Ekonomide küçülme ve yatırımlardaki düşüş istihdam rakamlarına da yansıdı. Bir yıllık dönemde 938 bin kişinin işsiz kalması, işten çıkarmalardaki artışı ortaya koydu.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, mayıs, haziran ve temmuz aylarını kapsayan Haziran 2019 döneminde işsizlik oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 2.8 puan artışla yüzde 13’e çıktı. İşsiz sayısı 4 milyon 253 bin kişiye tırmandı.
En fazla iş kaybı satışların sert düştüğü, fiyatların gerilediği ve yeni projelerin üretilmediği inşaatta görüldü. Tam 493 bin kişi işsiz kaldı.
Mevsim etkisine rağmen tarımda da iş kaybı var. Domates, biber, fasulye, mısır, salatalık gibi sebzelerin ekim zamanı olmasına karşın tarımda istihdam kaybı 232 bin ve bunun 138 bini kadın.
İstihdamda kan kaybı sanayide de hız kesmedi ve 121 bin kişi işini kaybetti. Bu kişilerin 114 bini erkek, 6 bini kadın.
Öte yandan gerek sanayi üretim verisindeki aylık toparlanma, gerekse mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerdeki aylık iyileşmeler, sanayide iş kaybındaki azalışın habercisi.
Yönetici 58 bin kişi işini kaybetti
İş kayıpları sanayi, tarım ve inşaatın yanı sıra bazı hizmet kollarında da yaşandı.
Toptan ve perakende ticarette 210 bin, ulaştırma ve depolamada 40 bin, gayrimenkul faaliyetlerinde 21 bin, mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetlerde 34 bin kişi istihdam azaldı.
Şirketlerde karar verici pozisyondaki yöneticiler de işini kaybetti. Yöneticilerde iş kaybı 58 bin.
Büro ve müşteri hizmetlerinde 137 bin, nitelikli tarımda 112 bin, sanatkar işlerinde 339 bin, tesis, makine operatörleri ve montajcılarda 142 bin, nitelik gerektirmeyen işlerde 253 bin kişi işsiz kaldı.
Bu dönemde istihdam turizm, finans ve kamu sektörüne tutundu.
Turizm sezonuyla birlikte otel, lokanta, cafe gibi konaklama ve yiyecekte istihdam 105 bin artışla 1 milyon 830 bine ulaştı. KOBİ ve girişimcilere sağlanan destek paketlerinin de etkisiyle finans ve sigortada istihdam 41 bin kişi arttı. Ancak en büyük katkı kamudan geldi.
En çok işe alım öğretmende
Devlet iş kapısı olmaya devam etti ve sürekli işçiler, sözleşmeliler dahil 439 bin kişi devlet kapısında iş buldu.
Kamu yönetimi ve savunmada 75 bin kişi işe kavuştu ve istihdamı 1 milyon 952 bine taşıdı. Eğitimde 179 bin artışla istihdam 1 milyon 738 bine çıktı. Sadece bu iki alanda 254 bin kişi daha iş başı yaptı.
Kamuda istihdamın ayrıntıları incelendiğinde, geçici işçiler dışında tüm alımlarda artış görüldü. Bu yıl ikinci çeyrekte istihdam, 2018’in aynı dönemine göre 439 bin kişi arttı.
Böylelikle kamu istihdamı 4 milyon 570 bine ulaşırken, bu rakamın 2 milyon 901 bini kadrolu, 392 bini sözleşmeli personel, 1 milyon 111 bini sürekli işçi, 62 bini geçici işçilerden oluştu.
En fazla işe alım 302 bin kişiyle sürekli işçilerde görüldü. Bunu 99 bin kişiyle sözleşmeli personel izledi.
Kadrolu personel 39 bin kişi arttı, ancak geçici işçi alımı 4 bin kişi azaldı.
| İşçi | 2018 II.Dönem | 2019 II.Dönem |
| Kadrolu personel | 2.862 | 2.901 |
| Sözleşmeli personel | 293 | 392 |
| Sürekli işçi | 809 | 1.111 |
| Geçici işçi | 66 | 62 |
| Diğer | 101 | 104 |
| Toplam | 4.131 | 4.570 |
| Kaynak: TÜİK | ||
İş piyasasına dahil olmayanlar çalışandan fazla
İstihdam verilerinde dikkat çeken bir başka nokta, işgücü dışında kalan kadın sayısındaki artış.
Haziran 2018’de işgücü dışında kalan kadın sayısı 20 milyon 21 bin kişi olurken, Haziran 2019’da 20 milyon 285 bine tırmandı. En büyük nedeni ev işleriyle meşguliyet.
Ev kadını oldukları için işgücü dışında kalan kadınların sayısı 408 bin artışla 11 milyon 315 bine yükseldi. Bu da işgücüne dahil olmayanların sayısını yukarı çekti.
İşgücüne dahil olmayanlar 28 milyon 660 bin kişi olurken, istihdam 28 milyon 512 bin kişide kaldı.
Yani, iş piyasasına dahil olmayanlar artarken çalışan sayısı azalıyor. Eğitim durumuna göre bakıldığında, en fazla lise altı eğitimlilerin işsiz kaldığı görüldü.
Lise mezunu 69 bin, meslek liseli 75 bin ve lise altı eğitimli 1 milyon 52 bin kişi işini kaybederken, üniversite mezunu 468 bin kişi yeni iş buldu. Bunun 287 bini erkek, 78 bini kadınlardan geldi.
Eğitim ile işçi sağlığı ve güvenliğinde halen açık var
Kamu alımlarını değerlendiren sendika uzmanı Çağdaş Küpeli, kamuda istihdamın önemli olduğunu, ancak hala eksik istihdam alanları bulunduğunu söyledi.
Bu alanları eğitim, sanat, işçi sağlığı ve güvenliği olarak sıralayan Küpeli, savunma ve güvenlik alanında ise yeterince bir alım olduğunu belirtti.
“Kamuda alımların nereye yapıldığı önemli” diyen Küpeli, “Mesela öğretmen atamaları var ancak, eğitim alanında hala istihdam sağlanması gerekiyor. İşçi sağlığı ve güvenliğinde de hala ihtiyaç var ki daha fazla denetlemeler yapılsın. Sanat alanında da açık var” dedi.
Belediyelerde kadro bekleyen işçiler olduğuna da işaret eden Küpeli, yine kadroya geçen ve toplu sözleşme (TİS) hakkı olmayan işçilere de TİS hakkı verilerek, bu işçilerin düşük ücret artışına maruz bırakılmaması gerektiğinin altını çizdi.
Özel sektörde ise en büyük sorunun kayıt dışı olduğuna işaret eden Küpeli, bu nedenle daha düşük ücretle çalışmaların söz konusu olduğuna dikkat çekerek, “Özel olsun, devlet olsun herkesin TİS hakkı sağlanması gerekiyor” diye konuştu.
Eylül ya da son çeyrekte umutlanabiliriz
Kamuda istihdam artışına rağmen işsizliğin azalmamasının, özel sektörde ciddi istihdam kaybı anlamına geldiği belirtiliyor.
Ekonomide ikinci çeyrekteki daralmanın, işsizlikte de etkisini gösterdiğine işaret eden Ekonomist Haluk Bürümcekçi, mevsim etkilerinden arındırılarak aylık bakıldığında inşaatın toparlanma sinyalleri verdiğine işaret ederek, “İnşaatta en kötüye göre bir toparlanma var” dedi.
Mevsim etkilerinden arındırılmış haziran verisinin de sanayide toparlanmanın başladığı sinyalini verdiğini belirten Bürümcekçi, “Demek ki eylülden itibaren ya da son çeyrekte istihdam için umutlanabiliriz” değerlendirmesi yaptı.
Bürümcekçi, her yıl 1 milyon yeni istihdam için ekonominin yüzde 4 büyümesi gerektiğini sözlerine ekledi.
© The Independentturkish
