyor" ifadelerini kullandı.

"100 testin 5-8'i pozitif"

Yaptıkları testlerin pozitif sonuçlanma oranını da sorduğumuz Dr. Dizdar, "Bu dönemde yapılan ve semptom gösteren kişilerdeki 100 testin 5-8'i pozitif çıkıyor. Evde ya da tedbir amaçlı yapılan testlerde oran çok daha düşük oluyor" yorumunu yaptı.

"Salgının etkilerinin 1-1,5 yıl daha sürebileceğini düşünüyoruz"

Koronavirüs salgınının ne kadar daha sürmesinin beklendiğini de sorduğumuz Dr. Tarkan Dizdar, bilinmeyenlerle dolu bir süreç yaşandığını belirterek, bu süreçte aşının geliştirilip toplumda yaygın hale gelene kadar dalgalı bir seyrin devam etmesini öngördüklerini söyledi. 

"İkinci dalgayı yaşıyoruz"

Kovid-19 pandemisinin başladığı döneme kıyasla günümüzde tedavi protokollerinin geliştirildiğini ve Bilim Kurulu'nun da katkılarıyla daha iyi sonuç alınabildiğini ifade eden Dr. Dizdar, şunları kaydetti:

"Şuanda ikinci dalgayı yaşıyoruz ve salgının etkilerinin 1-1,5 yıl daha sürebileceğini düşünüyoruz. Dünyada yüzde 10'luk bir kesim hastalıkla tanıştı, pandemi süresince geri kalan bireylerde de salgın devam edecek. Önemli olan bu kişilerin aynı zaman diliminde etkilenmemesi. Böylelikle sağlık sisteminde kaynakların kullanabilir ve herkese yetişilebilir olması çok önemli. Toplum bağışıklığı için de hastalığın, kontrollü bir biçimde hayatımızda olması kaçınılmaz." 

Son olarak maske, sosyal mesafe ve hijyenin yalnızca koronavirüs tedbirleri kapsamında değil, pek çok hastalıkta önlem olarak kullanılabildiğine değinen Dr. Dizdar, bu uygulamaların, özellikle sonbaharın gelmesiyle artış gösteren grip vakalarının hastanelerdeki yükü artırmaması için de gerekli olduğunu ifade etti.

11 milyon 300 bini aşkın yakın test yapıldı

Ülke genelinde yalnızca geçen haftayı kapsayan 28 Eylül - 4 Ekim tarihleri arasındaki test sayısı, 778 bin 639'a ulaştı. Bugüne kadar toplam test yapılan kişi sayısı ise 11 milyon 300 bini geçti. Bu kişilerden yaklaşık 332 bininin ise test sonucu pozitif çıktı.