Yeni koronavirüsün hastalık sonrası etkilerini öğrenmek isteyen araştırmacılar, virüsü maymunlar üzerinde denedi.

Maymunları Kovid-19 diye bilinen hastalığa neden olan koronavirüsle enfekte eden araştırmacılar, iyileşen hayvanların etkili bir bağışıklık geliştirdiğini keşfetti. Bu da maymunların aynı virüsle yeniden enfekte olmadığı anlamına geliyor. Keşfin aşı geliştirme yarışı için de önemli olabileceği düşünülüyor.

Araştırmacılar ayrıca, hayvanların gözlerinden enfekte olabileceğini keşfetti. Buna göre yüz maskeleri insanları virüsten korumada yeterli olmayabilir.

Dünyanın dört bir yanından araştırmacılar aşı geliştirmek için adeta yarışıyor. Çin ve ABD’nin klinik denemelere bir ay içinde geçeceği düşünülüyor.

Ancak bazı negatif sonuç veren bazı kişilerin hastaneden taburcu olduktan kısa süre sonra yeniden hastalanması ve testlerinin pozitif çıkması bu çabaları zora sokuyor.

Örneğin kısa süre önce Diamond Princess yolcu gemisinde şubat ayında enfekte olan 70 yaşında bir adam, Tokyo’daki bir sağlık kuruluşunda tedavi görmüş ve ardından testlerinin negatif çıkmasıyla evine gönderilmişti. Ancak yerel medyanın aktardığına göre kısa süre sonra ateşi çıkan adam hastaneye kaldırılmış ve cumartesi günü yeniden Kovid-19 teşhisi almıştı.

Çin devlet medyasına göre, ülke genelinde tekrarlama oranı yüzde 0.1 ile yüzde 1 arasında değişiyor. Ancak Guangdong gibi bazı illerde taburcu edilen hastaların yaklaşık yüzde 14’ünün yeniden hastalanarak geri döndüğü iddia ediliyor. Bu hastaların yeniden enfekte olduğu ortaya çıkarsa aşıların etkili olmayacağı düşünülüyor.

Öte yandan Çin Tıp Bilimleri Akademisi’nden bir araştırma ekibinin yaptığı maymun deneyi, bu endişelerin ortadan kalkmasını sağlayabilir.

İyileşen maymunlar yeniden hastalanmıyor

Detayları cumartesi günü bioRxiv adlı internet sitesinde paylaşılan çalışma, hakem onayı bekliyor.

Profesör Qin Chuan, araştırma ekibinin 4 Hint şebeğine virüsü bulaştırdığını ve hayvanların üç gün sonra belirti göstermeye başladığını yazdı. Buna göre hayvanlar, ateş, nefes almada zorluk, iştah ve kilo kaybı semptomlarını gösterdi.

Deneyin 7. gününde maymunlardan birine ötenazi yapan Qin, virüsün burundan mesaneye kadar yayıldığını ve akciğer dokularında gözle görülür hasara neden olduğunu keşfetti. Diğer maymunlarsa yavaş yavaş iyileşti ve sonunda semptomlar kayboldu.

Yaklaşık bir ay sonra testler negatif sonuç verdi ve X ışınlarıyla organların tamamen iyileştiği görüldü. Bunun ardından iki maymuna ağız yoluyla aynı virüs verildi. Araştımacılar, bu maymunlarda geçici sıcaklık artışı keşfetti. Ancak bunun dışında her şey normal gibi görünüyordu. Yaklaşık iki hafta sonra otopsi yapılan iki maymunün vücudunda da virüsün izi bulunamadı.

Ancak ikinci haftadan sonra çok yüksek antikor seviyeleri tespit edildi ve bu da bağışıklık sisteminin hastalıkla savaşmak için hazırlandığını düşündürdü. Qin’e göre bu sonuçların “aşı gelişimini değerlendirmede önemli etkileri” olabilir.

Deneyin ardındaki araştırmacılar, iyileşmiş bazı kişilerin koronavirüs testlerinin pozitif çıkmasının yeniden enfekte olmalarından değil de başka nedenlerden kaynaklanabileceğini savundu:

Hastaların taburcu edilmeden önce yapılan ve negatif çıkan testleri yanlış sonuç vermiş olabilir ya da taburcu edilme kriterlerini karşılaşalar bile tam iyileşme sağlanamamış olabilir.

South China Morning Post’un aktardığına göre söz konusu deney bazı doktorların gözlemleriyle de uyuşuyor.

Yönetim için çalışan önde gelen bilim insanı Prof. Zhong Nanshan,geçen hafta Guangzhou'da iyileşmiş kişilerde güçlü bir antikor varlığı bulduklarını söylemişti. Bu da virüsün bu kişileri yeniden taşıyıcı olarak kullanamayacağı anlamına geliyordu.

Zhong konuyla ilgili şunları söylemişti:

Şimdi herkesin aklındaki soru şu: İyileşen kişinin testi yeniden pozitif çıkarsa aile üyeleri ve onunla temas kuran yakınları hasta olur mu? Şimdiye kadar bunu kanıtlayan hiçbir şey görmedim.

Öte yandan yönetim, önlemler almayı sürdürüyor. 5 Mart’tan itibaren hastaneden taburcu edilen tüm hastaların iki hafta daha karantinada kalmasına karar verildi.

Pekin'deki bir devlet hastanesinde Kovid-19 hastalarına bakan bir doktor, deneyin değerli bilgiler verdiğini çünkü maymunların genetik olarak insanlara yakın olduğunu söyledi. Ancak doktora göre maymunlar üzerinde işleyen şeyler, bizim için her zaman geçerli olmayabilir.

Gözlerimizden enfekte olabiliriz

Üç maymunla yapılan ayrı bir deneyde Qin ve meslektaşları, insanların gözlerinden enfekte olabileceğini gösteren kanıtlar buldu.

Pekin'den kıdemli tıp uzmanı Wang Guangfa, yüz maskesi ve diğer koruyucu aparatlara giymesine rağmen salgını araştırmak için Vuhan'a yaptığı bir geziden sonra enfekte olmuştu.

Wang, alnından akan teri silerken virüsün gözleri aracılığıyla vücuduna girdiğinden şüphelenmişti ama bunu destekleyen kanıt yoktu. Wang hastalığı hafif semptomlarla atlatmıştı.

Qin ve ekibi, bu teoriyi desteklemek için virüs içeren çözeltiyi maymunlardan ikisinin gözlerine sürdü. Şaşırtıcı biçimde ertesi gün maymunların göz yüzeyinde virüs bulunamadı. Ancak birkaç gün sonra hayvanların koronavirüs testi pozitif çıktı.

İleri araştırmalar, viral suşun gözdeki konjoktivita dokusundan gözyaşı kanalına indiği ve boğaza ulaştığını ortaya çıkardı.

Bilim insanlarına göre bu bulgular, insanların gözlerini korumak için daha dikkatli olması gerektiğini gösteriyor. Araştırmacılar, bulaşmanın el yıkamayla ve hastalarla temas edilebilecek durumlarda koruyucu gözlük kullanımıyla engellenebileceğini düşünüyor.

Independent Türkçe, South China Morning Post