3 soruda İsrail'in UNRWA yasağı

"UNRWA'nın alternatifi yok"

Gazze ve Lübnan'da UNRWA çalışanlarını hedef alan İsrail'in kararı, Filistinlilere yardımın geleceğini daha da belirsizleştirdi (Reuters)

İsrail Meclisi'nin (Knesset), Birleşmiş Milletler (BM) Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı'nın (UNRWA) faaliyetlerini yasaklaması büyük tepkilere yol açtı. 

Knesset'te dün düzenlenen oturumda, 70 yıldan uzun süredir bölgede görev yapan UNRWA'nın faaliyetlerinin yasaklanmasına yönelik yasa tasarısı onaylanmıştı. 120 sandalyeli mecliste 92 milletvekili tasarı lehinde, 10 milletvekiliyse aleyhte oy kullanmıştı.

Kararla UNRWA'nın, İsrail'in "egemenlik alanı" içerisinde doğrudan ya da dolaylı olarak herhangi bir temsilcilik açması, hizmet vermesi ya da herhangi bir faaliyet yürütmesi yasaklanıyor.

İsrail, neden UNRWA'nın faaliyetlerini yasakladı?

Amerikan medya kuruluşu CNN, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te düzenlediği Aksa Tufanı saldırısından önce de İsrail'in UNRWA'ya sıcak bakmadığına dikkat çekiyor. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

UNRWA, 1948'de İsrail devletinin resmen kurulmasının ardından başlayan Arap-İsrail Savaşı'nda yerinden edilen Filistinlilerin soyundan gelenlerin mülteci statüsünde olduğunu belirterek, bu kişilere de yardım sağlıyor. 

Ancak Tel Aviv yönetimi bu sınıflandırmayı kabul etmiyor ve bu kişilerin kendi topraklarına dönme hakkı olmadığını savunuyor. 

Analizde, bazı siyasetçilerin UNRWA'yı İsrail karşıtı politika izlemekle suçladığına da dikkat çekiliyor. Ayrıca Gazze savaşının başından bu yana Tel Aviv'in BM ve UNRWA'yı "gayrimeşru" göstermek için kampanya yürüttüğüne işaret ediliyor. İsrail yönetimi, UNRWA çalışanlarının Hamas militanlarıyla işbirliği yaptığını öne sürmüş, BM ise iddiaları yalanlamıştı.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da kararla ilgili yaptığı açıklamada, "UNRWA çalışanlarının İsrail'e karşı terörist faaliyetlerde bulunduğunu" iddia etti. 

UNRWA, savaşın başından beri İsrail'in Gazze'ye saldırıları nedeniyle en az 233 çalışanının öldürüldüğünü ve bölgedeki tesislerinin yaklaşık üçte ikisinin hasar aldığını bildiriyor. 

Filistinliler karardan nasıl etkilenecek?

90 gün içinde yürürlüğe girecek karar kapsamında UNRWA'nın Doğu Kudüs'teki ofisi kapatılacak. Birleşik Krallık'ın önde gelen gazetelerinden Guardian'ın aktardığına göre bu durum, Refah sınır kapısından Gazze'ye yardım tedarikini imkansız hale getirecek.

Ayrıca İsrail'in yabancı uyruklu UNRWA personeline giriş ve çalışma izni vermesinin yanı sıra yardım sevkıyatlarında BM ve İsrail ordusunun koordinasyonunun engelleneceğine işaret ediliyor. 

BM rakamlarına göre, en az 2 milyon kişinin yaşadığı Gazze Şeridi'nde 1,9 milyon Filistinli, İsrail saldırıları nedeniyle yerinden edildi. Milyonlarca Filistinlinin acil gıda, su ve ilaç yardımına ihtiyacı var. Ayrıca yaklaşık 1 milyon kişi, gıda ve sağlık hizmetleri için UNRWA barınaklarını kullanıyor. Ajans onlarca yıldır Gazzelilere gıda ve sağlık hizmetlerinden eğitim ve psikolojik desteğe kadar her türlü yardımı sağlıyor.

UNRWA, Filistin Kızılayı'yla birlikte bölgeye gelen BM yardımlarının neredeyse tamamının dağıtımını gerçekleştiriyor. Gazze'de 11 gıda dağıtım merkezi bulunan ajans, İsrail işgali altındaki Batı Şeria'da da faaliyet yürütüyor. UNRWA'nın Batı Şeria'da 19 mülteci kampı ve 90'dan fazla okulu var. Bunlara ek olarak doğum öncesi bakım da dahil Filistinlilere çeşitli sağlık hizmetleri sunuluyor. 

UNRWA'nın, kendisine bel bağlayan milyonlarca Filistinli mülteciye yardımlarını ulaştıramaması durumunda bunu kimin üstleneceğiyse henüz belli değil. 
 


Nasıl tepkiler geldi?

Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, kararın "uluslararası hukuku açıkça ihlal ettiği" belirtildi. UNRWA'nın Finansmanı Çalışma Grubu Başkanlığı'nı yürüten Türkiye'nin ajansa siyasi ve mali desteği sürdüreceği ifade edildi.

UNRWA Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Tel Aviv yönetiminin onayladığı yasanın BM Sözleşmesi'ne aykırı olduğunu bildirdi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de "UNRWA'nın alternatifi yok" diyerek kararı büyük endişeyle karşıladığını söyledi. 

Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne, İsrail'in bu yasayla Filistinli mültecilerin geri dönüş hakkını tasfiye etmeyi amaçladığını bildirdi. Rudeyne, "ABD'nin desteği olmasa İsrail'in uluslararası meşruiyete meydan okumaya cesaret edemeyeceğini" belirtti.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, İsrail'in UNRWA'yla ilgili suçlamalarına dair bugüne kadar hiç kanıt sunmadığını söyledi. Gazze'deki Filistinli mültecilerin insani ihtiyaçlarını karşılama konusunda UNRWA'nın yerinin doldurulamayacağını söyleyen Miller, "kararı kabul edilemez" bulduklarını ifade etti.

Slovenya, İrlanda, Norveç ve İspanya ortak açıklama yayımlayarak İsrail'in kararını kınadı.

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in ofisinden yapılan açıklamada yasayla ilgili ciddi endişe duyulduğu bildirildi.

BK Başbakanı Keir Starmer, yasanın Gazze'ye uluslararası insani yardım çalışmalarını ve Batı Şeria'daki temel sağlık ve eğitim hizmetlerini tehlikeye attığını söyledi. 

Ayrıca Kanada, Avustralya, Fransa, Almanya, Japonya, Güney Kore ve BK'nin yayımladığı ortak bildiride, İsrail'in attığı adımın büyük endişe yarattığı ifade edildi.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, UNRWA'ya yönelik kararın yıkıcı sonuçları olacağını belirtti.


Independent Türkçe, CNN, Guardian, Times of Israel, AA

DAHA FAZLA HABER OKU