İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) yakın Tesnim Haber Ajansı, İran’ın Umman Körfezi açıklarındaki en büyük limanı Çabahar Limanı’nda uzaya uydu taşıyan roketlerin fırlatılacağı bir uzay üssü kurma çalışmalarına başladığını duyurdu.

Haber ajansı, Çabahar Limanı’ndaki bir uzay üssünün Körfez bölgesine yakınlığı nedeniyle ‘ayrıcalıklı bir konumda’ olacağını ve ‘üssün bölge için bir uydu fırlatma merkezi haline gelebileceğini’ vurguladı.

İran Uzay Ajansı'nın, füze (havacılık) birimi uydu taşıyabilen füzelerin geliştirilmesinden sorumlu olan DMO ile yakın bağları var. Bu yüzden Batılı güçler, bu adımın kıtalararası balistik füzelerin geliştirilmesi amacıyla kılıf olmasından endişe ediyor.

İran, bundan iki hafta önce 2015 yılında yapılan ve taahhütlerine uyması halinde Birleşmiş Milletler tarafından kendisine uygulanan kısıtlamaların hafifletilmesini öngören nükleer anlaşmanın süresinin 18 Ekim’de gün batımı maddesiyle sona erdiğini duyurmuştu. Ancak ABD ve Avrupa’daki ​​müttefikleri, Tahran'ın ABD’nin uyguladığı yaptırımlara misilleme olarak nükleer anlaşmadaki taahhütlerinden vazgeçmesi nedeniyle İran'ın balistik füze programına yönelik kısıtlamaların sürdüğünü açıkladı.

Tesnim Haber Ajansı, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin iktidarı döneminde İran Uzay Ajansı’nın ‘mevcut durumu iyileştirmek için gerekli tüm mekanizmaları kullandığını’ bildirdi.

Uydu yapma ve fırlatma süreçlerinin sekteye uğramasını önlemek amacıyla uzay alanındaki çalışmaların durmaksızın geliştirilmesi gerektiğine dikkati çeken ajans, uzay endüstrisinin gelişmeye devam etmesi için gelişmiş ve donanımlı bir altyapıya ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Bunun en önemlilerinden birinin de uluslararası standartlara uygun modern uzay üssü olduğunun altını çizdi.

Tesnim Haber Ajansı'na göre Çabahar Uzay Üssü, ‘uyduları kutup ve ekvator yörüngesine yerleştirme konusunda yüksek donanıma’ sahip olacak. Ajans, İran’ın 25 yıllık kapsamlı iş birliği anlaşması ve Çin'in Kuşak-Yol Girişimi çerçevesinde Çin ile ortaklaşa geliştirmeyi hedeflediği Çabahar Limanı’nın stratejik konumundan bahsetti.

Uzay üssünün Umman Körfezi ve Hint Okyanusu’na yakınlığına vurgu yapan ajans, yerleşim bölgelerinde uzaya roket fırlatılmasının yol açtığı risklerin azaltılacağını da kaydetti.

İran Uzay Ajansı Başkanı Hasan Salariye, Çabahar’da bir uzay üssü kurma planının üç aşamadan oluştuğunu açıkladı. Salariye’nin açıklamasına göre, planın ilk aşaması katı yakıtla çalışan platformların kurulumuyla başlıyor. İkinci ve üçüncü aşamalar ise akaryakıtla çalışan platformlar ve ağır füzelerin kurulumunu kapsıyor.

Tasnim Haber Ajansı’nın aktardığına göre, DMO Havacılık ve Uzay Kuvvetleri Komutanı Ali Caferabadi, İran'ın uzaya küçük uydular göndermek isteyen şirketleri çekmeyi istediğine, komşu ülkeler için de uzaya uydu göndermek üzere ‘Kasid’ adlı füzesini kullanmak isteyen güçlerin olduğunu söyledi.

İran, son yıllarda başkent Tahran'ın yaklaşık 330 kilometre kuzeydoğusundaki Simnan eyaletinin Şahrud şehri yakınlarındaki bir DMO üssünden uydu taşıyan roketler fırlattı. Üs, İmam Humeyni Uzay Üssü olarak da biliniyor.

DMO, geçtiğimiz ay yörüngeye askeri bir uydu göndereceğini duyurmuştu. DMO’nun bundan önceki yörüngeye uydu gönderme girişimleri ABD, Almanya, Fransa ve İngiltere'yi kızdırmıştı. Dört ülke, uydunun fırlatılmasının, BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) nükleer anlaşmayı onaylayan 2231 sayılı kararına aykırı olduğu ve kararın Tahran'ın nükleer silah taşıyabilecek balistik füzelerle ilgili herhangi bir çalışma yapmamasını öngördüğü açıklamasında bulundu.

DMO, geçtiğimiz ay yaptığı duyuru öncesinde gerçekleştirilen uydu fırlatma denemelerinde başarısız olmuştu.

Tahran, 2020 yılının şubat ayında yörüngeye bilimsel bir gözlem uydusu yerleştirme girişiminin başarısız olduğunu açıkladı. Bu da Tahran’ın 2019 yılının ocak ayındaki başarısız girişimin ardından üçüncü başarısız denemesi olarak kayıtlara geçti.

İmam Humeyni Uzay Üssü’nden 2019 yılının ağustos ayında yapılan fırlatma denemesinde roketin füze rampasında patlamasıyla girişim başarısız oldu. Kazada üç kişi öldü. Olay, dönemin ABD Başkanı Donald Trump'ın da dikkatini çekti. Trump, başarısız bir roket fırlatma girişimi gibi görünen olaya ilişkin gizli çekilen bir fotoğrafı X (eski adıyla Twitter) platformundaki hesabından yayınladı.

Art arda gelen başarısızlıklar İran’ın uzay programına dışarıdan müdahale olduğuna ilişkin şüpheleri artırdı. Trump, o dönem paylaştığı bir tweette ABD'nin ‘felaketle sonuçlanan olaya karışmadığını’ ima etmişti.

Tüm bu başarısız girişimlerin ardından İran, uzaya uydu fırlatma konusunda yeniden müttefiki Rusya’nın kapısını çaldı. Geçtiğimiz yılın ağustos ayında, İran askeri gözlem uydusu Hayyam ve diğer sondalar, Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü'nden ‘Soyuz’ roketiyle fırlatıldı.

DMO, 2022 yılının martında Associated Press (AP) Haber Ajansı’nın Maxar Technologies Corporation'a ait uydular tarafından çekilen ve İmam Humeyni Uzay Üssü’ndeki fırlatma rampasında çıkan yangının etkilerini gösteren görüntüleri yayınlamasından bir hafta sonra, Nur-2 uydusunun yeryüzünden 500 kilometre yükseklikte yörüngeye yerleştirildiğini duyurdu.

DMO, Nur isimli ilk askeri uyduyu 2020 yılının nisan ayında fırlatmış ve uydu yeryüzünden 425 kilometre yükseklikte yörüngeye oturtulmuştu. Fırlatmanın ardından ABD Uzay Komutanlığı, alaycı bir tutumla uyduyu ‘uzaydaki iddialı bir web kamerası’ olarak nitelendirerek uydunun İran'a hayati istihbarat sağlamayacağını vurguladı. Ancak DMO böylece gizli uzay programını duyurmuş oldu.

ABD, 2019 yılında İran Sivil Uzay Ajansı ve iki araştırma kuruluşuna, İran'ın balistik füze programının gelişiminde yer aldıkları gerekçesiyle yaptırımlar uyguladı. ABD ordusu, İran’ın önce uydu fırlatma girişimlerinden sonra uyduları yörüngeye yerleştirmek için kullanılan uzun menzilli balistik füze teknolojisinin, Tahran’ın muhtemelen nükleer savaş başlıkları taşıyan daha uzun menzilli roketler fırlatmasına da olanak verebileceği konusunda uyardı.

Öte yandan Tahran, ABD’nin bu tür faaliyetlerin kıtalararası füze teknolojisi elde etme amacına uydurulan bir kılıf olduğu yönündeki iddialarını reddetti. İran aynı zamanda BMGK’nın nükleer savaş başlığı taşıyabilen füzeler geliştirmemesi çağrısında bulunan 2231 sayılı kararda belirtilen şartlara uymaktan kaçınıyor.

AP'ye göre ABD İstihbarat Topluluğu, 2022 değerlendirmesinde uydu fırlatma araçlarının geliştirilmesinin İran'ın kıtalararası balistik füze geliştirmesi için ihtiyacı olan süreyi kısalttığı, çünkü her iki alanda da benzer bir teknolojinin kullanıldığını vurguladı.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Şarku'l Avsat'ın haberlerine ulaşmak için tıklayın