Asgari ücret görüşmeleri yarın (Pazartesi) başlıyor. 

Kayıtlı çalışanların yüzde 37'sinin asgari ücret aldığı Türkiye'de geçen yıl aralıkta gerçekleşen artış yüzde 54'tü, en son haziran ayında yüzde 34 oranında yükselmişti.

Açlık sınırının 13 bin TL'ye dayandığı Türkiye'de mevcut haliyle asgari ücret aylık brüt 13 bin 414 lira, net 11 bin 402 lira. 

İşverene maliyeti ise 15 bin 762.

Yaklaşık 12 milyon kişi asgari ücret kazanıyor, söz konusu ücret belirlenirken enflasyon, geçinme endeksleri ve genel ücretler seviyesi dikkate alınıyor.

Asgari ücret son yıllarda artan oranda ortalama maaş haline geldiğinden zam oranı diğer ücretlerde de baz alınabiliyor. 

Oranlar özel sektör, işsizlik maaşı, kıdem tazminatı, genel sağlık sigortası primleri, staj ücretleri gibi ödemelere de yansıyor.

Dolayısıyla bu ay duyurulacak yeni zam oranı Türkiye'deki tüm çalışanları bir şekilde ilgilendiriyor.

İşçi tarafını temsil edecek heyette kimler var?

Mevzuata göre tespit komisyonu yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında bu ay içinde dört kez bir araya gelecek.

İlk toplantı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nda, ikinci toplantı işçi tarafını temsil eden Türk-İş'te, üçüncü toplantı işveren tarafı TİSK ev sahipliğinde, son toplantı Çalışma Bakanlığı'nda yapılacak. 

Görüşmeler aralık ayı boyunca devam edecek
 

Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararları oy çokluğuyla alacak. 

Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantısına işçi tarafından 5, işveren tarafından 5 ve hükümet temsilcilerinden 5 kişi olmak üzere toplam 15 kişilik heyet katılıyor.

Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu Türk-İş işçileri, işveren tarafını ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) temsil ediyor. 

Daha önceki görüşmelerden farklı olarak Türk-İş, görüşmelerde işçi tarafını temsil edecek olan 5 kişilik heyette asgari ücretle çalışan kasiyer, sağlık çalışanı, enerji işçisi ve karayollarında çalışan bir taşeron işçinin yer alacağını duyurdu.

İktidar: Ara zam olmayacak, MHP'li vekil: Açlık sınırının üstünde olmalı

Asgari ücrete yüzde kaç oranında zam geleceği ile ilgili tartışmalar sürüyor. 

Bunun yanında tek zam polemiği de.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, asgari ücrete bu yıl bir kez zam yapılacağının sinyalini "Biliyorsunuz yıl içinde bir kezdir. Bir kez verilecek zamla bu iş biter. Bunun da sorumlusu birinci derecede Çalışma Bakanımız Vedat Işıkhan’dır. Biz vatandaşımızı bugüne kadar enflasyona ezdirmedik ve ezdirmeyiz. Ekonomi yönetimimiz bir yandan da enflasyonu dizginleyici adımlar attı, bunlar da sürüyor" sözleriyle verdi.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan da 2024'te asgari ücrete tek zam yapılacağını, ara zam olmayacağını yineliyor:

Geçen temmuz ekstraydı ama ihtiyaç hasıl olursa bir araya gelinebilir. Gelecek yıl inşallah enflasyonda gerileme olacak. Temmuzda ikinci bir toplantı yapmayacağız, ikinci zamma gerek olmayacak diye düşünüyoruz çünkü tüm parametreler iyi gidiyor” 

Cumhur ittifakı ortağı MHP'den kurumsal ya da genel başkan bazında asgari ücrete ilişkin bir açıklama yok. 

Geçen ay TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın 2024 yılı bütçesi üzerindeki görüşmeleri sırasında MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı Türkiye'de iş gücü piyasası ve çalışma hayatıyla ilgili köklü reform yapılması gerektiğini ifade edip "Net asgari ücretin açlık sınırının üzerine çıkarılması ve asgari ücretliye büyük şehirlerde ulaşım desteği verilmesi, emekli aylıklarının daha da iyileştirilmesi, maaş artışlarında enflasyon farkıyla birlikte refah payı verilmesi görüşündeyiz" mesajı vermişti.

Sendikalardan tepki

Söz konusu açıklamalara hem sendikalar hem muhalefet partileri tepkili.

Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay yılda tek zam planına "Bakan 'Bu sene bir defa zam olacak’ diyor. Hiç olmasın, zam da yapmayın para da vermeyin" sözleriyle tepki gösterdi.

Pazarlığa Türk-İş'in duyurduğu açlık sınırı olan 14 bin 25 TL üzerinden başlanılacağını, altındaki bir ücret önerisi geri çevireceklerini belirtti.

DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu ise yüksek enflasyon koşullarında asgari ücretin yılda iki kez bile değil en az dört kez değişime uğraması gerektiği kanaatinde: 

İlk kez bu yıl DİSK olarak asgari ücret konusunda bir rakam söylemiyoruz. O kadar yüksek enflasyonlu bir süreçteyiz ki; aralık ayı başında söyleyeceğimiz bir rakam iki ay içinde bile uçup gidecek"

CHP 22 bin, İYİ Parti 17 bin, HEDEP 25 bin

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer de 2024 yılının ilk 4 ayı için yeni asgari ücretin de en az net 22 bin lira olması gerektiğini belirtirken asgari ücretin 4 ayda bir belirlenmesi için de Kanun Teklifi verdiğini açıkladı:

4 ayda bir tespiti halinde en azından asgari ücret, yüksek enflasyon karşısında kısmen de olsa kendini koruyabilir. Türkiye’de 4 milyon aile sosyal yardımlarla ayakta durabiliyor. Yoksulluk derinleşti, toplumun önemli bir kesimi temel ihtiyaçlarını bile karşılayamaz durumda. Gelir dağılımı ve vergide yapısal bir değişikliğe şiddetle ihtiyaç duyuluyor. Enflasyon rakamları düşük gösterilerek, çalışanlar enflasyona ezdiriliyor. 2023'te bir yılda 2 kez artış sağlanmasına rağmen yüksek enflasyon karışışında bu asgari ücret de yetersiz kaldı, geçim sıkıntısı arttı” 

CHP'li Gürer asgari ücretin ilk 4 ay için en az 22 bin TL olması gerektiğini söylüyor.

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, asgari ücret için 17 bin TL’yi işaret edip temmuzdaki ara zamla 20 bin 500 TL olması gerektiğini belirtiyor:

"İktidarın müthiş öngörü yeteneğini de hesaba kattığımızda yılın ilk yarısındaki enflasyonun bu arkadaşların hedeflediği oranın üzerinde gerçekleşmesi durumunda oluşacak refah kaybı temmuz ayında öngörülen asgari ücret miktarına mutlaka ilave edilmeli"

Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) Eş Başkanı Tuncer Bakırhan ise işçilerin açlık sınırının altındaki maaşlarla geçinmeye çalıştığına işaret edip 25 bin TL vurgusu yapıyor:

Asgari ücretin yoksulluk sınırının yarısı kadar olmasını ve yoksulluk sınırına göre her ay düzenli olarak güncellenmesini talep ediyoruz"

İTO: Hedef enflasyon dikkate alınsın

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç ise Türkiye’deki işletmelerde ciddi eleman açığı bulunduğunu belirtip  asgari ücretin hedeflenen enflasyon dikkate alınarak kurulan dengeleri bozmayacak şekilde belirlenmesi gerektiğini söylüyor. 

Orta Vadeli Program’a (OVP) göre enflasyonun 2024 sonunda yüzde 33'tü.

Geçen ay Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan 2024 yıl sonu enflasyon tahmininin ise yüzde 33’ten yüzde 36’ya yükseltildiğini açıklamıştı.

"Türkiye, düşük gelirli Avrupa ülkelerinin de gerisinde"

Tespit AB İstatistik Ofisi Eurostat verilerinden. 

2022 yılı ikinci yarısında Türkiye’de brüt asgari ücret 374 Euro oldu. 

Türkiye 26 ülke arasında sondan üçüncü sırada yer aldı. 

Asgari ücretin Türkiye’den daha düşük olduğu ülkeler Bulgaristan ve Arnavutluk. 

Uluslararası gıda enflasyonu oranlarında ise Türkiye açık ara 1. sırada yer alıyor.

Zam beklentileri ne?

Hürriyet yazarı Noyan Doğan, asgari ücrete yüzde 50 ile 60 arasında bir zam gelebileceğini öne sürüyor. 

Doğan'a göre yüzde 55 ağır basan bir senaryo. 

Asgari ücrete yüzde 50 zam yapılması halinde brüt 20 bin 121 liraya, net 17 bin 104 liraya çıkacak.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in asgari ücretin 16 bin lira olmasını istediği konuşuluyor. 

Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Ali Hakan Kara'nın hesaplamasına göre asgari ücret 17 bin 500 TL olacak.

Sosyal güvenlik uzmanı Ali Tezel ise asgari ücretin 16 bin lirayı aşmayacağını söylüyor. 

Türkiye'de dolar kuru son 10 yıl içinde yaklaşık 20 kat, gıda fiyatları ise aynı süreç içinde ortalama yüzde 500 artmıştı.