ABD'nin liderliğindeki liberal dünyayı temsil eden bazı markalar vardır.
Coca Cola, Marlboro ve McDonald's gibi simge olmuş markalar kapitalizmin öncüleridir.
ABD'nin elçiliğinin dahi bulunmadığı topraklarda bir Coca Cola şişesi ile karşılaşabilirsiniz yahut ABD'yi yok etme tehditleri savuran bir üçüncü dünya lideri konuşmasının hemen ardından bir Marlboro sigarası yakması günümüzde artık şaşılacak bir şey değildir.
Belki de bunların içerisinde en ikonik olanı McDonald's fastfood zincirinin Rusya'da açtığı şubedir.
Bu bir anlamda Soğuk Savaş'ın bittiğinin ve ABD'nin galip geldiğini kadrajdan temsil edildiği en iyi tarihi karelerdir.
McDonald'sın genel tarihi şöyledir:
McDonald's şirketini oluşturacak ilk restoran, 1940 yılında California San Bernardino'da (ABD) Mac ve Dick McDonald tarafından açılmıştır. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra şirket sürekli büyümüştür. 1954 yılında McDonalds restoranları zinciri girişimci Ray Kroc tarafından 70 milyon dolara satın alınmış ve McDonalds'taki asıl büyüme bu dönemden sonra gerçekleşmiştir.
Ray Kroc, 1961 yılında McDonalds'ın tüm isim haklarını satın almış ve restoran sayısının artması ile bu zinciri tek başına yürütmektense, gelişmiş bir franchising sistemine oturtmayı tercih etmiştir. Şirket 1965'te halka açılmıştır ve 1966'da hisseleri önce New York Borsası'nda, 1989'da ise Frankfurt, Münih, Paris ve Tokyo gibi yurtdışı borsalarda işlem görmeye başlamıştır.
1961'de Hamburger Üniversitesi açılarak, McDonald's işletmeciliğinin türlü yönleriyle ele alınması ve hamburger konusunda lisans verilmesi sağlanmıştır. Her McDonald's işletmecisi, restoranı faaliyete geçmeden önce aldığı 8-12 haftalık eğitimin son dönemini bu üniversitede tamamlamaktadır (Vardar,2011:11, 21).
McDonald's 1970'li yıllarda kendini ABD dışına taşıyıp uluslararası bir şirket kimliği kazanmıştır. McDonald's günümüzde 119 ülkede 36.000'in üzerinde restoran ile her gün yaklaşık 70 milyon kişiye hizmet sunmaktadır. Restoranlarının 13.000'den fazlası ABD dışındadır. 2013 yılının sonu itibariyle McDonald's restoranlarının %80'i franchising pazar stratejisi ile oluşturulmuştur ve Şirketin 2 milyona yakın çalışanı bulunmaktadır.(Küreselleşmenin Kimliksiz Kentleri
ve McDonald's Kent Kültürü,
Ayşe Özcan / Gülizar Çakır)
McDonald's her ne kadar kendisini kimliksiz olarak tanımlasa da Amerikan kapitalizminin koçbaşı olduğu körün gözüdür.
1990 yılında Moskova'ya açtığı şube ise ABD'nin muzafferiyetinin nişanesidir.
Kadrajdaki ilginç nokta McDonald'sın Moskova'da restoran açması değil, 40 bin civarında Rus'un hamburger yemek için günün ilk ışıklarından itibaren sıraya girmesidir.
Bu aslında yaklaşık 50 yıllık Soğuk Savaş'a Rus halkının gösterdiği pasif direnişin de en net resmidir.
McDonald's 1997 yılına gelindiğinde Rusya'da hakimiyetini tamamen kuracaktı.
İşin tuhaf kısmı kendisini kimliksiz ve her türlü siyasetten ari gösteren McDonald's, 1990 yılında siyaset yapmaya gelmedik diyerek açtığı restoranlarını 2022 yılında Ukrayna Savaşı'nın patlak vermesinden hemen sonra kapatarak ülkeden çekilecekti.
McDonald's Rusya'dan ayrıldığında 800 restoranı ve binlerce çalışanı bulunuyordu.
Bazen bir hamburger sadece bir hamburger değildir. Hele McDonald's asla kimliksiz ve apolitik bir şirket değildir.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
