Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde 6 Şubat Pazartesi meydana gelen iki büyük deprem, Türkiye ve Suriye'de en az 40 bin kişinin ölümüne neden oldu. 

Sırasıyla 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerin ardından dünya genelinde 79 binden fazla kişi kurtarma çalışmalarına katıldı. Birçok ülkeden kurtarma ekipleri peş peşe afet bölgelerine geldi.

Ekipler enkaz altlarında insanlara ulaşmaya çalışırken, işleri kolaylaştıran yardımcılarını da beraberinde getirdiler: Kurtarma köpekleri.

Özel olarak eğitildiler

Afet bölgelerindeki ekipler önce halkın işaret ettiği enkazların sağlam olup olmadığını kontrol ediyor.

Ardından köpekler enkaz yığının üzerinde gezerek yıkıntıları kokluyor.

Bu köpekler insan kokusunu alabilecek şekilde eğitildi. Bu da işaret ettikleri noktaların altında insanların olduğu anlamına geliyor.

ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın Adıyaman'a yolladığı kurtarma ekibinden K-9 köpekleri uzmanı Paul Serzan, bu köpeklerin ölülerle canlıları ayırt edebildiğini söylüyor.

Buna göre kurtarma köpekleri, temiz havaya çıkmış birinin kokusuyla evde kapana kısılmış birinin kokusunu da anlayabiliyor.

Serzan, "Duştan yeni çıkmış veya günlerdir duş almamış olmanız fark etmez, herkes koku yayar" diyor:

Vücudumuzdaki çürüyen hücrelerden koku yayıyoruz. Arama kurtarma köpeklerini belirli yoğun kokuları bulmaları için eğittik.

USAID'in Türkiye'ye gönderdiği arama kurtarma köpeği Peter Pan (Twitter / @USAIDSavesLives)

Serzan, göçük altındaki insanların yaydığı kokuları şu şekilde açıklıyor:

Bunu bir odanın içindeki bir ateş gibi düşünebilirsiniz. Duman birikir ve sonunda saçaklardan, çatılardan veya bir pencereden dışarı sızar. Köpekleri o güçlü kokuyu bulmaları için eğitiyoruz.

Uzmanlara göre köpeklerin koku ve işitsel yetenekleri cinslerine bağlı. Ancak eğitimli kurtarma köpeklerinin insanlardan 10 bin kat daha iyi koku alma ve 50 kat daha iyi işitme özellikleri olduğu düşünülüyor.

Onlar genellikle "afet bölgelerinin isimsiz kahramanları" diye anılıyor.

Meksika'dan gelen köpek Proteo, hayatını kaybetti

Arama kurtarma çalışmaları, tıpkı insanlar gibi köpekler için de riskli bir faaliyet. Meksika'dan depremzedeleri kurtarmak için gelen köpek Proteo'nun görev başında yaşamını yitirmesi, riski gözler önüne seriyor.

Proteo, hafta sonu Adıyaman'da kurtarma çalışmaları sırasında görev başındayken öldü (AFP)

Proteo'nun önce enkaz altında kalarak hayatını kaybettiği söylenmişti. Ancak eğitmeni Carlos Villeda, sonradan köpeğin ölümünün birçok nedene bağlı olduğunu açıkladı. Proteo'nun yaşlı olmasının ve Türkiye'deki soğuk iklimin ölümüne yol açan nedenler olduğunu ifade ederek, köpeğinin Türkiye'ye gelirken uzun süren yolculukta çok yorulduğunu da belirtti.

Kötü haberi Meksika Savunma Bakanlığı, Twitter hesabından yaptığı paylaşımla duyurmuştu. Bakanlık paylaşımına, "Kahramanca çalışman için teşekkür ederiz. Görevini başardın Proteo" notunu düşmüştü.

Adıyaman'daki çalışmalara katılan ekip, Proteo'ya saygılarını sunmak için küçük bir tören de düzenlemişti.
 

Proteo, gelişmeleri endişeyle takip eden diğer illerden yurttaşların gözünde de kahraman oldu. Proteo için hazırlanan bir görsel, Twitter ve Instagram kullanıcıları arasında hızla yayıldı.
 

Proteo'yu anmak için paylaşılan görselde, "Thank you Proteo" (Teşekkürler Proteo) ifadeleri yer alıyor.

Meksikalı 16 köpek afet bölgesinde

Meksikalı yetkililer arama kurtarma köpeklerine son derece önem veriyor. Dışişleri Bakanı Marcelo Ebrard'a göre en az 16 köpek, refakatçileriyle birlikte Türkiye'ye gönderildi. Ebrard onlardan "kalbimiz" diye bahsediyor:

Kurtarma ekibimizin kalbi şu anda Türkiye'ye uçuyor.

Kurtarma operasyonu için Türkiye'ye gelen bir köpek ve bakıcısı böyle görüntülendi (Meksika Dış İlişkiler Bakanlığı)

Türkiye'ye gelen köpek ekibinde Belçika Malinois, Avustralya Çoban Köpekleri ve Labradorlar gibi çeşitli cinslerden hayvanlar var.

Ülkenin arama kurtarma köpekleri, Mexico City'de yüzlerce kişinin ölümüne neden olan 2017 depreminin ardından ülkenin direncinin simgesi haline gelmişti.

Malezyalı Denti ve Frankie bir günde 5 aile üyesini kurtardı

Malezya'nın iz sürücü köpekleri Denti ve Frankie, iki ay önce kendi ülkelerinde toprak kayması nedeniyle 31 kampçının hayatını kaybettiği afette görevliydi.

O zamandan beri yurtdışındaki ilk görevlerinde Türkiye'ye geldiler. Bir labrador retriever olan Denti ve İngiliz springer spaniel cinsi Frankie, 11 Şubat Cumartesi günü konutlarının enkazı altında 6 gün boyunca mahsur kalan 5 aile üyesini bulup kurtardı.
 

Denti ve Frankie, Kuala Lumpur Uluslararası Havalimanı'nda depremin vurduğu Türkiye'de görevlendirmek üzere yola çıkarken görüntülendi (Reuters)

İki köpek bahsi geçen toprak kaymasındaki arama kurtarma çalışmalarına katkısı nedeniyle "Kahraman Malezya" madalyası almıştı.

Malezya'dan gelen kurtarma ekibi, Gaziantep'te görev alıyor.

Termal battaniyelerle ısınıyorlar

Singapur Sivil Savunma Kuvvetleri'nden gelen 68 ekibin yanında da 4 köpek var.

Kahramanmaraş'taki çalışmalara katılan köpeklerden ikisi kardeş ve daha iki yaşındalar. Rizzo ve Frenchy adlı labradorlar, termal örtülerle ısınıyor.
 

Rizzo ve Frenchy bakıcılarıyla birlikte Türkiye'de (Facebook / Singapur Sivil Savunma Kuvvetleri)

Tayland'ın Türkiye'ye gelen arama kurtarma ekibinin içinde de Sierra ve Sahara adlı golden retriever cinsi iki dişi köpek yer alıyor.

7 yaşındaki Sierra ve 6 yaşındaki Sahra, Hatay'daki çalışmalara katıldı.

Ülkenin ABD büyükelçisi Tanee Sangrat'ın Twitter'dan paylaştığı bilgiye göre iki dişi, saatler içinde 10 kişinin enkazdan çıkarılmasını sağladı.
 

Güney Kore'nin 12 köpeğinden 4'ü Türkiye'de: Biri enkazda yaralandı

9 Şubat Perşembe günü Kore Afet Yardım Ekibi'yle (KDRT) birlikte, 4 kurtarma köpeği Antakya'ya geldi. 

Tobaek, Tina, Tori ve Haetea adlı bu köpekler Ulusal Kurtarma Karargahı'nda görev yapan 12 eğitimli ve deneyimli kurtarma köpeğinden 4'ü.

Görev başındayken sağ ön patisi yaralanan ve bandajlanan 6 yaşındaki labrador Tobaek'in görüntüleri, sosyal medyada defalarca paylaşıldı.
 

Tobaek, çalışmalar sırasında sivri uçlu bir enkaz parçasına basarak yaralandı. Patisi bandajlanan Tobaek, daha sonra çalışmalara yeniden katıldı.

Bu arada Tobaek'in yaralanması, Güney Kore'de de tartışma yarattı. Koreli hayvanseverler, arama kurtarma köpeklerinin daha iyi donatılmasını talep ediyor. Bir kullanıcı, şu eleştirilerde bulundu:

Meksika'da kurtarma köpekleri görev sırasında gözlük ve koruyucu ayakkabılarla donatılır. Koreli kurtarma köpekleri neden afet bölgelerinde çıplak ayakla çalışmak zorunda?

Hintli Julie, 6 yaşındaki kız çocuğunu kurtardı

Hindistan Ulusal Afet Müdahale Gücü (NDRF), Gaziantep'te iki kurtarma köpeğinin yardımıyla 6 yaşındaki Beren'i 9 Şubat'ta enkazdan sağ çıkarmayı başardı.

Kurtarma operasyonu NDRF'nin Romeo ve Julie adlı iki köpeğin yardımları sayesinde mümkün oldu. Beren'in kokusunu alan köpekse Juile'ydi.

Hintli gazeteci Gaurav J. Sawant müjdeli haberi Twitter'dan şu ifadelerle duyurdu:

Julie çok katlı bir binanın enkazında canlı insan kokusu aldı ve 6 yaşındaki bir kız çocuğu sağ çıkarıldı.

Avrupalı köpekler de Türkiye'de

ABD'nin Los Angeles County itfaiyecilerinin yanlarında getirdiği özel eğitimli 6 köpeğin yanı sıra Avrupa ülkelerinden de çok sayıda arama kurtarma köpeği afet bölgelerinde görev alıyor. O ülkeler şu şekilde:

Yunanistan: Türkiye'ye 21 kişilik kurtarma ekibi yollayan ülke iki kurtarma köpeğini de yardıma gönderdi.

Almanya: Uluslararası Arama Kurtarma Almanya adlı ekip de Kırıkhan'da görev alıyor. Ekipte 42 uzman ve 7 köpek var.
 

Almanya'dan gelen Hope (Umut) adlı bir arama kurtarma köpeği, 7 Şubat 2023'te Gaziantep Havalimanı'nda görüntülendi (Reuters)

Birleşik Krallık: 76 arama kurtarma uzmanının yanı sıra gerekli ekipmanlar ve kurtarma köpekleri Türkiye'de.

İsviçre: Ülkenin kurtarma köpeği servisi REDOG, 14 köpekle birlikte 22 uzmanı Türkiye'ye yollama kararı aldı. Hükümet ayrıca ordu afet uzmanları da dahil olmak üzere 80 arama kurtarma uzmanı göndereceğini açıklamıştı.

Çek Cumhuriyeti: İtfaiyeciler, doktorlar ve inşaat mühendislerinden oluşan 68 kişilik ekibe kurtarma köpekleri de eşlik ediyor.

Polonya: Ekipmanlarıyla birlikte 76 itfaiyeci ve 8 eğitimli köpeği gönderdi.

Hırvatistan: 40 personel ve 10 köpek kurtarma ekipmanıyla birlikte afet bölgelerine gönderildi.

Yararlanılan kaynaklar: Korea Times, AP, VOA, NPR, TRT World, CNN International, Straits Times