Çin'in Sincan bölgesinde, Pekin'in "eğitim merkezi" olarak nitelendirdiği kamplarda gözaltında tutulan Uygur Türkleriyle ilgili yeni belgelere ulaşıldı.
BBC’nin ulaştığı belgelerde 3 binden fazla kişinin özel hayatına dair birçok detay yer alıyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Belgelerin birinde, daha önce Çinli yetkililer tarafından gazetecilerin götürüldüğü, kamplardan birinde kalan 311 kişinin geçmişleri, dini pratikleri, yüzlerce akraba, komşu ve arkadaşıyla kurduğu ilişkiler detaylı şekilde yer alıyor.
Belgede bu özel bilgilerin ardından kişinin kampta kalacağı ya da serbest bırakılacağına dair bir ifade de yer alıyor.
Belgelerden birisinde kamptan çıkan Helçem isimli kadının hakkında yıllar sonra çıkartılan gözaltı kararının gerekçesi “başörtüsü takmış olması” olarak gösteriliyor.
Nurmemet'in isimli bir kişinin yeniden kampa alınması sebebi belgelerde şöyle açıklanıyor:
Bir linke tıkladı ve bilmeden yabancı bir web sayfasına ulaştı.
Belgelerde gözaltı gerekçeleri ve sayıları şöyle ifade ediliyor:
| SUÇLAMA | KİŞİ |
| Doğum kontrolü politikalarını ihlal | 149 |
| Din kaynaklı | 101 |
| Geçmişte gözaltına alınmış olma | 49 |
| Yasal bir suç işleme | 24 |
| Güvenilmez | 116 |
| Yurt dışıyla herhangi bir ilişki | 94 |
| IJOP bildirimi | 38 |
| Hapis cezası alan kişilerle ilişki | 16 |
Bir kişinin birden fazla gerekçe ile gözaltına alınabildiği görülen belgede yer alan IJOP, yapay zeka sayesinde gözetlenen kişilerin faaliyetlerini inceleyerek görevlilere kişi hakkında bildirim gönderiyor.
Sadece pasaport başvurusu yaptığı için kampa geri gönderilen kişilerin olduğu listenin Haziran 2019 öncesi ülkeden çıkarıldığı tahmin ediliyor.
Çavuşoğlu, “Çin aleyhine kullanılıyor” demişti
Türkiye’den Uygur Türkleri ile ilgili dönem dönem bazı açıklamalar yapılıyor. Bu açıklamalardan en sonuncusu Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tarafından yapıldı.
Çavuşoğlu, 16 Şubat’ta yaptığı açıklamada Uygur Türklerine ilişkin konuları, Türkiye'nin her vesileyle gündeme getirdiğini söylerken "Uygur Türkleri, Çin'in vatandaşıdır. Dolayısıyla Uygur Türklerinin birinci sınıf vatandaş gibi tüm haklarını kullanarak yaşama hakkı var. Beklentimiz bu yöndedir" diye konuştu.
Bu konuları uluslararası toplantılarda, Çin'in aleyhine kullanmak isteyen ülkeler olduğunu dile getiren Çavuşoğlu, “Türkiye'nin o tür propagandalara katılmadığını” ve "bu konuyu siyasete alet eden ülkelerin propagandasının parçası olmak istemediğini" söylemişti.
BBC, Independent Türkçe
