Bazı kelimeler belirli değerlerle veya tarihi olaylarla ilişkilendirildiği için güzel bir etkiye sahiptir, ancak terim olarak kullanıldığında bu kelimelere taşıyabileceklerinden fazlası yüklenebilir.

Aşırı kullanım, kavramlarda kafa karışıklığına ve uygulamada tutarsızlıklara neden olabilir.

Bu ifadelerden biri de, yaygın olarak kullanıldığını gördüğümüz merkez bankasının bağımsızlığıdır.

Bu, kendi kendini açıklayan, merkez bankasının, hükümetin doğrudan siyasi müdahalesinden uzakta, hedeflerini tanımlama ve bu hedeflere ulaşmak için uygun gördüğü araçları kullanma özgürlüğü anlamına gelen geniş varsayılabilecek bir kavramdır.

Bağımsızlık konusunun ve merkez bankaları ile yürütme makamları arasındaki ilişkinin uzun bir geçmişe sahip olduğunu belirtmeliyiz.

Son iki yüzyılda bu ilişki, hükümetlerin merkez bankasının çalışmalarına bariz müdahalesi ile onları özgür bırakması arasında gidip gelmelere tanık oldu.

19'uncu yüzyılda, ekonomik özgürlük fikirlerinin egemen, fiyatların istikrarlı ve altın standardının hakim kural olduğu dönemde, merkez bankaları apaçık bir şekilde bağımsızlaştı.

Ancak I. Dünya Savaşı'nı izleyen ekonomik krizler, merkez bankalarının faaliyetlerine devlet müdahalesini zorunlu kıldı.

Ardından, kısa bir süre sonra, ekonomik koşulların istikrara kavuşmasıyla birlikte merkez bankaları bir kez daha bağımsızlıklarını bir ölçüde geri kazandılar.

Gelgelelim II. Dünya Savaşı'ndan sonra devlet müdahalesinin genişlemesi yönündeki görüşlerin revaç bulmasından etkilenenlerden biri de merkez bankalarının bağımsızlığı oldu.

Ardından dünya, 70'li yıllarda başlayan piyasa güçlerine doğru bir kaymaya ve devletin genel bütçe açığını genişleterek harcamalarını finanse etme yetkisinin kısıtlanmasına tanık oldu.

Bununla birlikte, bütçe açığının enflasyonist finansmanla kontrolden çıkmaması için merkez bankasının karar vermede bağımsız ve hükümetin müdahalesinden uzak olması çağrısında bulunan sesler yükseldi.

Geleneksel merkez bankasının işlevleri iki gruba ayrılır. Birincisi, parasal istikrarı sağlamak ve enflasyon oranlarını kontrol etmek amacıyla para politikalarının yönetilmesi ile ilgilidir.

Diğeri ise bankacılık istikrarını sağlamak için bankaların kontrol ve denetimi ile ilgilidir. Ayrıca işletme hedefleri ve ekonomik büyümeyi yönlendirmekle görevli merkez bankaları da var.

Merkez bankasının bağımsızlığına ilişkin hipoteze göre, bağımsızlık bankanın bu işlevleri daha etkin bir şekilde yerine getirmesini sağlıyor.

Böylece fiyat enflasyonunu kontrol etme konusunda para politikası yönetimi gelişiyor.

Merkez bankasının bağımsızlığı, bankacılık birimleri üzerindeki denetim ve gözetim kabiliyetini de destekleyecektir.

Merkez bankasının denetim işlevleri, küresel mali krizden sonra kendisine genel olarak mali istikrarın sorumluluğunu verecek şekilde genişlese de bankalar üzerinde ihtiyatlı mali denetimi sağlamak için merkez bankasının bağımsızlığının gerekliliği konusunda kayda değer bir anlaşmazlık göremeyiz.

Ancak, para politikalarıyla ilgili konularda ve para politikası yönetiminin yalnızca merkez bankasına bırakılıp bırakılmayacağı konusunda bir anlaşmazlık görünüyor.

Merkez bankasının bağımsızlığını savunanlar, merkez bankalarının kendilerine iskonto oranı, yasal rezerv oranı, para arzı kontrolü gibi parasal araçları kullanma özgürlüğü veren yetkilere sahip olduğu ülkelerin koşullarını, buna bağlı olarak enflasyon oranlarında sürekli bir düşüş sağlamadaki büyük başarılarını örnek gösteriyorlar.

AB'de parasal birlikten önce Alman Merkez Bankası ile Yeni Zelanda Merkez Bankası ve Avustralya Merkez Bankası'nı buna örnek veriyorlar.

Dahası merkez bankası taraftarlarının bir kısmı, bağımsızlıkla ilgili bir takım delillere ve göstergelere dayanan bir rekor oluşturma yoluna gittiler.

Bu delil ve göstergeler arasında mesela şunlar vardı; merkez bankasına amaçlarını belirleme ve araçlarını kullanma konusunda tanınan yasal yetkiler.

Merkez bankası mülkiyetinin ve yönetişiminin doğası. Başkanını ve yönetim kurulu üyelerini atama yetkisi, bunların taşıması gereken şartlar ve yönetim kurulunun çalışma esasları. Merkez Bankası'nın hesap verdiği ve raporlarını sunduğu merci.

Ancak özellikle gelişmekte olan ülkelerde merkez bankasının bağımsızlığı para politikası performansında bir iyileşmeye yol açar mı?

Bu soruya verilecek cevap kendisini üç eksende ele almayı gerektiriyor:

Birinci eksen merkez bankasının bağımsızlık hedefi ile ilgilidir.

Bağımsızlık hedefi enflasyon oranlarını düşürmek ise, merkez bankasının salt yasal bağımsızlığının otomatik olarak bu amacı gerçekleştireceğini düşünmek, gerçekleri indirgemek, kesin kanıtlarla desteklenmeyen sonuçların üzerine atlamak sayılır.

Gelişmekte olan bir ülkede enflasyonun, para arzı ve talebi kontrol edilerek, merkez bankasına istenilen kontrolü sağlama özgürlüğü verilerek ortadan kaldırılabilecek bir parasal olgu olmanın ötesine geçen nedenleri vardır.

Enflasyon oranlarını yükselmeye iten yapısal faktörler var ve bunlara karşı sadece para arzının kontrolünün bir etkisi olmaz.

Bu da para politikasının amaçlarının, bu amaçlarla genel maliye politikası arasındaki koordinasyonun belirlenmesinde hükümet ile merkez bankası arasında koordinasyon ve iş birliğini gerekli kılıyor.

Keza para politikasının amaçlarına ulaşması için uygun araçları belirlemede merkez bankasına tam bir serbestlik verilmesini de gerekli kılıyor.

İkinci eksen ise bağımsızlığın bir amaç ya da araç olarak görülmesiyle ilgilidir.

Bu konudaki bazı yazıları takip edenler, bağımsızlığın başlı başına bir amaç olduğu noktasına varan görüşlerin olduğunu görecektir.

Bu görüşlere göre merkez bankası, yardımcılarıyla birlikte tasfiye edilmesi gereken ve nedensiz bir şekilde acımasız bir hükümet sömürgeciliğinin boyunduruğu altında adeta kıvranan bir kurumdur.

Her şeyden önce bağımsızlık, merkez bankasını teknik nitelikteki kararlarına yönelik siyasi müdahaleden koruyan, iki ana hedef olan parasal ve finansal istikrarı sağlamaya çalışmak yerine, kısa vadeli siyasi hedeflere öncelik verilmesini önleyen bir araçtan başka bir şey değil.

Buna ek olarak, hükümete, kontrol olmaksızın otomatik olarak borç alma yetkisi verilmesini engeller ve böylece devletin genel bütçe açığının enflasyonist genişlemesine bir sınırlama getirir.

Merkez bankasının bağımsızlığı, bankanın amaçlarına ulaşmasına yardımcı olacak kredibilitesini ve güvenirliğini güçlendirmesi için gerekli araçlardan yalnızca biridir.

Üçüncü eksen ise, merkez bankasının bağımsızlığının dayanakları ve fiyat istikrarı hedefine ulaşmadaki güvenilirliğinin derecesi ile ilgili sorunun cevabıyla bağlantılıdır.

Sorunun cevabınıysa merkez bankasının sahip olduğu geniş yetkilerin fiili uygulama ve kullanımı belirliyor.

Yetkilerinin en önemlilerinden birinin, yerine getirdiği hayati ve hassas işin doğasına uygun nitelikli kadroların mevcudiyeti olduğunu vurgulamamız doğal.

Bu kadroların oluşturulmasının uzun zaman, muazzam emek ve büyük maliyetler gerektirdiği ve kaybedilmeleri halinde yerine yenilerinin konulmasının zor olduğu biliniyor.

Uygulamada, merkez bankaları değerlendirme ve tahmin için aşırı güvendikleri ve geliştirilmeyen modelleri kullanmayı alışkanlık haline getirdiler.

Aynı biçimde gelişmiş ülkelerdeki para otoriteleri de mevcut alternatifler arasında politikalarını yönlendirmede ciddi sorunlarla karşı karşıya kaldılar.

Bu da enflasyonun gelip geçici yoksa onu kontrol altına almak için kararlı ve erken müdahale gerektiren bir süre boyunca devam edecek bir olgu mu olduğu konusunda son zamanlarda güvenilirliklerini ciddi bir sıkıntıya maruz bıraktı.

Kararlı ve erken müdahale, o dönemde ve özellikle de korona pandemisine eşlik eden ekonomik krizle başa çıkmak için büyük ve ucuz finansmanın pompalanmasından sonra yapılmadı.

Merkez bankalarına bağımsızlık verilmesinin gerekçeleri arasında, hükümetlerin maruz kaldıkları baskılara boyun eğerek para arzını genişletmelerine ve açığı artırmalarına alternatif oldukları da sayılıyor.

Ancak ekonomilerin maruz kaldığı krizler, krizle mücadele bahanesiyle merkez bankalarının "son çare" rolünün ötesinde, doğrudan roller üstlenmelerine yol açtı.

Böylece merkez bankası doğrudan kolay ve kolay olmayan "ilk kredi veren" oldu.

Kısa vadeli enstrümanlar ve uzun vadeli borçlanma kanalları ile dövizden likidite elde etme faaliyetine katıldı.

Ekonomist Stephen King'in birkaç hafta önce yayınlanan "Enflasyon Hakkında Konuşmak İstiyoruz!" başlıklı önemli kitabı, merkez bankalarının faaliyet kapsamının iki geleneksel rolü olan parasal istikrar ve bankacılık sisteminin sağlamlığının ötesine geçerek genişlemesine dair korkuları ele alıyor.

Kitapta merkez bankalarının faaliyetlerinin geleneksel rollerini aşarak genel olarak finansal istikrara, işgücünün tam istihdamına ve yeşil finansmana uzandığı belirtiliyor.

Buna ilaveten, Avrupa Merkez Bankası örneğinde, merkez bankasının rolü avroyu sadece ekonomik değil, siyasi bir proje olarak korumayı da içeriyor.

Yazarın da belirttiği gibi, bunlar önemli hedefler, ancak bu hedeflerin hepsine aynı anda ulaşılacağının garantisi yok.

Merkez bankalarının faaliyet alanlarının pratikte genişlemesinin merkezi hükümetlerin çalışmalarıyla iç içe geçtiği dikkate alınırsa, yine bu durum, enflasyonla mücadelede artık bağımsız olmadıklarından merkez bankalarının yönetişim kurallarının gözden geçirilmesi için bir neden değil mi?

İngiltere Merkez Bankası eski başkan yardımcısı Paul Tucker'ın genişletilmiş yetkilere sahip seçilmemiş bir otoritenin sınırları ve uygulamaları hakkındaki devasa kitabında bu başlı başına bir sorgulama meselesiydi.

Keza örneğin şunu da sorguluyoruz; ana merkez bankalarının küresel mali krize müdahalesi kamu yararına ve halkın çıkarına mıydı?

Yoksa kabul ettiği değer yargılarına göre bankaların tarafını tutarak, Mario Draghi'nin Avrupa Merkez Bankası başkanı iken finansal krizle mücadele sırasında söylediği ünlü sözünde olduğu gibi "ne pahasına olursa olsun" onları kurtarmayı mı tercih etti?

Aslına bakılırsa bu dönemde bankaların belirlenenden daha fazlasını aldıkları sabittir.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 2/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 3/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 4/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 5/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 6/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 7/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 8/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 9/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 10/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 11/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 12/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 13/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 14/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 15/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 16/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 17/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 18/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 19/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 20/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 21/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 22/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 23/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 24/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 25/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 26/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 27/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 28/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 29/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 30/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

Eski Hindistan Merkez Bankası başkanı ve ekonomist Raghu Rajan ise, ABD para politikasıyla ilgili bir başka meseleyi gündeme getiriyor.

O da uzun süre düşük faiz oranlarından yana olması, ardından cömert bir parasal gevşeme döneminden sonra aniden bu politikayı terk etmesi.

Bu durum, çoğu sigortasız kısa vadeli mevduatlarla finanse edilen düşük getirili kanallara uzun vadeli yatırımları nedeniyle yakın zamanda dört bankanın aynı anda başarısız olmasına yol açtı.

Rajan bunun için merkez bankalarında "ayrılıkçılar" adını verdiği grubu suçladı.

Ayrılıkçılar ile ister büyümeyi yönlendirmeyi amaçlayan parasal genişleme aşaması, ister mali kontrol işlevi üzerindeki yansımaları ile enflasyonla mücadelede para ve kredi arzını kısıtlama aşamasında, para politikalarının yönünü ve etkisini ayrı tutanları kastediyor.

Merkez bankalarının kısıtlama ile kısıtlamama arasında gidip gelmelerinin neden olduğu yaygın sıkıntılar, para ve finans piyasalarının ötesine geçerek ekonominin ve genel olarak halkın koşullarına uzandı.

Tüm bunlar, yönetişim kurallarının ve bağımsız, seçilmemiş otoriteler olarak merkez bankalarına verilen yetkilerin gözden geçirilmesi çağrılarını yeniliyor.

Paul Tucker'ın yetkilendirme ilkelerini etkinleştirme önerisinin aralarında yer aldığı kurallara ihtiyaç olduğunu tekrarlıyor.

Bu ilkeler arasında, belirli yetkilendirmenin kapsamı üzerinde uzlaşma ve yetkilendirmenin amaçlarını ve güvenilirliği sağlaması taahhüdü yer alıyor.

Bir diğeri ilke ise merkez bankalarının kendilerine verilen yetkiler, sahip oldukları pratik ve kurumsal bağımsızlık çerçevesinde görevlerini yerine getirip getirmediklerini takip etmek üzere nitelikli uzman temsilcilerden oluşan bir ekip oluşturulmasıdır.

Öte yandan merkez bankaları, gelir, servet ve hakların dağılımına kasten halel getiren veya toplumdaki siyasi güç dengesini etkileyen yükümlülükler içerenler gibi, özellikle kamu tercihine bırakılması gereken alanlarda belirlenmiş işlevlerinin ötesine geçecek eylemlerde de bulunmamalılar.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

Independent Türkçe için çeviren: Beyan İshakoğlu

Şarku'l Avsat