Richard Hall & Adiba Qasim – The Independent

Tecavüze uğrayan kadınları tecrit eden toplumsal bakışı tersine çeviren bir karar alan Ezidi liderler, IŞİD savaşçılarının saldırısına uğrayan kadınların çocuklarını artık evlerine getirebileceğini duyurdu. 

2014 yazında binlerce kadın ve çocuğu rehin alan terör örgütü IŞİD, Irak'ın kuzeyindeki ata yurtlarında yaşayan bu küçük dini azınlığa karşı ölümcül saldırılar gerçekleştirdi. 

Esaretle geçen yıllarda tecavüze uğrayan birçok kadın, kendilerini rehin tutanların çocuklarını doğurmak zorunda kaldı.

Gün gelip IŞİD’in pençesinden kurtulan kadınlar, eski çağlardan gelen dinlerinin soyla ilgili katı kuralları gereği imkansız bir seçimle baş başa bırakıldı: Çocuklarını terk edip eve dönmek ya da onları da yanlarına alıp sürgünde yaşamak. Bu nedenle pek çoğu uzakta kalmayı tercih etti.

Bu konu üzerine toplanan Ezidi Yüksek Manevi Konseyi, üyelerinden “hayatta kalan tüm insanları kabul etmeleri ve onların kontrollerinin ötesinde bir duruma maruz bırakıldıklarını göz önünde bulundurmaları” çağrısını yaptı.

Alınan karar, bu konuda reform yapılması için kampanya yürüten Ezidi insan hakları grupları tarafından memnuniyetle karşılandı. Ezidi haklarını savunma kuruluşu Yazda’nın Müdür Yardımcısı Ahmed Khudida Burjus, “Bu çok önemli bir karar. Bu kadınlar, çocuklarıyla birlikte evlerine dönmeyi hak ediyor. Bizim desteğimize, saygımıza ve yardımımıza ihtiyaçları var” diye konuştu. 

IŞİD savaşçılarından olan çocuklarıyla hala Suriye kamplarında yaşayan onlarca kadın olabileceğini söyleyen Burjus, şimdiye dek bu insanların Irak'ın kuzeyindeki yurtlarına dönmeleri halinde çocuklarını arkalarında bırakma korkusu yaşadığını kaydetti. 

Bağuz Köyü'nde süren esaretin ardından IŞİD'den kurtarılan Ezidi çocuklar / Fotoğraf: AFP

Yayımlanan karar bazılarının korkularını yatıştıracak olsa da çocuklarıyla birlikte dönen Ezidi kadınların gelenekler ve tarihten gelen kurallar nedeniyle kendi ailelerinin itirazlarıyla karşılaşma ihtimali sürüyor.

“Ezidilik, içe dönük bir din. Geleneklere göre Ezidi çocuklar, Ezidi anne babalardan doğmalı” diyen Burjus, yayımlanan kararın uygulamaların değişebileceği yönünde bir işaret olabileceğini söylerken, bununla birlikte katedilmesi gereken zorlu bir yol olduğunu ifade etti.

Bir buçuk yıl süren IŞİD esaretini The Independent’a anlatırken hislerinin karışık olduğunu söyleyen 24 yaşındaki Ezidi Veda’ysa, şu ifadeleri kullandı:

“Ne diyeceğimi bilemiyorum. Ezidi kanı diğerleriyle karışamayacağı için bu, üzerinde konuşması çok zor bir konu. Ancak anne olan bu kadınlar bir kurban. Çok acı çektiler. Çocuklarını yanlarına alma ya da terk etmeyi isteme konusunda özgürler.”

Kendi ailesinin bu konuda mücadele verdiğini anlatan Veda, IŞİD tarafından kaçırıldığında 14 yaşında olan ve “IŞİD’li babalardan” 2 çocuk dünyaya getiren yeğeninin durumunu da şu sözlerle anlattı:

“Özgür kaldığında çocuklarını da beraberinde getirmek istedi. Bu işin kendi sorumluluğunda olduğunu söyledi. Fakat toplum onları kabul etmeyeceği için babası itiraz etti. Yeğenim yaşadığı travmayı atlatamıyor. ‘Bir yanım çocuklarımı özlüyor’ diyor.”

Esaretin ardından gelen birçok Ezidi kadın, toplumsal baskı ya da yaşadıkları travmatik deneyim yüzünden çocuklarını yetimhanelere bırakmıştı.

Öte yandan açıklanan hüküm, uzun süredir eziyet gören Ezidi azınlığı, IŞİD’in işlediği soykırımın eşi benzeri görülmemiş sonuçlarına karşı dini öğretilerini gözden geçirmeye zorlayan ilk karar değil. 

Ezidi Yüksek Manevi Konseyi daha önceki kararlarında, mecbur bırakılarak İslam’a geçenlerin ve kendilerini esir alan kişilerle zorla evlendirilen kadınların inançlarına dönebilmesine hükmetmişti.

IŞİD 2014'te Sincar'ı ele geçirince çok sayıda sivil bölgeyi terk etmişti / Fotoğraf: Reuters

Soykırımın Ezidi toplum üzerindeki etkisini inceleyen LSE Ortadoğu Merkezi’nden araştırma görevlisi Dr. Zeynep Kaya, konseyin daha önceki kararlarını “muazzam değişim” olarak yorumlamıştı.

Çocuklarla ilgili alınan son hükmün de “çok büyük, tarihi bir karar” olduğunu belirten Kaya, “Ezidi dini ve soya bağlı kimlik, doğrudan birbirleriyle bağlantılıdır. Çok uzun süredir devam eden bir gelenek var. Dağılma ve tecritle geçen bir tarihten geldiler. Dolayısıyla öz kimliklerini korumak istediler” diye konuştu.

Bu gelenek yüzünden bazı ailelerin çocuklarının gerçek kimliğini saklamak zorunda kaldığını aktaran Kaya, çocukları kabul etmeye yönelik alınan kararın bir yandan da bölgedeki “anlaşmazlığı artırabileceğini” belirtti.

Ezidi toplumundaki bazı dini liderler, annelere IŞİD savaşçılarından olan çocuklarından ayrılmak istemezlerse onlarla birlikte yurt dışına gidebileceklerini teklif etmişti.

Bir yanda bunlar yaşanırken, Irak’taki Ezidi toplumu soykırımın yaralarını sarmaya çalışıyor. IŞİD halifeliğinin ortadan kaldırılmış olmasına rağmen 3 binden fazla Ezidi’nin akıbeti halen bilinmiyor.

Ezidi haklarını savunan gruplar, kayıp kişilerin bulunması için uluslararası toplumdan daha fazla adım atmasını istemişti. 

Diğer taraftan Iraklı yetkililer geçen ay Sincar kasabasında içinde Ezidi kurbanların da olduğu ilk toplu mezarı bulmuştu. IŞİD’in bölgeyi istila ettiği sırada yaşanan katliamları araştıran Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı bir soruşturma ekibi, yalnızca Sincar’da 73 toplu mezar bulduklarını kaydetmişti. 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/world

Independent Türkçe için çeviren: Elvide Demirkol