Eski Tahran Milletvekili Mahmud Sadıki, Twitter hesabından paylaştığı mesajda, İran Meclisi’nin geleceğiyle ilgili üzüntüsünü dile getirdi.
Sadıki’nin mesajı İran Dini Lideri Ali Hamaney’in yeni bütçeyle ilgili adımından sonra geldi. Hamaney, yürütme organı yani hükümetin anayasada açık bir biçimde belirtildiği üzere milletin temsilcisi konumunda bulunan ve denetleme görevi verilen meclise sunduğu bütçe tasarısına itiraz ederek, Veliy-i Fakih sıfatıyla yayınladığı ‘Kanun Hükmünde Karaname (KHK)’ ile tasarıda düzenlemeye gidilmesi talimatı vermişti.
Independent Arabia’dan Hasan Fahs’ın haberine göre, Sadıki’nin mesajında kullandığı ifadeler hem reformist hem de muhafazakâr kanattaki yetkililerin açıklamalarına kıyasla şimdiye kadar ki en cüretkar ifadeler olarak nitelendirilebilir. Sadıki, Hamaney’in yürütme otoritesi sınırları içerisinde yetki tasarrufunda bulunmasını doğrudan hedef alarak, eleştirilerde bulundu. Ancak bu eleştiriler, Hamaney’in sahip olduğu anayasal yetkilere yönelik bir itiraz olarak değerlendirilmemeli. Zira Sadıki de mevcut siyasi sınıfın bir parçası. Nitekim Sadıki milletvekilliğe adım atarken mevcut anayasaya ve bu bağlamda Velayet-i Fakih ilkesine bağlılığını kabul etmişti. Ancak bu eleştiriyi daha ziyade İmam Humeyni’nin rejimi kurma aşamasında halkın iradesini temsil etmesi hasebiyle yönetim piramidinin en üst tepesine yerleştirdiği meclis kurumuna dair bir hassasiyet olarak okumak mümkün.
Çünkü Hamaney’in kararı, meclisin geriye kalan yetkisinin gasp edilmesi anlamına geliyor. Hamaney’in kararı ayrıca, meclisin denetleme ve kanun çıkarma rolüne ket vurulması anlamına geliyor.
Sadıki’nin mesajını, rejim içerisinde demokrasinin en önemli kalelerinden birini yani meclisi savunma refleksiyle verilmiş bir tepki olarak görmek mümkün. Doğrusu demokrasi rejimi İran’da Velayet-i Fakih makamı ve buradan çıkan kararların meşruiyeti açısından bir güvence oluşturuyor. İran’da koronavirüsün önünün alınamaması ve hatta bazı milletvekillerin de bundan dolayı hayatını kaybetmesi, meclis rolünün iptal edilmesinden kaynaklanıyor.
Meclisin marjinalleştirilmesi Veliy-i Fakih’in (Hamaney) bütçe tasarısına müdahalesiyle başlamadı. Bilakis Meclisi marjinalleştirme süreci Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi’nin (DMTK) daha önce hükümetin teklif ettiği ve meclisin de onayladığı Mali Eylem Görev Gücü'ne (FATF) üyeliği reddetmesine kadar uzanır. Konsey’in üyeliği reddetmesi, ABD yaptırımları sebebiyle ülkede yaşanan ekonomik krizin daha da derinleşmesiyle sonuçlandı.
Konsey’in aldığı bu karar, muhafazakar cephedeki partilerin DMTK’yı yasama, yürütme ve yargıdan sonra 4’üncü otorite yapma arzusunun bir yansımasıdır.
Muhafazakar cephe -seçimlerde meclisteki sandalyelerin yüzde 75’inden fazlasını aldı, bazı yorumcular bağımsız milletvekillerin de katılımıyla bu oranın yaklaşık yüzde 82’ye yükselebileceği görüşünde- karar alma mekanizmalarıyla birlikte yapacağı iş birliği sayesinde yeni meclise ‘devrim boyası’ vurmayı düşünüyor. Muhafazakar cephenin yeni dönemde banka ve mali sistemde değişiklik yapma, yasama ve yürütme organları arasındaki işbirliğini artırma, rejimin bölgesel politikalarını destekleme, ABD ve uluslararası topluma karşı rejimin ideolojisini savunma ve dış ilişkilerde ülkenin yönünü doğuya çevirme gibi konularda meclis çoğunluğunu kullanması bekleniyor.
Başka bir deyişle rejim, meclisi hükümete baskı kurma kozu olarak elinde tutacak. Hem de İran’ın uluslararası arenada daha çok yalnızlaştırılması pahasına.
Daha da önemlisi İran Meclisi, rejim lideri, temel karar alma mekanizmaları ve ordunun elinde bir araç haline gelecek. Yani meclis, her türlü politika ve uygulamanın meşru gerekçesi olarak öne sürülecek.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Halil Erdoğan
